بریده‌هایی از کتاب همرزمان حسین (ع)

آن‌طور که بنده استفاده کرده‌ام از روایات، اوج فعّالیّت تشکیلاتی شیعه از امام رضا (علیه‌السّلام) به بعد است؛ یعنی امام جواد و امام هادی و امام عسکری (علیهم‌السّلام)؛ و علّت اینکه این سه امام شهید شدند و مجال به اینها داده نشد و از مدینه یکسره آورده شدند به عراق و در عراق هر سه ماندند و در عراق هر سه شهید شدند و دفن شدند و در جوانی هم کشته شدند، همین بود که تشکیلات شیعه در زمان این سه امام به اوج قدرت خودش رسیده بود

امّا اینکه میفرماید: «ما شما را داریم، ما با شما هستیم، ما با شما ایستاده‌ایم، به شما اطمینان داریم، روی شما حساب میکنیم.» _ بنده روی این تعبیرات تکیه دارم و چون ممکن است محلّ تشکیک واقع بشود در ذهن آقایان، میخواهم روشن بشود در ذهن شما _ این برای چه کاری گفته میشود؟ جز برای یک عمل بزرگ و پردردسر؟ جز برای یک پیکار؟ جز برای پیمودن یک راه سنگلاخ؟ بعد میفرماید که: «الْقرابة الرّاسخة بیْننا و بیْنکمْ قویّةٌ»؛ «خویشاوندی مستحکم میان ما و شما برقرار است.» ما با شما برادریم، خویشاوندیم.

اگر چنانچه مطلبی که بین امام و بین احمدبن اسحاق هست، خلاصه میشد در احوالپرسی و حال شما چطور است و آیا رودخانهٔ قم آب دارد یا ندارد، اگر این مسائل بود، چه لزومی داشت امام امضا نکند؟ [باید] امضا کند دیگر، اگر در این نامه چیزی بر ضدّ حکومت نیست، یک دستوری به احمدبن اسحاق نیست که شما بایستی در قم چه بکنید، چنین بکنید، چنان بکنید، فلان پول را بفرستید، فلان پول را فلان‌جا مصرف بکنید که معنی ارتباطات همین است، اگر اینها نیست، چرا احمدبن اسحاق و امام عسکری (علیه‌السّلام) ملاحظه میکنند که این نامه دست حکومت نیفتد؟ خب نامهٔ «فدایت شَوم» دست حکومت افتاد، افتاد، چه اهمّیّتی دارد؟ پیدا است که این نامه، نامهٔ دیگری است و این نشان میدهد جوّ خاصّی را در زندگی ائمّه (علیهم‌السّلام).

در منطق اسلام، آن وسیله‌ای که انسان را به هدف میرساند، آن وسیله نباید برخلاف هدف باشد، نباید نامقدّس و آلوده باشد. وسیله هم بایستی صحیح باشد، وسیله هم باید وسیله‌ای باشد که با هدف قابل تطبیق باشد.

فرض بفرمایید آن کسی که میخواهد رهبری جامعهٔ اسلامی را به دست بگیرد و لازمهٔ رهبری تقوا و عدالت است، این آدم برای اینکه خود را به رهبری جامعهٔ اسلامی برساند، بی‌تقوایی و بی‌عدالتی را پیشه کند؛ یعنی مخالفت کند با اصولی که در رهبری جامعهٔ اسلامی در اسلام و در قرآن مقرّر شده، این را تقیّه نمیگویند.

آنچه ما از آیات قرآن _ که در چند آیهٔ قرآن مادّهٔ تقیّه و ذکر تقیّه به کار رفته _ و از روایاتی که یا در ذیل آیات قرآن نازل شده، وارد شده، یا مستقلّاً در ذکر معنای تقیّه به کار رفته، استفاده میکنیم، این است: تقیّه یک وسیله‌ای است برای رساندن انسان باهدفی به هدفش، این مجمل قضیّه.

آن‌طوری که از مجموع روایات استفاده میکنیم _ میگوید که: «آقا! تا دیدی که یک گرگی، یک دزدی، یک ظالمی، یک جای تنگی، یک سیلی راه تو را قطع کرده است، اینجا سعی کن آن‌چنان بروی که این سیل به تو صدمه نزند؛ یعنی برو از بالای کوه عبور کن، برو [ولی] این جادهٔ معمولی را نرو. آن‌چنان برو که این دزد یا این ظالم یا این گرگ به تو نتواند آسیب وارد بیاورد و تو را از رسیدن به مقصود بازبدارد؛ یعنی چطوری برو؟ یعنی یک کانال حفر کن برو، یعنی برگرد از راه دیگر برو، یعنی در جیبت، در کمرت، در دستت وسایلی داشته باش که اگر چنانچه این گرگ، این دزد، این ظالم جلوی‌تو را گرفت، بتوانی دفاع کنی و به راهت ادامه بدهی و منع و حجاب و سدّی را که او به‌وجود آورده است، از میان برداری.

تقیّه یعنی انجام مأموریّت بدون رسیدن آسیب

تقیّه به‌معنای این است که اگر چنانچه یک کاری در عالم واقع و عمل برای انسان دارای خطر و ضرر است، انسان باید آن کار را به‌صورتی انجام بدهد که کار حتماً انجام بگیرد و آسیبی به آن کار نرسد، این معنای تقیّه است در روایات.

تصوّر مردم این است که تقیّه یعنی اینکه انسان وقتی‌که میخواهد یک عملی را انجام دهد و یک واجبی را به جا بیاورد، اگر چنانچه برای انجام این واجب، برای پیمودن این راه، یک خطری و یک ضرری تصوّر میشود، انسان این واجب را انجام ندهد و این راه را نپیماید؛ مردم از تقیّه، یک چنین تصوّری دارند. این مطلب بشدّت غلط است.

امّا آنچه مسلّم است این معنایی که از این واژهٔ تقیّه، امروز در ذهن بسیاری از مردم ما نقش میبَندد، این معنا صددرصد غلط است.

در این مورد متأسّفانه بنده نتوانستم یک واژه‌ای را که صددرصد برابر و معادل با تقیّه باشد پیدا کنم، اگر بگوییم تقیّه به‌معنای «استتار» است، خواهیم دید که یقیناً از این وسیع‌تر است؛ اگر بگوییم تقیّه به‌معنای «به‌طور مکتوم عمل کردن» است که همان استتار تقریباً میشود باز، می‌بینیم که معنای تقیّه از این وسیع‌تر است؛ اگر بگوییم که تقیّه به‌معنای ایجاد تشکیلات است که انسان، کاری را که میخواهد بکند برطبقِ تشکیلاتی انجام بدهد این کار را، می‌بینیم این هست، امّا از این هم وسیع‌تر و عمیق‌تر است؛

دیدیم که از امام سجّاد (علیه‌السّلام) تا امام یازدهم امام عسکری (علیه‌السّلام) یک خطّ واحدی وجود دارد _ یک رشتهٔ ممتدّی که سرتاسر تلاش است و پیکار است و مبارزه است و جبهه‌گیری در مقابل قدرت زمان است و جبهه‌گیری در مقابل وابستگان به قدرت زمان است و علمای وابسته، شعرای وابسته و غیرذلک.

اگر یک روایتی به دست ما رسید که با طرز فکر اسلام، قابل تطبیق نیست، ما به سند روایت کمترین نگاهی هم نمیکنیم. ائمّه (علیهم‌السّلام) خودشان فرموده‌اند که هر چیزی که موافق با قرآن است آن را بگیرید و هر چه مخالف با قرآن است بزنید، به سینهٔ دیوار، به آن اعتنا نکنید.

ملاحظه میکنید، خب حالا امام صادق (صلوات‌الله‌علیه) یقیناً در آن ثواب شریک بوده‌اند؛ چون در پاره‌ای از موارد، نشانهٔ همکاری امام صادق (علیه‌السّلام) با زید کاملاً پیدا است و همین‌طور که گفتیم امام مردم را در جریان کار زید قرار میداد، امّا میخواهد به این مرد بفهماند که کاری که کردی کار درستی بوده، شرکت تو در این کار یک کار صحیحی بوده، لذا فرمودند که: «خدایا! مرا در ثواب این کشتن‌ها با این مرد شریک کن.»

یک روایت ـ که این مربوط به بعد از کشته شدن زید است ـ امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند که «رحم اللّه عمّی زیْدا»؛ خدا عموی من زید را رحمت کند. «إنّ عمّی کان رجلًا لدنْیانا و آخرتنا»؛ «او بود که هم برای دین ما و هم برای دنیای ما نافع بود.»

«هیچ مردمی از گرمی شمشیر و از تیزی شمشیر نترسیدند مگر آنکه ذلیل شدند

دستهٔ دیگر از امامزاده‌ها آن کسانی هستند که چون وضع اجتماع خود را برخلاف اسلام و قرآن میدیدند برطبقِ یک انگیزهٔ اسلامی و قرآنی درستی درصدد برمی‌آمدند که امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر کنند، یعنی در زمینهٔ نابسامانی‌ها و ناهنجاری‌های اجتماع احساس مسئولیّت میکردند و درصدد برمی‌آمدند که امر اجتماع را اصلاح کنند. و اصلاح امر اجتماع بدون توسّل به شمشیر و زور در آن روزگار امکان نداشت.

این را شما به‌عنوان یک اصل موضوعی مسلّم در بررسی زندگی امامزادگان دوران ائمّه (علیهم‌السّلام) در دست داشته باشید و یادتان باشد که این روایات ضدّ امامزاده‌ها را دشمنان این انقلابیّون درست کرده‌اند برای اینکه این انقلابیّون را از نظرها بیندازند.

وهّابیگری یک نهضت و یک حرکت ارتجاعی استعماری بود که اصلاً برای تفرقه انداختن میان مسلمانان به‌وجود آمده و چیزی است که هیچ مسلمانی نمیتواند با حرکت و جنبش وهّابیگری موافق باشد