بریده‌هایی از کتاب معرفت‌شناسی

کلمه دعا در زبان عربی به معنای «خواندن» و صدا زدن است. خداوند ضمانت کرده که هر که او را بخواند خداوند او را اجابت کرده و ندای او را بی‌پاسخ نگذارد. ولی در فارسی به معنای حاجت خواستن به کار می‌رود و فارسی زبانان وقتی می شنوند که خدا دعا را اجابت می‌کند می‌پندارند که هر کس هر حاجتی را طلب کند خداوند او را حاجت روا می‌دارد با اینکه جواب دادن ندای کسی همیشه به حاجت روا کردن او نیست، بلکه گاه کسی حاجتی را طلب می‌کند که روا شدن آن مصلحت نیست و در عوض خداوند جواب او را با دادن خیر دیگری خواهد داد.

رسانه مملو است از مطالبی بی‌فایده و جذاب (مانند داستان‌ها و عکس‌ها و کلیپ‌ها) که فقط عمر انسان را تلف می‌کند. سعی کنید در این زمینه به خودکنترلی رسیده و در برابر چیزهای غیر مفید مقاومت کنید و خود را در این زمینه تربیت نمایید؛ و گرنه زمانی به خود می‌آیید و می‌بینید که در طول یک سال بیش از هزار ساعت عمر خود را صرف این گونه مطالب کرده‌اید.

وقتی که برای اولین بار چیزی را می‌بینیم یا صدایی را می‌شنویم یا جواب یک معادله ریاضی را کشف می‌کنیم، حالتی را در خود نسبت به آن چیز احساس می‌کنیم که قبل از آن وجود نداشته است، آن حالت را علم و آگاهی می‌نامند.

درگاه الهی عرضه می‌دارند: «إِلَهِی مَنْ ذَا الَّذِی ذَاقَ حَلَاوَةَ مَحَبَّتِکَ فَرَامَ مِنْکَ بَدَلًا وَ مَنْ ذَا الَّذِی أَنِسَ بِقُرْبِکَ فَابْتَغَی عَنْکَ حِوَلاً» خداوندا! کیست که شیرینی محبت تو را چشیده باشد و به دنبال کسی به جای تو بگردد و کیست که با قرب و همنشینی با تو انس گرفته باشد و بخواهد از نزد تو به جای دیگری رود؟!

«اللَهُمَّ اجْعَلْ غِنایَ فِی نَفْسِی»‌ خداوندا غنا و بی‌نیازی من را در درون خودم قرار بده.

جوامع اسلامی مسلماً علت حقیقی عقب ماندگی «رعایت نکردن صحیح آیین و آداب اسلام» و «غلبه استعمار» است

این انسان، محدودیتِ خود و گرایش به خروج از محدودیت‌ها و رسیدن به لذت بی‌نهایت را وجدان می‌کند و برای رهایی از محدودیت در آگاهی (جهل)، محدودیت در اراده (عجز) و محدودیت در حیات (مرگ) تلاش می‌کند. این تلاش اگر دارای برنامه و تمرکز باشد، تربیت است.

کاری که شهید مطهری کرد، امروز باید همهٔ فضلای جوان درصدد باشند خود را برای آن آماده کنند و اگر آماده هستند، اقدام کنند. شهید مطهری به عرصهٔ ذهنیت جامعه نگاه کرد وعمده‌ترین سؤالات ذهنیت جامعهٔ جوان و تحصیل‌کرده و روشن‌فکر کشور را بیرون کشید و آن‌ها را با تفکر اسلامی و فلسفهٔ اسلامی و منطق قرآنی منطبق کرد و پاسخ آن‌ها را در سطوح مختلف در مقابل افراد گذاشت. از مسألهٔ عدل الهی و قضا و قدر و علل گرایش به مادی‌گری بگیرید که مسایل بیشتر ذهنی و عقلی است تا مسایل مربوط به زنان.

دوره اخیر اوج دوران هجوم فکری و فرهنگی باطل به سوی حق و تقابل ایمان و کفر است و شبهات و مغالطات از هر سو بر سر جوانان و نوجوانان مسلمان می‌بارد.

دوره اخیر اوج دوران هجوم فکری و فرهنگی باطل به سوی حق و تقابل ایمان و کفر است و شبهات و مغالطات از هر سو بر سر جوانان و نوجوانان مسلمان می‌بارد.

در شرایط فعلی متأسفانه دسترسی جبهه باطل از طریق انواع رسانه ها به نوجوان و جوان مسلمان بیشتر از دسترسی اصحاب حق است و

در مدل تربیتی اسلامی آموزش یکی از ارکان مهم تربیت تلقی شده و بدون آن چرخه تربیت به حرکت در نمی‌آید. آموزش و تعلیم، ابزار تغییر در شناخت و احساس انسان است به‌طوری که منجر به تغییر در رفتار شود.

در دوره‌ای از تاریخ علم، جمعی از دانشمندان می‌پنداشتند که فقط شناختهای حسی است که می‌تواند مورد اعتماد قرار گیرد و هر شناخت دیگری را بی‌اعتبار می‌خواندند. این تفکر بسیار خطرناک بود زیرا طبق این نظر تمام علوم بشری تعطیل می‌شد. همه علوم بشری حتی علوم طبیعی (فیزیک، شیمی و زیست) فراتر از حس نیاز به نوعی تجربه و تفکر دارد. زیرا علم از مسایل کلی صحبت می‌کند و حس فقط با امور جزیی در ارتباط است و این تفکر است که انسان را از مشاهده جزئیات به قانون کلی می‌رساند. پس باید بپذیریم ورای حس چیز دیگری هم هست که قابل اعتماد بوده و به وسیله آن قضایای کلی مورد استفاده در دانش‌ها به دست می‌آید.

با دقت و تأمل در بحث تفکّر می‌فهمیم که محسوس نبودن یک چیز دلیل بر نبودن آن نیست، بلکه چیزهای بسیاری وجود دارد که هستند و آن را از راه‌هایی غیر از حس می‌شناسیم، ولی حس نمی‌کنیم. مثلاً به شهادت آیات و روایات و برهانهای عقلی در اطراف ما همواره ملایکه بسیاری وجود دارند که ما آن‌ها نمی‌بینیم. این ملایکه با ما در ارتباطند و در کارها به ما کمک می‌کنند و گاهی از برخی از کارهای ما ناراحت می‌شوند و ما را رها می‌کنند و از برخی کارها بیشتر خوشحال شده‌اند و بیشتر اطراف ما را می‌گیرند و یاری می‌رسانند. در زندگی باید به وجود این چیزهای غیرمحسوس در اطراف خود توجه داشته باشیم و ارتباطات و تاثیرات آن‌ها را مد نظر قرار دهیم.

دنیای معاصر، به سبب پشت کردن به عالم ماورا و تمرکز بر عالم حس هدف زندگی را برخورداری از لذات حسی و مزایای اجتماعی تعریف نمود و تربیت را به اصلاح رفتارها آن هم رفتارهای مربوط به حوزه زندگی دنیوی محدود نمود و سپس با تکیه بر «اراده آزاد فردی» مجبور شد از ملاک «صدق و کذب» و درستی و غلط بودنِ افکار و رفتارها عبور کند تا بتواند هر گونه تفکر و رفتاری را در فضای خود جای دهد و حتی از تلاش برای «کشف واقعیت» صرف‌نظر کند و به تلاش برای «گزارش‌گریِ موقعیت‌ها و رویدادها» اکتفا کند. (انتقال از رویکرد تجربه‌گرایی به رویکرد تفسیری)

رسانه مملو است از مطالبی بی‌فایده و جذاب (مانند داستان‌ها و عکس‌ها و کلیپ‌ها) که فقط عمر انسان را تلف می‌کند. سعی کنید در این زمینه به خودکنترلی رسیده و در برابر چیزهای غیر مفید مقاومت کنید و خود را در این زمینه تربیت نمایید؛ و گرنه زمانی به خود می‌آیید و می‌بینید که در طول یک سال بیش از هزار ساعت عمر خود را صرف این گونه مطالب کرده‌اید.

فرهنگ امروزه رسانه‌ها فرهنگ زیاد خوانی و کوتاه خوانی است. کوتاه خوانی روحیه تحقیق و دقت و جستجو را از انسان سلب می‌کند و زیاد خوانی ذهن را با حجمی انبوه از مطالب مواجه ساخته و مهلت پردازش و تفکر را از انسان می‌گیرد و انسان را از تولید کننده به مصرف کننده اطلاعات تبدیل می‌نماید.

معمولاً وقتی ما چیزی را می‌شناسیم، میان شخص عالم و شیء معلوم واسطه‌ای به عنوان علم و فهم وجود دارد و ما مستقیماً با خود واقعیت شناخته شده مواجه نیستیم، بلکه تصویر و اثری از آن شیء به ما منعکس می‌شود و به واسطه آن به آن شیء آگاه می‌شویم

خیلی از مواقع ما در تفکر از قضایایی استفاده می‌کنیم که بدیهی نیستند و ما نیز دلیلی برای آن نداریم و آن را بدون آگاهی از استدلالش پذیرفته‌ایم. این نوع قضایا مادر بسیاری از اشتباهات بشر در زندگی می‌باشد و عامل اصلی آن تعصب و تقلید کورکورانه و شهرت اجتماعی است.

اصول جمع اصل به معنای ریشه و پایه است. اصول عقاید به اعتقادات پایه و بنیادین انسان گفته می‌شود که درستی و نادرستی آن در کل برنامه زندگی آن می‌تواند تأثیر داشته و مسیر حرکت او را در زندگی کلاً تغییر دهد.