بریده‌هایی از کتاب ترامپ در کاخ سفید؛ تراژدی و مضحکه

هم‌اکنون در کاخ سفید لانه کرده است،

نه تنها کابینه‌ای جدید، بلکه آرمانی نو هم‌اکنون در کاخ سفید لانه کرده است، و آن نئوفاشیسم است. این آرمان از برخی جهت‌ها با فاشیسم کلاسیک دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ ایتالیا و آلمان همانند است. اما مشخصات تاریخی ویژهٔ اقتصاد سیاسی و فرهنگ ایالات متحده در دهه‌های آغازین سدهٔ بیست و یکم را دارد. این نئوفاشیسم، ویژگی‌های رئیس جمهور، نزدیک‌ترین رایزنان او، و برخی از اعضای کابینه‌اش را توصیف می‌کند (۲). اگر از چشم‌انداز گسترده‌تر جامعه‌شناختی بنگریم، این نئوفاشیسم، پایگاه‌ها و صف‌بندی‌های طبقاتی رأی دهندگان، و نژادپرستی و ملی‌گرایی همراه با بیگانه‌هراسی را نشان می‌دهد که دانِلد ترامپ را به منصب ریاست جمهوری رساند. گفتمان و عمل سیاسی نئوفاشیستی، هم اکنون همه روزه در یورش‌های دشمن‌خویانه به ستم‌دیدگان نژادی، مهاجران، زنان، اعضای گروه‌های LGBTQ ، زیست‌بوم‌گرایان و کارگران نمایان می‌شود.

این سخن، کذب محض است که نولیبرالیسم ـ‌که پیروان آن ترجیح می‌دهند آن را «هواداری از آزادی‌های فردی» بنامند- قطب مخالف فاشیسم است. «هواداری از آزادی‌های فردی» و فاشیسم، به‌واقع دو روی یک سکه‌اند.

دغدغهٔ جنبش نولیبرال چگونگی تسلط یافتن بر نظام اقتصادی و دگرگونی قانون اساسی ـ‌یا تغییر تفسیرهای موجود از آن که به‌واقع به همان معنی است- به منظور کاستن امکان حکومت واقعی اکثریت است. آنان طرح انجام چنان اقداماتی را در سر می‌پرورانند تا هرکس که برگزیده شود، سلطهٔ صاحبان ثروت دچار دگرگونی چشم‌گیر نشود یا از میان نرود.

جغرافیای الگوهای رأی‌دهی نشان می‌دهد که حامیان سیاسی حزب ناسیونال سوسیالیست هیتلر، پروتستان‌های ساکن ناحیه‌های روستایی و صاحبان شغل‌های اداری متوسط به پایین و مالکان کسب‌وکارهای کوچک ناحیه‌های شهری بودند. از این رو، نه ثروت‌مندان و نه تهی‌دستان، گرایشی ویژه به حمایت از حزب نازی نشان ندادند و حتی در میان مسیحیان نیز هویت مذهبی‌شان (دراین تصمیم‌گیری) اهمیت بسیار داشت (۸).

برتولت برشت در سال ۱۹۳۵ پرسید: چگونه کسی می‌تواند واقعیت را در بارهٔ فاشیسم بگوید، اما در مخالفت با سرمایه‌داری که پدید آورندهٔ آن است ــــ ساکت باشد؟»

فاشیسم محصول ناگزیر گسترش سرمایه‌داری انحصاری و امپریالیسم است.

آخرین موج بزرگ فاشیسم جهانی در دههٔ ۱۹۳۰، به هنگام وقوع بحران بزرگ رخ نمود. اشتیاق کاستی ناپذیر فاشیسم به جنگ و نظامی‌گری، به جنگ جهانی دوم انجامید و با پدید آمدن جنگ افزارهای هسته‌ای، این اشتیاق می‌تواند نوع ما را نابود کند. خوشبختانه، کار فاشیسم در آن زمان به شکست انجامید. اما فاشیسم، همواره تا زمانی که سرمایه‌داری وجود داشته باشد، در گوشه و کنار به کمین می‌نشیند و خود را برای هجوم آماده می‌کند.

هدف سیاست «اول، آمریکا» ی کاخ سفید که ترامپ در سخن‌رانی مراسم تحلیفش به تبیین آن پرداخت، «به شکل نوزایی ملی‌گرایانه‌اش» ـ‌که از ویژگی فاشیستی برخوردار است‌ــــ تسلط بر اروپا و مستعمرات آن، همانند آن‌چه در آلمان نازی رخ داد، نیست؛ بلکه برقراری سلطهٔ دوبارهٔ ایالات متحده بر همهٔ جهان و پیشروی آن به‌سوی خشونت آمیزترین مرحلهٔ امپریالیسم است (۱۳).

ایالات متحدهٔ امروز که دیر زمانی رهبری جهان را به عهده داشته است، دوره‌ای بلند مدت از افول امپریالیستی را تجربه می‌کند که با رکود اقتصادی همراه شده است

تحلیل‌های این کتاب، برپایهٔ دلیل‌های مشخص و جامعه شناختی مشاهدهٔ این تحول سیاسی جدید، به سان گونه‌ای از نئوفاشیسم، یا بخشی از فاشیسم (به مفهوم) گسترده‌تر استوار است. تحول‌های سیاسی همانند آن در اروپا ـ‌در جبههٔ ملی فرانسه، پیمان شمال ایتالیا، حزب «به سوی آزادی» هلند، حزب استقلال انگلستان، دمکرات‌های سوئد، و حزب‌های همانند آن‌ها در کشورهای دیگرــــ آشکار شده است. اما در ایالات متحده، این تحول شکلی خطرناک‌تر از همهٔ آن‌ها به خود گرفته است و هواداران برتری (نژاد) سفید، بنیادگرایان مسیحی، نئوفاشیست‌ها و سرمایه‌داران میلیاردر را گرد هم آورده است.

تردیدی نمی توان داشت که دمکراسی سرمایه‌دارانه یا لیبرال در ایالات متحده، هم‌اکنون در معرض تهدید قرارگرفته است. به گفتهٔ ریچارد فالک، به‌طور کلی در سطح نظام سیاسی، ما در شرایط پیشا فاشیستی قرارگرفته ایم (۱۶). اما در همان‌حال، هنوز در دولت و هم‌چنین در جامعهٔ شهروندی، زمینه‌های مقاومت سازمان یافتهٔ قانونی وجود دارد.

برپایهٔ بررسی هامیلتُن، همگان بر این باورند که «اقشار پایینی طبقهٔ متوسط (خرده بورژوازی) حمایت سرنوشت سازی از هیتلر و حزب او به‌عمل آوردند» (۹). هیتلر از حمایت اقلیت طبقهٔ کارگر بهره‌مند شد و این کارگران، اکثراً کارگران یقه آبی ممتاز بودند. اما توده‌های گستردهٔ حامیانش را فرودستان طبقهٔ متوسط تشکیل می‌دادند که گرایش‌های پیگیر ضد طبقهٔ کارگر، نژادپرستانه و ضد حاکمیت موجود از خود نشان می‌دادند ــــ گرایشی که در عین حال، با سرمایه‌داری پیوند خورده بود.

بنا به گفتهٔ برتولت برشت، «امید ما به تضادهاست»

به‌واقع، مهم‌ترین رسالت «هواداران آزادی‌های فردی» یا «محافظه‌کاران هوادار بازار آزاد» ، نگهداری و گسترش سلطهٔ طبقاتی شماری اندک از ثروت‌مندان، از راه دست یازیدن به هر وسیلهٔ لازم است. این موضوع، توضیح می‌دهد که چرا همواره «هواداران آزادی‌های فردی» (بخوان «نولیبرال‌ها») دغدغهٔ محدود کردن توان تهی‌دستان در بهره‌مندی از حق رأی، حمایت از تقسیم غیر عادلانهٔ حوزه‌های انتخاباتی، مجاز دانستن اِعمال نفوذ عنان گسیختهٔ ثروت‌مندان بر مقامات و کارکنان حکومتی، انجام هرکار ممکن در راه از میان بردن حکومت مردم و تضمین سلطهٔ سرمایه از طریق آن را دارند.

از قلهٔ کوه‌ها فریاد حقوق بشر سر می‌دهند، اما مواضع راست افراطی را مستحکم می‌سازند و به‌هنگام پاک‌سازی چپ‌گرایان، اگر به حمایت آشکار از این کار برنخیزند، دست‌کم لال می‌مانند. آنچه در شرح مک لین به روشنی بیان شده این است که تنفر از دمکراسی، مغزهای متفکر «هواداری از آزادی‌های فردی» را، بیش از هرچیز دیگر بر می‌انگیزد. آنان به‌شدت از این موضوع در هراس‌اند که هر مفهوم نزدیک به حاکمیت اکثریت، با بقای سرمایه‌داری موجود، و نابرابری مفرط سر برآورده از آن ـ‌که «هواداری از آزادی‌های فردی» از صمیم قلب آن را می‌پذیرد- در تضاد باشد.

اگر قرار باشد که با خواندن این مقاله‌ها نکته‌ای روشن شود این است: این سخن، کذب محض است که نولیبرالیسم ـ‌که پیروان آن ترجیح می‌دهند آن را «هواداری از آزادی‌های فردی» بنامند- قطب مخالف فاشیسم است. «هواداری از آزادی‌های فردی» و فاشیسم، به‌واقع دو روی یک سکه‌اند. نانسی مک لین، در کتاب جدیدش به نام دمکراسی در زنجیر (نشر وایکینگ، ۲۰۱۷) دلیل‌هایی موشکافانه به هدف روشن کردن همین نکته ارائه کرده، و به تفصیل به بحث دربارهٔ سرچشمه‌های پیدایی «هواداری از آزادی‌های فردی» و راست افراطی در ایالات متحده از سال‌های دههٔ ۱۹۵۰ به بعد پرداخته است. نمی‌توان مکاتبات میان مغزهای متفکر «هواداران آزادی‌های فردی» را خواند و تنفر ریشه‌ای آنان از ارزش‌های آزادی‌خواهی و حاکمیت قانون را در آن‌ها نیافت.

فصل‌های این کتاب، از دورهٔ پس از پیروزی انتخاباتی ترامپ در ماه نوامبر ۲۰۱۶، تا روزهای پایانی ماه آوریل ۲۰۱۷ را در بر می‌گیرد که ۱۰۰ روز نخست ریاست جمهوری ترامپ در آن روزها پایان یافت.