بریده‌هایی از کتاب خودشناسی

ما هم حق داریم همان‌طور که هستیم وجود داشته باشیم

آنان همیشه آماده‌اند که در باورها و رویکردهای خود تجدیدنظر کنند آنان شاید بر عقیدهٔ فعلی خود راسخ و استوار باشند، اما می‌دانند که نتایجی که گرفته‌اند همه موقتی و مشروط است. شک‌گرای عاطفی می‌داند که همیشه چیزهای دیگری نیز در اعماق ذهن هست که هر لحظه ممکن است از آن‌ها آگاهی یافت، و از همین رو است که نظرات و مواضع اولیهٔ خویش را همواره مشروط می‌دانند. ضعف ما در برابر اعوجاج‌های عاطفی تقصیر ما نیست، بلکه نتیجهٔ نوعی ناهم‌خوانی بین سیستم استدلال‌ورزی و ماهیت پیچیدهٔ وظایف زندگی است که همواره ما را به چالش می‌کشند؛ زیرا این سیستم استدلال‌ورزی را تاریخ تکاملی‌مان برایمان شکل داده است.

آنان نسبت به میزان عقلانیت خود متواضع‌اند آنان عمیقاً از این واقعیت آگاهند که عقل ما گرچه به نظر مطلقاً سرد و خشک می‌رسد اما از جهات گوناگون بردهٔ عواطف است. شک‌گرای عاطفی تصدیق می‌کند که نمی‌تواند مطمئن باشد که آیا آنچه حس می‌کند درست است، واقعاً درست است یا خیر. به همین دلیل است که آنان متواضع‌ترند، بیشتر حاضرند بپذیرند که چه بسا از منظر دیگر بتوان چیزهای دیگری نیز گفت و بیشتر نسبت به ایده‌هایی گشوده‌اند که در وهلهٔ نخست به نظرشان ناممکن و نامعقول می‌رسد. شک‌گراییِ آنان باعث می‌شود نسبت به دیگران باگذشت‌تر باشند و ادعاهای خود را با تواضع بیشتری مطرح کنند.

اما اگر عشقمان به خویشتن بسیار شکننده باشد، اصلاً به خودمان اجازه نمی‌دهیم کوچک‌ترین خطا یا اشتباهی را از جانب خودمان بپذیریم؛ در این حالت ته‌مانده‌های عزت نفسمان را نیز از دست می‌دهیم. آنقدر شکننده می‌شویم که هیچ کس نباید اطرافمان بپلکد.

اکثر نقص‌های این گردو را می‌توان ناشی از نحوهٔ تکامل یافتنِ این ابزار طی میلیون‌ها سال دانست. مغز ما به شکلی تکامل یافته است که بتواند در برابر تهدیدها کارایی داشته باشد، در حالی که از برخی از آن تهدیدها دیگر هیچ خبری نیست؛ و در عین حال، مغز ما فرصت این را نداشته است که برای هزاران چالشی که جوامع پیچیدهٔ انسانی به بار آورده اند، واکنش‌های متناسب را در خود پرورش دهد.

این عادات ذهنی که در کودکی کسب کرده‌ایم به احتمال زیاد در دوران بزرگسالی مانع پیشرفت و باعث مشکلات ما خواهند شد. اما مقصر ما نیستیم، زیرا عامدانه انتخاب نکرده‌ایم که این طور بزرگ شویم. اگر واقع‌گرایانه بنگریم گزینه‌های چندان بهتری هم در اختیارمان نبوده است

این که با خودمان روراست نباشیم چه بسا چندان شرافت‌مندانه به نظر نرسد، اما وقتی چنین کاری برایمان لذت‌بخش است چه چیزی می‌تواند مانع ما شود که به خودمان دروغ نگوییم؟ اگر حقیقت این قدر برایمان تلخ و رنجش‌آور است، چه اشکالی دارد که مشکلات را از چشم خود دور نگاه داریم؟ اصلاً چه لزومی دارد که حقیقت همیشه خوب باشد؟

درد را گسترش می‌دهیم تا علل جزئی و خاصِ آن دیگر در کانون توجه‌مان نباشد. به بیانی استعاری، اندوه‌مان در شلوغی جمعیت گم و گور می‌شود.

ما مدام باید در جهانی نامطمئن مسیریابی و حرکت کنیم. ما اسیرانِ همیشگیِ هوس‌های شانس و تقدیریم. در هر دقیقه از زندگی روزمره، رادارِ بی‌قرار ذهن‌مان در حال اسکنِ افق گسترده و نسبتاً مه‌آلود جهان است و مدام سرچشمه‌های جدیدی از عدم قطعیت و ریسک را کشف می‌کند؛

حکیم نیستم به این دلیل که می‌دانم، بلکه حکیم هستم چون می‌دانم که نمی‌دانم.

گاهی با یقین تمام حس می‌کنیم پاسخ درست این است که طلاق بگیریم یا از کارمان استعفا دهیم، و اصلاً به ذهن‌مان خطور نمی‌کند که شاید پاسخ واقعی صرفاً این باشد که به تخت‌خوابمان برگردیم یا چیزی بخوریم که سطح قند خونمان را بالا ببرد.

نکته این نیست که دیگر هیچ گاه خودمان را قضاوت نکنیم، بلکه نکته این است که بیاموزیم برای خودمان قاضی بهتری باشیم.

درد ما نیازمند گوشی شنوا است.

اگر عشقمان به خویشتن بسیار شکننده باشد، اصلاً به خودمان اجازه نمی‌دهیم کوچک‌ترین خطا یا اشتباهی را از جانب خودمان بپذیریم؛ در این حالت ته‌مانده‌های عزت نفسمان را نیز از دست می‌دهیم. آنقدر شکننده می‌شویم که هیچ کس نباید اطرافمان بپلکد.

گاهی با یقین تمام حس می‌کنیم پاسخ درست این است که طلاق بگیریم یا از کارمان استعفا دهیم، و اصلاً به ذهن‌مان خطور نمی‌کند که شاید پاسخ واقعی صرفاً این باشد که به تخت‌خوابمان برگردیم یا چیزی بخوریم که سطح قند خونمان را بالا ببرد.

ما اغلب خیلی خوب می‌دانیم که چطور برای غریبه‌های اطرافمان دوستان خوبی باشیم، اما به خودمان که می‌رسد نابلد هستیم.

برخی ذائقه‌های جنسی خاص را منحرفانه و دور از شأن انسانی می‌دانیم، دقیقاً به این دلیل که ته ذهن‌مان می‌دانیم که همان ذائقه‌ها در جایی از وجودمان حضور دارند.

ما به لحاظ درونی اطمینان داریم که به طور ذاتی گناهکار نیستیم. هیچ لزومی ندارد که پیش خودمان شرمنده باشیم.

جاه‌طلبی‌ای که خودش را نشناسد، به شکل اضطراب بروز می‌کند. حسادت به لباس کینه در می‌آید؛ عصبانیت به خشم تبدیل می‌شود؛ اندوه به تدریج به افسردگی می‌انجامد.

وقتی اضطراب‌هایمان به نحوی روش‌مند نظم و ترتیب بیابند و به آن‌ها پرداخته شود، بی‌اعصابی‌مان نیز به طور کلی افول خواهد کرد.