بریده‌هایی از کتاب نماز و خانواده

هدف اصلی تربیت دینی باید بجای اشباع نیازهای معنوی، تقویت و تحریک این نیازها باشد.

وقتی به کودکان خود یاد می‌دهیم که به جای دیدن عیب دیگران، خوبی‌ها و نقاط قوت آن‌ها را مد نظر قرار دهند، در حقیقت احساسات عالی آنان را تقویت کرده‌ایم و پرورش داده‌ایم. این نوع نگرش به افراد، باعث می‌شود تا نسبت به خود نیز نگرش مثبت داشته باشند. خوشبختی در آن است که جنبه خوب افراد و اشیاء را ببینیم، زیرا در تمام افراد و اشیاء و پدیده‌های هستی، خوبی و بدی چون خورشید و سایه وجود دارد. باید هنر خوب دیدن و خوب انتخاب کردن را که یکی از جلوه‌های تربیت دینی است به کودکان آموزش دهیم.

والدین باید از طریق تجربه‌ها و وقایع طبیعی زندگی روزمره به فرزندان خود نشان دهند که همان گونه که زندگی و سلامتی شیرین و خوشایند است، لحظاتی و مراحلی در زندگی وجود دارد که با مرگ و بیماری همراه است و این لحظات تلخ و ناخوشایند بخش جدایی‌ناپذیر زندگی آدمی است.

سخت‌گیری‌های افراطی و سهل‌انگاری‌های بیش از اندازه این روند طبیعی را مختل می‌سازد و نوجوان را در مقابلهٔ آشتی‌ناپذیر با ارزش‌های دینی وادار می‌سازد.

تارهای ناخواسته، تصادفی، غیرعمدی، گذرا، جزئی و ناپیدای والدین بیش از رفتارهای رسمی، حساب شده و آشکار در تربیت دینی آن‌ها در فرزندان مؤثر واقع می‌شوند.

بنابراین، هدف اولیا و مربیان نیز در تربیت باید فعلیت بخشیدن به استعدادهای معنوی و شکوفایی حس دینی و خداجویی آن‌ها باشد.

اگر به راستی ما براین باوریم که دین یک فرایند درونی و فطری است، چرا در شیوه‌های تبلیغی و تربیتی غالباً دین به منزلهٔ یک فرآوردهٔ بیرونی تلقی می‌شود و سعی می‌شود بدون توجه به زمینه‌سازی و بیدارسازی نیازهای درونی افراد، تکالیف دینی در قالب شیوه‌های تشویق و تنبیه به افراد تلقین و یا تحمیل شود. حال آنکه دین در ذات خود اکراه‌ناپذیر است و پذیرش آن با شور و وجد درونی همراه‌ست.

فرهنگ اقامهٔ نماز در زمان و مکانی نهادینه می‌شود که فرهنگ رفتاری در قالب ایمان قلبی، وجدان مذهبی، زیبایی سیرت و نیک خلقی و خوش رفتاری در میان اولیا و مربیان ظاهر شود. براین اساس، اگر اولیا و مربیان و مدیران مدارس با روش‌های فعال و نیت خالصانه به ترویج فرهنگ اقامهٔ نماز بپردازند، کودکان و نوجوانان خود بخود با میل و ارادهٔ نیک خود به این آیین انسان ساز و لذت بخش روی می‌آورند، مشروط به آنکه بتوانیم بجای روش‌های تحمیلی و تلقینی به رهیافت‌های وجودی و قلبی معطوف به آگاهی و اشتیاق درونی به امر نماز توجه کنیم.