معرفی داستان و رمان‌های طنز تلخ (کمدی سیاه)

گفتن و گفتن ازآنچه در زندگی با آن روبه‌روییم و یا به آن دچار می‌شویم از راه‌هایی است که نویسنده‌ها با توسل به آن نه‌تنها خود را نجات می‌دهند که دیگرانی که این اتفاق‌ها را تجربه نکرده‌اند را نیز در تجربه خود شریک می‌کنند و گاه به آنها چیزهایی می‌آموزانند. «دیوید سیدارس» یکی از همین نویسنده‌هاست. کسی که از اتفاق‌های خرد زندگی خود نوشته و ماجراهایی را با قلم خود به تصویر کشیده که اگرچه کوچک‌مقیاس‌اند اما همان اتفاق‌های خاصی هستند که کافی است از جنبه‌ای متفاوت به آنها نگاه کنیم. او که طنزپردازی از خصیصه‌های بارزش است با بهره‌گیری از این توانایی نوشتاری را پیش روی ما می‌گذارد که اگرچه ما را در خنده‌های پیاپی و لاینقطع نگه می‌دارد اما از همان میان چیزهایی را در نهادمان به یادگار می‌گذارد که ما را در ادامه زندگی یاری خواهند کرد. او پرداختن به جزئیات را در طنز خود آمیخته و اتفاقی را رقم می‌زند که بهترین است. تفکر نقادانه‌اش به مسائل مختلف از دیگر ویژگی‌های اوست.

سیدارس در این کتاب با ژانر کمدی سیاه در قالب مجموعه داستان‌هایی کوتاه به رابطه والدین و فرزندان و گذر عمر و چگونگی این رابطه در گذر زمان می‌پردازد. طنز تلخ او در این کتاب به‌گونه‌ای است که در باب آن گفته‌اند «شمشیر را از رو بسته است». او در این کتاب باز هم از زندگی خود مثال‌هایی واقعی گرفته و چارچوب داستانش را بر آن‌ها سوار کرده است. در پس این داستان‌ها غمی نشسته است که ما را در اوج خنده به اندوه می‌رساند و بی‌شک آنجاست که قوه تعقل ما هوشیار می‌شود.

کیست که مارک تواین را نشناسد و یا احیانا کتابی از او نخوانده باشد؟ بسیاری از ما کودکی‌مان را پای تلویزیون به دیدن اقتباس‌های تصویری از این آثار گذرانده‌ایم بی‌آنکه حتی او را بشناسیم. رنگ‌وبویی که در تخیل آن داستان‌ها بود ما را با خود به دنیاهایی متفاوت می‌برد و این‌ها همه برآمده از توانایی شگرف نویسنده در خلق فضا و شخصیت بود. او که قریحه طنز نیز داشت در خلال این روایت‌ها گاه چنان آن را میانه‌دار می‌کرد که بر جذابیت اثر افزوده می‌شد.

در کتاب «غریبه‌ای در قصر» با ژانر کمدی سیاه نیز او همین طنز را به کار گرفته و با رقم زدن اتفاقی ناممکن سعی بر بازگویی و روایت چیزهایی دارد که هرکدام می‌توانند بن‌مایه شروع تفکر در انسان باشند. او قهرمان داستانش را در پی اصابت ضربه‌ای به سرش به دوران ماقبل می‌فرستد و در مواجهه او با افراد قصر پادشاهی اتفاق‌هایی را رقم می‌زند. نه‌تنها این مواجهه که تلاش فرد در رهانیدن این مردم از جهل و خرافات همراه با طنزی است که در قالب طنز سیاه می‌گنجد.

آثار زیادی با محوریت سفر در زمان و مواجه‌شدن با نیاکان و پیشینیان نوشته‌شده‌اند و اقتباس‌های تصویری متعددی نیز از آن‌ها ساخته‌شده است اما آنچه این اثر مارک تواین را از دیگر آثار متمایز می‌کند همین طنز سیاهی است که در جای‌جای آن رخ نموده است. مواجهه فردی عادی از دنیای امروز با افرادی از رده‌های بالای اجتماع در قرون گذشته و تلاش بر شناساندن بدیهیات به آنها بستر مناسبی برای ارائه چنین ژانری است و مارک تواین به‌خوبی از پس این روایت برآمده است.

مغازه خودکشی یک کمدی سیاه از ژان تولی، نویسنده، کارگردان و طراح فرانسوی است که تاکنون به بیش از ۲۰ زبان ترجمه شده است. این رمان عجیب درباره یک دکان فروش ابزار خودکشی و داستان کسب و کار خانوادگی خانواده‌ی تواچ است. آن‌ها یک مغازه خودکشی دارند که سر درش این شعار را نوشته‌اند: «آیا در زندگی شکست خورده‌اید؟ لااقل در مرگ‌تان موفق باشید.»

مغازه تواچ به افرادی که قصد خودکشی دارند، خدمات و مشاوره می‌دهد؛ با چی خودتان را بکشید، چطور بکشید و کجا. انواع ابزار و ادوات خودکشی از نوع ساده آن مثل طناب دار تا پیچیده‌ترین ویروس‌های کشنده در مغازه آنها پیدا می‌شود. مغازه‌ای که نه زمانش معلوم است و نه مکانش مشخص. اما مسئله‌ای که خوب به چشم می‌آید وفور ناامیدی است؛ یک بیماری مسری که کسب و کار خانواده تواچ را رونق داده است…

در میان نویسندگان روس نام «فئودور داستایوفسکی» را بارها و بارها شنیده‌ایم. نویسنده‌ای که مضامین اجتماعی را در داستان‌هایش پررنگ می‌دید و همین امر این نوشته‌ها را در بین خوانندگان بی‌شمارش محبوب‌تر کرده بود. داستایوفسکی با مهارت تمام به خلق و پردازش شخصیت‌هایی پرداخته که خصایص انسانی در آنها به‌شدت ملموس است. همین چیره‌دستی و پرداختن به ویژگی‌های واقعی سبب شده تا داستان‌هایش مخاطبانی از تمام دنیا داشته باشند چراکه خصایص آدمی امری مشترک میان جوامع مختلف است.

او یک کتاب با ژانر کمید سیاه هم دارد. داستایوفسکی در داستان «یک اتفاق مسخره» ریا و ظاهرسازی را بن‌مایه کار خود قرار داده است و با پردازش ماجرای صاحب‌منصبی که دم از فروتنی می‌زند تلاش می‌کند باطن و ظاهر این فرد را پیش روی مخاطب به تصویر بکشد. او شخصیت داستانش را در موقعیتی قرار می‌دهد که بااینکه هدفش بهره‌مندی از همین ظاهرسازی است اما ماجراها به‌گونه‌ای می‌چرخند که همه‌چیز جور دیگری رقم می‌خورند. طنزی آمیخته با اندوه در تمامی این موقعیت‌هایی که خلق‌شده وجود دارد که خواننده را به تعمق وامی‌دارد. نویسنده به‌خوبی توانسته این شخصیت را در مواجهه با خود و دیگران به خواننده بشناساند و گفتگوهای او با خودش و در حضور دیگر افراد را کمک‌حالی برای شناخت بیشتر او به مخاطب قرار داده است.

اگرچه در مهارت و توانایی نویسنده هیچ شکی نیست اما «یک اتفاق مسخره» به دلیل پرداختن به موضوعی فراگیر به‌خوبی توانست نظر مخاطب را به خود جذب کرده و تعداد زیادی از خوانندگان را با خود همراه کند.

مواجهه فردی ایده‌آل‌گرا که فکر می‌کند می‌تواند دنیا را به همان شکل درست خودش دربیاورد با جامعه‌ای با تمام زیروبم‌ها و درست و غلط‌هایش چه موقعیت‌هایی را می‌تواند خلق کند؟ همه اینها را در کتاب «اتحادیه ابلهان» می‌بینیم. قهرمان این کتاب با ژانر کمدی سیاه که در پی اصلاح امور است، حتی شغلی برای خودش ندارد. او در پی یافتن شغل و داشتن درآمد در موقعیت‌های مختلفی قرار می‌گیرد و هر بار ویژگی‌های شخصیتی او باعث خلق اتفاق‌هایی می‌شود که هرکدام بخشی از روایت را تشکیل می‌دهند. اگرچه پرداختن به چنین موضوعی می‌تواند دردناک و حتی آزاردهنده باشد اما نویسنده با زیرکی تمام چاشنی طنز را به آن افزوده و محصول چنان از آب درآمده که نه‌تنها مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرده که تحسین منتقدان بسیاری را نیز برانگیخته است. شاید بتوان سرنوشت نویسنده را که در پی عدم انتشار کتابش سرانجام خودکشی کرد و کتاب بعدها به چاپ رسید و مورد اقبال واقع شد، محرکی مثبت در جذب مخاطب دانست اما پرداخت قوی و توصیف دقیق تمامی موقعیت‌هایی که قهرمان در آن قرار می‌گیرد همان برگ برنده‌ای است که کتاب در دست دارد. نویسنده به‌خوبی از پس تصویر جامعه‌ای درگیر صفات بد برآمده و این قهرمان متفاوت را در مواجهه با تمامی رذایل و پستی‌های حاکم بر جامعه قرار می‌دهد و عکس‌العمل دیگران را در این مواجهه رودررو می‌سنجد و تنها ماندن قهرمان را به رخ خواننده می‌کشد. او این هدف اصلی را با چاشنی طنز همراه و نوعی اندوه عمیق را راهی قلب مخاطب می‌کند و با این کار تلاش دارد تا خواننده را به تفکر پیرامون خوبی‌ها و بدی‌ها و ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها وادار کند.

آخین کتاب با ژانر کمدی سیاه که در این یادداشت به آن می‌پردازیم، شوایک است. اگر در پی خواندن کتابی با لحن طنز و گزنده هستید «شوایک» گزینه مناسبی است؛ داستان یک سرباز در میدان جنگ و اتفاق‌هایی که با بلاهت او عجین شده و موقعیت‌هایی خاص را پدید می‌آورد. اگرچه موضوع در بستر جنگ اتفاق می‌افتد اما داستان در پی رو کردن سویه بیهوده و پوچ جنگ است و آن لحن تلخ و گزنده را هم در همین راه به کار می‌برد. نویسنده در این کتاب داستان‌هایی مجزا و در عین حال پیوسته به هم را روایت می‌کند. قهرمان مشترک این داستان‌ها همان سرباز است.

«یاروسلاو هاشک» شخصیت این سرباز را به‌گونه‌ای خلق کرده که برای همگان دوست‌داشتنی و درعین‌حال باورپذیر است. او با ساده‌دلی تمام و بی‌هیچ قصدی قواعد جاری را به سخره می‌گیرد و در کمال عدم جدیت شخصیتی جدی است و با کارهایش هیچ بودن همه‌چیز را رو می‌کند. بسیاری این سرباز را مرادف با «دُن کیشوت» معروف می‌دانند و رفتار و کارهایش را با او قیاس می‌کنند. نویسنده در وصف این قهرمان خود گفته است: «روزگاران بزرگ، مردان بزرگ می‌طلبند؛ اما هستند قهرمان‌های فروتن و ناشناخته‌ای که تاریخ آنان را بسان ناپلئون نستوده است، حال آنکه خصالشان سرفرازی‌های اسکندر مقدونی را هم بی‌رنگ می‌کند». به نظر می‌رسد این معرفی نسبتا کوتاه آنچنان باشد که شما را به خواندن کتاب ترغیب کند.

شاید برایتان جالب باشد که یک آدم معمولی به نام آرتور دنت، تنها کسی است که بعد از نابودی کره‌ی زمین (آن هم تنها به این دلیل که سر راه یک بزرگراه کهکشانی قرار داشته) به کمک دوستش زنده می‌ماند چراکه دوستش فورد پریفکت، بی‌آنکه آرتور بداند، موجود فضایی بوده و تمام سال‌ها در زمین تحقیقات میدانی انجام می‌داده است؛ اما جالب‌تر این نکته است که حالا بعد از نابودی زمین، آرتور و دوستش در گوشه‌ای از کهکشان هیچهایک می‌کنند به این معنا که  اتواستاپ می‌زنند و راهی سفرهای فضایی می‌شوند. در رمان راهنمای کهکشان برای اتواستاپ‌زن‌ها که نام اصلی یک مجموعه‌ی جذاب ۵جلدی است، برخلاف بسیاری از آثار علمی تخیلی قرار نیست کره‌ی زمین نجات پیدا ‌کند، بلکه نابود می‌شود و درست بعدازاین نابودی و سفرِ شخصیت‌های اصلی است که  طنزی پرمعنا، کنایی، چندپهلو و عمیق خلق می‌شود؛ زیرا داگلاس آدامز فرصتی پیدا کرده است تا زمین‌وزمان، قدرت‌ها، اتوریته‌های جهان معاصر، افکار و کردار انسان‌ها را با زبانی طنز به تصویر بکشد و نشان دهد چطور مسائل و پرسش‌های مهم فلسفی و سیاسی اهمیت خود را برای مردم ازدست‌داده‌اند و لذت‌بردن به دغدغه و هدف اصلی انسان‌ها شده است.

در شرایطی که اوضاع اقتصادی و کاروکاسبی کارآگاه نیک بلان کاملاً خراب شده و مهلت اجرای دفتر به پایان رسیده است، زنی که خود را بانوی مرگ معرفی می‌کند، بعد از یک تماس تلفنی وارد دفتر او می‌شود و از کارآگاه بلان می‌خواهد که سلین، بزرگ‌ترین نویسنده‌ی فرانسه را که سال‌ها پیش مرده برایش پیدا کند. به‌واسطه‌ی همین بانوی مرگ، مرد دیگری هم زنگ می‌زند و از کارگاه می‌خواهد که برایش گنجشک قرمز پیدا کند. در چنین شرایطی است این کارآگاه خصوصی پرونده‌های مضحکش را قبول می‌کند؛ زیرا او با تمام کارآگاهان آثار ادبی دیگر فرق دارد، نه باهوش است، نه زیرک و حالا هم تصور می‌کند شاید شانس به او رو کرده است. فقر موضوعی است که چارلز بوکفسکی در رمان عامه‌پسند بر آن تأکید دارد و در جای‌جای داستان و جملات دیده می‌شود. او به روش خودش در عین اینکه خواننده را می‌خنداند غمگینش می‌کند و او را به سمت فکرکردن و تأمل درباره‌ی تنگدستی، نظام سرمایه‌داری، مناسبات سیاسی و زندگی بیهوده و بی‌معنای انسان‌ مدرن سوق می‌دهد.

رمان تبصره‌ی ۲۲ اثر ضدجنگ جوزف هلر، درباره‌ی یک سرباز خلاق و باهوش به نام یوساریان است که در نیروی هوایی آمریکا خدمت می‌کند. او با جنگ میانه‌ای ندارد، جانش را دوست دارد و از هوشش مدام برای فرار از جنگ استفاده می‌کند؛ اما هرچه تلاش می‌کند راه فراری از دست سرهنگ مافوق خود ندارد. نمایش روحیه‌ی سربازانی که فقط به زنده‌ماندن فکر می‌کنند آن هم در زمانه‌ای که مردم به رمان‌های تراژیک و رئالیستی درباره‌ی جنگ عادت داشتند و سربازان همواره شجاع و فداکار در راه وطن خطاب می‌شدند، این رمان را به اثری متفاوت و جنجالی تبدیل کرده است. جوزف هلر این پرداخت متفاوت آمیخته به طنز همراه با وقوع ماجراهای خارق‌العاده، موقعیت‌های متناقض و خنده‌آور را در این رمان چنان جذاب و عمیق انجام داده که همواره در دانشگاه‌ها موردتوجه بوده و در فهرست‌های صدتایی از رمان‌های برجسته‌ی قرن بیستم قرار دارد.

رمان سلاخ‌خانه شماره‌ی پنج درباره‌ی بمباران شهر درسدن آلمان است و آنچه را که بر سر بیلی پیل گریم شخصیت اصلی رمان که اسیر و زندانی آلمانی‌ها می‌شود شرح می‌دهد. سلاخ‌خانه شماره‌ی پنج رمانی است که زمان‌ها در آن درهم‌آمیخته است و پایان ماجرا همان ابتدای کار مشخص می‌شود. خواننده در میانه‌ی خواندن این رمان تاریخی که هدفی جدی و پیامی اجتماعی دارد و جنگ و فجایع مربوط به آن به‌صورت استعاره‌هایی از سرگردانی و وحشت بشری ارائه می‌شود، ناگهان با بشقاب‌های پرنده و سفر در بی‌زمانی روبه‌رو می‌شود. در واقع کورت ونه گات با آمیزش واقعیت و تخیل توانسته است واقعیت تلخ را به‌صورت یک فانتزی عجیب‌وغریب و خنده‌دار به تصویر بکشد و رمان را طنزآلود کند.

دو برادر به نام‌های چارلی و ایلای با نام خانوادگی سیسترز، آدم‌های بی‌رحمی هستند تا جایی که مردم در مواجهه‌ی با آن‌ها با خود می‌گویند چه زندگی بد و بی‌مروتی. برادران سیسترز که به‌عنوان دو آدمکش حرفه‌ای مشهور هستند، این بار از طرف ناخدا مأموریت دارند که به کالیفرنیا سفر کنند و شخصی به نام وارم را که ناخدا مدعی شده چیزی از او دزدیده بکشند؛ اما همیشه زندگی آن‌طور که برنامه‌ریزی و پیش‌بینی شده پیش نمی‌رود. پاتریک دوویت در رمان پرافت‌وخیز و پرکشش برادران سیسترز داستانی وسترن و قرن نوزدهمی را خلاقانه روایت می‌کند به‌گونه‌ای که ضمن به چالش کشیدن روح انسان در شرایط و موقعیت‌های تلخ و دشوار زندگی و نمایش ماجراهای خونبار، خنده را به لبان خواننده می‌آورد.

یپولیت ماتوِیویچ کارمند ساده‌ی دفترخانه که زمانی در روسیه‌ی تزاری از اشراف بوده با شنیدن ناله‌ی مادرزنش که در بستر مرگ است وارد اتاق او می‌شود. مادرزن پیر موضوع عجیبی را قبل از مرگش مطرح می‌کند؛ حقیقتی درباره‌ی سرویس مبلمان پذیرایی‌‌اش. او می‌گوید در بحبوحه‌ی انقلاب کمونیستی، در زمان تفتیش خانه‌ها و مصادره‌ی اموال، آن موقع که باید فرار می‌کردند، برلیان‌هایش را در نشیمن یکی از صندلی‌ها پنهان کرده بود. این خبر یپولیت ماتوِیویچ را در خواب‌وخیال پر زرق‌وبرق غرق می‌کند و باعث می‌شود سفری پرماجرا را برای پیداکردن آن صندلی آغاز کند. ایلف و پتروف دو نویسنده‌ی رمان مشهور دوازده صندلی که خود را در نوشتن یک نفر می‌دانند، در قالب داستانی جذاب و طنزی ظریف، جامعه‌ی شوروی را به تصویر می‌کشند و از مسائلی مانند فقر، فساد و تبعیض اجتماعی انتقاد می‌کنند.

نمایشنامه‌ی مأمورهای اعدام در حالی آغاز می‌شود که مردی به نام هنسی قرار است به جرم آزار و کشتن یک دختر جوان اعدام شود. صحنه‌ی بعدی دوسال بعد را نشان می‌دهد، زمانی که حکم اعدام در بریتانیا در شرف لغو شدن است و این مسئله برای مأمور اعدامی به نام هری که همواره آرزویش این بود که بهترین مأمور اعدام در کشور انگلستان شمرده شود بسیار اهمیت دارد. حالا هری که ۲۵ سال مأمور اعدام بوده در بارِ خود مشغول فعالیت است، مردم در کافه جمع می‌شوند تا از واکنش و نظر او آگاه شوند. اما مرد غریبه و عجیبی وارد می‌شود که قرار است با حضورش همه چیز را تغییر دهد. مارتین مک‌دونا در این نمایشنامه از شوخی و زبان طنز استفاده می‌کند تا به خواننده یادآوری کند که دنیا جای زیبایی برای زندگی نیست. او همچنین برای انتقال این پیام و نشان‌دادن واقعیت‌های تلخ از وحشت‌زده کردن خواننده هراسی ندارد؛ بنابراین اثر با روش مخصوص به خود ذات انسانی، اخلاق، سیاست و تاریخ را به بازی می‌گیرد.

کتاب خاطرات صد‌در‌صد واقعی یک سرخ‌پوست پاره‌وقت داستان زندگی یک نوجوان سرخ‌پوست به نام جونیور را روایت می‌کند که با انواع و اقسام بیماری‌ها متولد شده (سرش با بقیه‌ بدنش تناسب ندارد، صرع دارد، چشمانش ضعیف است، ۴۲ دندان دارد، زبانش می‌گیرد، مدام یکی از پاهایش به دیگر گیر می‌کند و زمین می‌خورد). تمام اطرافیانش هم جز یک نفر اذیتش می‌کنند. ازآنجایی‌که جونیور به کاریکاتور علاقه دارد برای آموزش بهتر به مدرسه‌ی سفیدپوستان می‌رود و آنجاست که دردسرهایش بیشتر می‌شود؛ اما او به موفقیت‌های عالی در زندگی‌اش امیدوار است، مسئله‌ای که به مذاق خیلی‌ها خوش نمی‌آید.  نویسنده زندگی واقعی، تلخ، فلاکت‌بار و دشوار یک سرخ‌پوست را با زبانی طنز و بسیار شیرین ‌بیان می‌کند به‌طوری‌که خواننده نمی‌داند بخندد یا اشک‌هایش را پاک کند.

سومین پلیس با اعترافات مرد جوانی درباره‌ی سرقت و قتل یک شخص آغاز می‌شود. این جوان بی‌نام کتاب ارزشمندی درباره‌ی دانشمندی به نام دو سلبی و تئوری‌هایش می‌نویسد؛ بنابراین برای انتشارش و همچنین پیشبرد این پروژه‌ی علمی نیاز به پول دارد. دوستش جان دیونی به او پیشنهاد دزدی از یک فرد ثروتمند پیر به نام مترز رمی‌دهد؛ اما این دزدی منجر به قتل می‌شود. در خانه‌ی مقتول یک جعبه سیاه وجود دارد و وقتی سارق جوان در آن را باز می‌کند وارد دنیای عجیب و رازآلودی می‌شود؛ خانه‌ به لانه‌ی خرگوش تبدیل می‌شود و راوی در آن کسی را که کشته ملاقات می‌کند. فلن اوبراین در این رمان پسامدرن، زمان، مرگ و هستی را به بازی می‌گیرد و با کلماتش و سبک پیچیده‌ای که دارد، به مغز خواننده حمله می‌کند، لحظه‌ای را می‌خنداند و لحظه‌ای او را زهر ترک می‌کند.

پیرزن ریزه‌ای را تصور کنید که دسته‌های واکرش را محکم چسبیده و عصایش را کنار سبد خریدِ واکر آویزان کرده است چون می‌خواهد از یک بانک سرقت کند. رمان پیرزنی که تمام قوانین را زیر پا گذاشت درباره‌ی مارتا اندرسون ۷۹ساله است که در خانه‌ی سالمندانی زندگی می‌کند که مدیرانش یکی از یکی بدتر هستند و به بهانه‌ی صرفه‌جویی در هزینه‌ها از خدمات کم می‌کنند؛ بنابراین او و دوستانش تصمیم می‌گیرند که دست به شورش بزنند و حتی از یک بانک سرقت کنند. کترینا اینگلمن سوندبرگ در این کتاب بامزه با زبان طنز تلاش کرده است تا به وضعیت سالمندان اعتراض کند و صدای سالمندانی باشد که از نحوه‌ی برخورد جامعه با افراد مسن به ستوه آمده‌اند تا آنجا که فکر می‌کنند شرایط زندانی‌ها در زندان به‌مراتب بهتر از سالمندان در آسایشگاه‌هاست. 

رمان صخره‌ی برایتون داستان پینکی، جوان هفده‌ساله‌ای را روایت می‌کند که سردسته‌ی گروهی شرور و دزدان برایتون شده، رحم ندارد و قتل برایش عملی ساده و بی‌اهمیت است. او بعد از آنکه مردی را به طرز فجیعی به قتل می‌رساند متوجه می‌شود که دختر ۱۶ساله‌ی معصوم و مهربان که شاهد قتل نیز بوده عاشقش شده است. پینکی  تصمیم می‌گیرد که با این دختر پاک که رز نام دارد ازدواج کند تا خاموش بماند اما ماجراهای عجیبی اتفاق می‌افتد. در صخره برایتون، خوبی در برابر بدی قرار می‌گیرد (پسری شرور و قاتل و دختری مهربان) و خواننده منتظر است تا ببیند آیا عشق می‌تواند مانع از جنایت‌های این قاتل شود؟ طنز تلخ گراهام گرین فساد در دستگاه قضایی و اجرایی انگلستان را نشانه می‌گیرد و قصه در دورانی شکل‌گرفته است که انگلستان درگیر بحران اقتصادی است و همین امر به گروه‌های گانگستری مانند پینکی فرصت تبهکاری داده است و باعث شده به‌جای رفتن به مدرسه مشغول جنایت باشد.

داستان میهن‌فروش با کنایه‌های تندوتیز یک سیاه‌پوست درباره‌ی شرایط و وضعیت جامعه‌ی آمریکا آغاز می‌شود و از نظر او در ارتش آمریکا هیچ کاری برای انجام‌دادن وجود ندارد، به‌جز شروع یک جنگ جدید. راوی رمان میهن‌فروش کشاورز است، پدری جامعه‌شناس داشته که از کودکی او را برای مطالعات روان‌شناختی خود پیرامون نژاد همراه می‌کرده است؛ بنابراین تعجبی ندارد که وقتی پدر راوی توسط یک پلیس کشته می‌شود، یک جنبش اجتماعی تشکیل داده و به تبعیض نژادی آمریکا حمله و اعتراض می‌کند. طنز تلخ ماجرا آنجاست که همین راوی در نهایت به جرم ترویج تبعیض نژادی و میهن‌فروشی محاکمه می‌شود. میهن‌فروش نوشته‌ی پل بیتی یک رمان هجوآمیز سیاسی است که با زبان طنز حقایق تلخ جامعه‌ی آمریکا را به تصویر می‌کشد و توانسته است جایزه من بوکر و همچنین جایزه‌ی منتقدان کتاب ملی آمریکا در سال ٢٠١۶ را از آن خود کند.

هایدریش مغز هیملر است، نوشته‌ی لوران بینه ماجرای واقعی ترور راینهارد هایدریش، برجسته‌ترینرین چهره‌های رایش سوم را روایت می‌کند. جنبش مقاومت چک این ترور را با کمک و همکاری انگلستان برنامه‌ریزی کرد. این رمان ابتدا اتفاقاتی را نشان می‌دهد که باعث شد دو افسر اهل چک و اسلواکی تصمیم به ترور هایدریش گرفتند، اساساً آلمان نازی چگونه به قدرت رسید و چه اتفاقاتی منجر به شروع جنگ جهانی دوم شد. این رمان تاریخی با قلم خلاقانه‌ی لوران بینه وارد زندگی هایدریش می‌شود تا خواننده بداند چه چیزهایی اتفاق می‌افتد که فرزند یک موسیقی‌دان محترم که خودش هم به‌خوبی ویولن می‌نوازد به یکی از بی‌رحم‌ترین انسان‌های تاریخ تبدیل می‌شود. تلفیق هنرمندانه‌ی واقعیت و تخیل در بستر واقعیتی تاریخی خواننده را به دل داستان می‌کشاند.

دیوید ویلسون، مرد جوان ۲۴ساله با نسبی اسکاتلندی برای کسب موقعیت اجتماعی، ثروت از زادگاهش در نواحی مرکزی نیویورک به منطقه‌ی دورافتاده‌ی داوسونز لَندینگ می‌آید، شهر کوچکی که برده‌داری در آن رواج داشت. ویلسون کالج رفته بود و یکی دو سال قبل در یک مدرسه‌ی حقوق در شرق امریکا دوره‌ای دانشگاهی گذرانده بود؛ اما در همان بدو ورودش حرفی می‌زند و شوخی‌ای می‌کند که مردم نام کله‌پوک را بر او می‌گذارند. آن‌ها خبر ندارند که او نه‌تنها دیوانه و کله‌پوک نیست؛ بلکه با هوشی که دارد نقشه‌های غیرمنتظره‌ای برای شهر و مردمش طراحی می‌کند. داستان دوم رمان ویلسون کله‌پوک نوشته‌‌‌‌‌‌‌ی مارک تواین مربوط به زن جوان و برده‌ای به نام رکسانا است که فرزندش پوستی روشن دارد؛ بنابراین او را با فرزند اربابش که در یک روز به دنیا آمده‌اند عوض می‌کند تا در نظر خودش از او محافظت کرده و از فروخته شدن نجاتش دهد. ویسلون کله‌پوک، کمدی مشکلات است و از ابتدا تا انتهای رمان خواننده درگیر و سرگرم طنزی مستمر و ظریف است که با پرداختن به فرهنگ آمریکا قبل از جنگ داخلی نشان می‌دهد که این جامعه‌ی طبقاتی و نژادپرست خود جنایت‌کار است و تبعیضات نژادی و برده‌داری در آن موج می‌زند.

رمان شاگرد قصاب از زبان یک نوجوان با مشکلات روانی به نام فرنسی برادی روایت میشود. او پدری دائم‌الخمر و مادری ناامید دارد که دست به خودکشی می‌زند. زندگی در شرایط سخت و سپری‌شدن کودکی در کوچه و خیابان دید فلسفی خاصی پیرامون زندگی به او داده است. جو تنها دوست فرنسی است که باهم یک مخفیگاه دارند و عاشق کامیک بوک هستند. جو درواقع تبدیل به پناه و تکیه‌گاهی می‌شود که فرنسی از آن محروم بوده است. پاتریک مک کیب از خاطرات قهرمان نوجوانش که قربانی شرایط است استفاده کرده تا جامعه را نقد کند و عوامل محیطی و وراثتی را در شکل‌گیری شخصیت‌ها پررنگ جلوه دهد. طنز سیاه این رمان در جای‌جای اعتراف‌ها و حرف‌های فرنسی قابل‌مشاهده است؛ مثلاً آنجا که می‌گوید: «به سوسیس گفتم اعدامم می‌کنن؟ امیدوارم اعدامم کنن. نگاهم کرد و گفتم متأسفم فرنسی ولی دیگه از اعدام خبری نیست. گفتم دیگه از اعدام خبری نیست؟ یعنی چی! این کشور داره کجا می‌ره؟»

کتاب شوخی با نظامی‌ها نوشته‌ی مازن معروف ماجرای جالب پسربچه‌ای را روایت می‌کند که محله‌شان بین دریا و مرکز شهر قرار دارد؛ یعنی در میانه‌ی مناطق جنگی و به دلیل این موقعیت جغرافیایی، نظامی‌ها در خیابان‌های اطراف آن‌ها می‌جنگیدند. این پسر یک برادر ناشنوا و پدری ترسو دارد که همیشه از نظامیان که به‌ظاهر در حال حفاظت از مردم هستند کتک می‌خورد. او برای اینکه بتواند جلوی این کار را بگیرد و بچه‌های مدرسه را هم متقاعد کند که پدر ترسناکی دارد قصه‌های جعلی درباره‌ی پدرش می‌سازد؛ مثلاً اینکه در خانه به‌شدت کتکش می‌زند؛ اما طنز ماجرا آنجایی تلخ می‌شود که او به سوزاندن شکمش با سیگار، پاره‌کردن لباس و خراش‌دادن گردنش اکتفا نمی‌کند و تصمیم می‌گیرد کاری کند پدرش کور شود و یک‌ چشم‌ مصنوعی داشته باشد، مثل بستنی‌فروش محل تا بقیه از او حساب ببرند؛ چون اعتقاد داشت برای نجات چیزی بزرگ باید چیزی کوچک‌تر را قربانی کرد.

حمام‌‌ها و آدم‌‌ها نوشته‌ی میخائیل زوشنکو یکی از برجسته‌ترین طنزنویسان روس، مجموعه‌ای از ۳۵ داستان کوتاه و طنزآمیز را تشکیل می‌دهد. در دوران ۲۰ و ۳۰ میلادی و بعد از انقلاب روسیه که اتفاق‌های اجتماعی سیاسی زیادی رخ می‌دهد، میخائیل زوشنکو قهرمان‌هایی را خلق می‌کند که نسبت‌ به آرمان‌های والای آن زمان بی‌تفاوت هستند، از سیاست چیزی نمی‌دانند و برای آن نمی جنگند. او از طنز و کمدی برای بیان مسائل در جامعه‌ای بسته استفاده می‌کند تا ضمن سرگرم‌کردن مردم، خفقان موجود و مسائل جدی و مهم اجتماعی سیاسی را نقد کرده و مورد سؤال قرار بدهد. عناوین برخی از این داستان‌ها عبارت‌اند از «طالع نحس»، «زن آلامد»، «شامه‌ی سگی»، «ازدواج حسابگرانه»، «حمام»، «رسم بد»، «خوشبختی»، «ضبط‌صوت»، «قوم‌وخویش نداشتن بهتر است»، «بحران»، «دزدها»، «بلبشو»، «هنرپیشه»، «لباس کارگری»، «مسئول صحنه»، «چهره‌ی زشت سرمایه‌داری»، «اتفاق کوچک»، «پررویی»، «تله»، «حمام‌ها و آدم‌ها»، «ماجرای بیماری»، «کاج سال نو» و «شاخک».

مهمان مامان کتابی کم‌حجم درباره‌ی یک خانواده از قشر ضعیف جامعه است که در خانه‌ای بزرگ با چند خانواده‌ی دیگر زندگی می‌کنند. آمدن مهمان که یک عروس و داماد هستند به این خانه ماجراهای شیرین، خنده‌دار و گاه اشک‌باری را رقم می‌زند. مادر خانواده عاشق پذیرایی‌کردن از مهمان است؛ اما فقر و محرومیت باعث شده تا دستپاچه باشد و دائم حرص بخورد. اتفاقاتی که در این فضای شاد و صمیمی می‌افتد گاه چنان غم‌انگیز می‌شود که لبخند خواننده را به اشک تبدیل می‌کند. 

فارسی شکر است یکی از داستان‌های کتاب «یکی بود، یکی نبود» نوشته‌ی جمالزاده، درباره‌ی نویسنده‌ی جوانی است که بعد از چند سال به وطنش برمی‌گردد و به‌محض بازگشت به زندان می‌افتد. او در زندان خود را درگیر نماینده‌ی دو گروه از هموطنانش می‌بیند؛ نخست افراد متدینی که کلامشان سرشار از واژگان عربی است و گروهی که به دانش زبان انگلیسی خود افتخار می‌کنند و همواره از کلمات فرنگی استفاده می‌کنند. مواجهه‌ی شخصیت اصلی داستان با این دو گروه اتفاقات بامزه‌ای را رقم می‌زند. فارسی شکر است با زبانی طنز به معضلات مهم فرهنگی و اجتماعی جامعه‌ی ایران می‌پردازد.

کتاب وغ‌وغ ساهاب مجموعه‌ای از نوشته‌های مشترک و طنز صادق هدایت و مسعود فرزاد را در برمی‌گیرد که به نظم (شعر آزاد) و نثر نوشته شده است. هرکدام از این نوشته‌ها پر از غلط‌های املایی و ترکیبات ناآشنا است که غزیه نام دارند و عجیب‌وغریب و بامزه هستند. نویسندگان در این اثر آداب‌ورسوم و اوضاع سیاسی‌اجتماعی و ادبی زمان خود را نقد می‌کنند و طیف وسیعی از افکار را با طنزی نیش‌دار به سخره می‌گیرند. 

کاکا کرمکی پسری که پدرش درآمد، زندگی پسر معلولی را روایت می‌کند که وسط آشوب به دنیا می‌آید؛ یعنی درست زمانی که جنگ آغاز شده، خانواده شرایط خوبی ندارد و از خرمشهر به تهران کوچ کرده‌اند. والدین محبت و توجه لازم را به او ندارند و شرایط تا جایی برای این پسرِ ساختارشکن بغرنج می‌شود که تلاش می‌کند هویت جدیدی برای خود بسازد و خود را فرزند یک خانواده‌ی ارمنی جا بزند. طبیعتاً داستان زندگی پسری که بعد از ۵ دختر به دنیا آمده، یکی از چشم‌هایش لوچ است، یکی از پاهایش بلندتر از دیگری است، دست راستش شش انگشت دارد و از همان ابتدا بر سر نخواستنش دعوا بوده، تلخ است؛ اما لحن طنزی که سلمان امین در این اثر به کار می‌برد، از شدت تلخی ماجراها کاسته و شیرینی اثر را برجسته کرده است.