بریده‌هایی از کتاب مدارس خلاق

سوگاتا میترا، استاد فناوری آموزشی در دانشگاه نیوکاسل در سال ۱۹۹۹، هنگام نصب یک رایانه در حاشیه یک محله فقیرنشین هند و مشاهده واکنش کودکان به آن، نشان داد. رابط کاربری فقط به زبان انگلیسی نمایش داده می‌شد، هیچ‌یک از آن‌ها بلد نبودند اما فقط در عرض چند ساعت، بچه‌ها از نحوه به‌کارگیری این کنسول برای بازی و ضبط موسیقی سر در آوردند. پس، کودکان ذاتاً کنجکاوند و وظیفه معلمان پرورش این کنجکاوی است، نه اینکه آن را از بین ببرند. در این مورد تصور، شاید معلم به‌سان یک باغبان کمک کند. او نمی‌تواند بچه‌ها را مجبور به رشد کند اما می‌تواند میل طبیعی آن‌ها را به سمت رشد سوق دهد. این هم راه و روش این کار.

اگر به درون یک کلاس معمولی قدم بگذارید، متوجه دانش‌آموزانی می‌شوید که تقریباً از هر چیزی که به آن‌ها ارائه می‌شود به طرز احمقانه‌ای دل‌زده شده‌اند. گرچه این منظره ممکن است طبیعی به نظر برسد، اما نباید این‌طور باشد. ازاین‌گذشته، بچه‌ها یادگیرنده‌های بالفطره هستند. نوزادان چنان مشتاق کشف جهان‌اند که هر چیز جدیدی را که در دسترسشان باشد، به دست می‌گیرند. همین‌طور آن‌ها زبان بازکردن را از اطرافیان یاد می‌گیرند و اغلب در دو یا سه‌سالگی بر آن مسلط می‌شوند.

دانش‌آموزان طبقات محروم حتی احتمال شکست بیشتری در سیستم آموزش مدرن دارند و حتی اگر موفق هم بشوند، این روزها مدرک دانشگاهی تضمینی برای اشتغال نمی‌تواند باشد. بنابراین، روشن است که چیزی باید تغییر کند.

آیا تابه‌حال فکر کرده‌اید مدارس امروزی، نخستین‌بار چگونه شکل گرفتند؟ خب یقیناً در ابتدا، منظور از مدارس، ابزاری برای پرورش شخصیت، خلاقیت و استعدادهای منحصربه‌فرد دانش‌آموزان نبوده است بلکه سیستم آموزشی مرسوم، نتیجه نیاز به انتقال دانشِ کاملاً استانداردشده و متعارف به جوانان بوده تا بتوانند در کارخانه‌ها مشغول به کار شوند. مدارس مدرن در طی انقلاب صنعتی، در قرن هجدهم و نوزدهم به وجود آمدند. قبل از این دوره در تاریخ، فقط افراد ممتاز از تحصیلات رسمی برخوردار می‌شدند. اما ظهور صنایع جدید این امر را تغییر داد و کارگران را ملزم به داشتن مهارت‌های اساسی مانند توانایی خواندن، انجام ریاضیات ساده و درک اطلاعات فنی کرد. بنابراین دولت‌های غربی، کار سازماندهی به آموزش عمومی را با یک هدف اصلی، یعنی تولید نیروی مفید برای کارخانه‌ها، آغاز کردند و ازآنجاکه تولیدات صنعتی، بر دنباله‌روی تمکین و فرایندهای خطی متکی است، اساس آموزش نیز همین نیازها قرار گرفت. در واقع خود مدارس هم کم‌وبیش شبیه به کارخانه‌ها طراحی شدند.

دانش‌آموزان از همسالان خود بهتر یاد می‌گیرند. دلیل این امر آن است که در بیشتر موارد، این معلمان هم‌سن‌وسال، مهارتی را که آموزش می‌دهند به‌تازگی یاد گرفته‌اند؛ بنابراین آنچه را که در روند یادگیری آن دشوار بوده به‌خاطر می‌آورند