بریده‌هایی از کتاب تقوا در کلام امام علی (ع)

شما انسان‌ها برای ذخیره‌سازی توشه تقوا و کوچ از این دیار فانی مامور هستید.

امروز اکثر مردم دنیا نسبت به تامین معاش روزانهٔ خود در نگرانی و توهّم شدیدی به سر می‌برند و اگر نظر خود را دربارهٔ رزق اصلاح نکنیم ممکن است طلب روزی تمام زندگی ما را اشغال کرده و آدمی را از هدف اصلی زندگی این دنیا که آمادگی برای زندگی آخرت و ابدی است باز بدارد. پس خداوند رزق مناسب برای اصلاح امور آخرت ما را به ما می‌رساند. ثروتی که ما را از زندگی ابدیّت باز بدارد و به خود مشغول کند رزق ما نیست.

ای بندگان خدا، آنچه خداوند در این دنیا برای شما مقرّر نمود تقوای الهی است. و این حقّ پروردگارست بر شما. دعوت مرگ و بانگ رحیل را پیش از آنکه شما را بخواند، با گوش دل بشنوید و ذکر فرا رسیدن پایان عمر را از دلتان ناپدید نسازید و آرزوهای دور و دراز را از دل‌ها بیرون کنید. (خطبه ۱۱۳

من علی‌بن ابیطالب شما بندگان خدا را از حبّ دنیا بر حذر می‌دارم. زیرا این دنیا شایسته استقرار جهت سکونت نیست و خانه‌ای نیست که بتوان امید زندگی در آن داشت. حرامش با حلال، خیرش با شر و زندگی‌اش با مرگ و شیرینی‌اش با تلخی آمیخته است. خداوند این دنیا را برای اولیاء خود صاف و بدون مشکلات مقرر نفرموده است و برای دشمنانش از آن امساک ننموده است. زیرا خیر این دنیا ناچیز و شرّ آن دائمی و ابدی است.

ای بندگان خدا بوسیلهٔ تقوا خودتان را از خواب غفلت بیدار کنید و روز خود را با تقوا به پایان برسانید و تقوا را شعار خود قرار داده و توسط آن از گناهان بپرهیزید و درون خود را از لوث معاصی پاک سازید و بیماری‌های روحی را با تقوا درمان کنید. آگاه باشید این دنیا مانند زنی نابکار که خود را بر مردان عرضه می‌کند و سپس امتناع می‌ورزد و یا مثل چهارپایی که سرکش و خیانت پیشه و دائماً در حال انکار و کفرورزی و متمرّد و دارای دگرگونی‌های فراوان، عزّت آن ذلّت و جدّی آن شوخی و بلندی آن پایین، شیرینی‌اش تلخ و طنابش پوسیده و زنده‌اش در معرض مرگ و تندرستی‌اش در معرض بیماری.

جمال یار ندارد حجاب و پرده ولی غبار ره بنشان تا نظر توانی کرد تا نفس مبرّا ز نواهی نشود دل آینه نور الهی نشود

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، آن چنان که شایسته ترس از خداست از او بترسید و جز در مسلمانی نمیرید. حق تقوایی که خداوند در این آیه به آن اشاره دارد این است که پیوسته اطاعت فرمان او کنی و هیچ‌گاه معصیت ننمایی و همواره به یاد او باشید و او را فراموش نکنید و در برابر نعمت‌های او شاکر باشید.

امام علی (ع) فرمود: "تقوی آن چیزی است که نگاه بدارد انسان را از آتش جهنم". هیچ چیز انسان را از آتش جهنم نگاه نمی‌دارد مگر حبّ علی. لذا حبّ علی تقواست.

قرآن ذکری است که مخاطب آن قلب است نه حواس پنج‌گانه و طبیعت انسانی. ذکر مخاطبش قلب است و خطبهٔ همّام ذکر، و درک آن توسط قلب است.

شما به تقوای الهی سفارش شده‌اید برای این که آن حقّ خداوند بر گردن شما و موجب تبعیت حقّ شماست بر خدا و اینکه از خداوند برای کسب تقوی یاری و کمک بخواهید و از تقوی برای رسیدن به خداوند کمک بگیرید.

امام صادق (ع) فرمودند: باطن گناه آتش است. گناهان انسان را از رحمت خدا دور می‌کند لذا تقوی یک مصونیّت اخلاقی و روحی است که انسان با رعایت دائمی آن بتدریج حالت مصونیت دائمی را برای خود حاصل می‌نماید.

دریافت و فهم علم حصولی از حقایق و واقعیات هیچ وقت پیوند دهنده آدمی به حقایق نخواهد بود. لذا تا قلب و روح انسان در صحنه نباشد اراده عمل صالح در آن شعله‌ور نمی‌شود. در اکثر آموزش‌های علم حصولی قلب در صحنه حاضر نیست تا تحریک شده و دیندار شود. در این وضعیت آدمی دین‌دان می‌باشد اما ضرورتاً دین‌دار نیست. روش تربیت و آموزش اهل بیت (ع) و قرآن فرهنگ حضور قلب است.

امیرمومنان دربارهٔ تقوی چنین فرمود: "حرام علی کل قلب متوله بالدنیا ان تسکنه التقوی" (غرر الحکم) قلب شیفتهٔ دنیا از محل و مسکن شدن برای تقوی محروم است.