بریده‌هایی از کتاب ابوذر غفاری

ما خاندانی هستیم که هیچ فردی با ما سنجیده نمی‌شود

ابوذر غفاری مرد ساده دل، روشن ضمیر، قوی و شجاع که در قبیله‌ی غفاری می‌زیست، قبیله‌ای که راهزنی و دزدی را افتخار می‌دانستند و کاروانیان را غارت می‌کردند. او از ابتدا فهمیده بود که این بُت‌ها نمی‌توانند گره گشای امور اشخاص باشند و این کرات و ستارگان و خورشید و درختان و مواهب دیگر الهی نمی‌تواند بدون آفریننده‌ای دانا و توانا باشد. بارها چشم به آسمان می‌دوخت، به نیایش می‌پرداخت، تا زمانی که از خود بی خود می‌شد، امّا حال خوشی می‌یافت و قلبش سرشار از یقین بود، بدون این که تلاوت ملکوتی رسول گرامی اسلام(ص) را شنیده باشد و با نام قرآن آشنایی داشته باشد، فطرتاً همسو و هم جهت با خواسته ی خداوند حرکت می‌کرد

یا اباذر! هیچ جوانی نیست که ترک دنیا گوید و جوانی خود را در اطاعت خدا به سر آرَد، مگر آن که خداوند اجر هفتاد و دو پیغمبر به او عطا کند.

معاویه بن ثعلبه لیثی به من گفت: آیا می‌خواهی تو را به حدیثی که در آن شکی نیست، آگاه سازم؟ گفتم: آری. گفت: هنگامی که ابوذر بیمار شد، علی بن ابی طالب علیه السلام را وصی خود قرار داد و کارهایش را به وی واگذار کرد، برخی از کسانی که به عیادتش رفته بودند به او گفتند: ای ابوذر بهتر و زیبنده تر آن بود که امیرالمومنین عثمان را وصی خود قرار می‌دادی؟ ابوذر گفت: به حق که من امیرالمومنین را وصی خود قرار داده ام؛ به خدا سوگند که وی (علی) بهار دل و آرام جان است، اگر روزی سایه اش برسرتان نباشد، نه زمین را خواهید شناخت و نه اهل آن را. ابن ثعلبه می‌گوید: من در آخر از ابوذر پرسیدم: ای ابوذر ما می‌دانیم که محبوب ترین مردم نزد تو همان کسی است که نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله از همه محبوب تر بوده است. حال بگو که آن شخص کیست؟ ابوذر گفت: آری چنین است، بدانید که محبوب‌ترین مردم نزد من، این شیخ مظلوم یعنی علی بن ابی طالب است؛ زیرا او کسی است که حقش به تاراج رفته است.

بعد از ماجرای سقیفه او همراه تعداد معدودی از اصحاب، در کنار حضرت علی علیه‌السلام باقی ماند و از یاران نزدیک ایشان به شمار می‌آمد.

ابوذر در دفاع از حق امام علی(ع) بر ولایت در آغاز از بیعت با ابوبکر سرباز زد. وی در زمان خلیفه‌ی دوم از کسانی بود که به دستور عمر درباره منع نگارش حدیث بی‌اعتنا بود و می‌گفت: والله اگر شمشیری را بر دهانم نهند تا از پیامبر خدا(ص) نقل روایت نکنم، تحمل بُرندگی شمشیر را بر ترک سخن رسول خدا(ص) ترجیح خواهم داد. به دلیل نقل حدیث بود که ابوذر با چند نفر دیگر در زمان عُمَر زندانی شدند.

پس از ماجرای سقیفه و بیعت جمعی با ابوبکر، علی(ع) برای استیفای حق خویش از مسلمانان یاری خواست امّا فقط چهل تن به ظاهر به یاری وی پاسخ مثبت دادند که از میان آن چهل تن نیز تنها چهار نفر با حضرت همکاری کردند که عبارت بودند از: زبیر، مقداد، ابوذر و سلمان. بنابراین، ابوذر جزءِ معدود افرادی بود که تا پای جان حاضر به حمایت از مولایش علی(ع) بود.

او معاویه را مورد خطاب قرار می‌داد که در زمانی که مسلمین در تنگدستی و مشقت هستند چرا به ساختن کاخ اقدام کرده است؟ اگر حکومتش مردمی است پس چرا برای خویش محافظ گزیده است؟ و چرا طلا و نقره می‌اندوزد؟ بنابراین، او را به مدینه برگرداندند و عثمان که طاقت شنیدن آیه ی کنز را از زبان ابوذر نداشت، او را به ربذه (جایی بی آب و علف) تبعید کرد و بعد از مدت‌ها جان به جان آفرین تقدیم کرد و روحش به ملکوت اعلی پیوست و مقبره او در ربذه است.

یا اباذر! فضیلت علم از عبادت بیشتر است، و بدان که اگر چندان نماز گزارید که خمیده شوید، و آن قدر روزه بگیرید که چون نی، لاغر شوید این اعمال سودی نبخشد؛ مگر آن که با ورع و پارسایی همراه باشد.

از ابوذر نقل شده که رسول‌خدا(ص) فرمود: «إنّ علیّا مع الحقّ و الحقّ معه، لن یزولا حتّی یردا علی الحوض» علی با حق است و حق با او و این دو از هم جدا نمی‌شوند تا بر حوض کوثر بر من وارد شوند.»

(آسمان بر کسی سایه نیفکنْد و زمین کسی را بر پشت خود نگرفت که راستگوتر از ابو ذر باشد) را به پاس این ویژگی والای او بیان فرمود.

رسول خدا(ص) در روایتی دیگر، ابوذر را در زهد و فروتنی مانند عیسی‌بن مریم(ع) توصیف کرده است

دیگران برای تبرئه ی عثمان، کوشیده‌اند تا به ابوذر تهمت سوسیالیست بودن و فکر اشتراکی داشتن و مخالفت با مالکیّت خصوصی بزنند، امّا علامه امینی در الغدیر، بحث مبسوطی در ردّ این اتهام دارد.

از جمله نزاع وی با معاویه، اعتراض ابوذر به ساختن «کاخ سبز» معاویه است. وقتی که ابوذر این کاخ را در دمشق می‌بیند به وی می‌گوید: «ای معاویه، اگر این خانه را از مال مردم ساخته‌ای خیانت است و اگر از مال خود ساخته‌ای، اسراف است.»

یا اباذر! مردمی در امت من بیایند و در ناز و نعمت زاییده و بزرگ شوند و همّشان، خور و خواب باشد و چرب زبانی کنند، آنها بدترین امت من هستند.

او معاویه را مورد خطاب قرار می‌داد که در زمانی که مسلمین در تنگدستی و مشقت هستند چرا به ساختن کاخ اقدام کرده است؟ اگر حکومتش مردمی است پس چرا برای خویش محافظ گزیده است؟ و چرا طلا و نقره می‌اندوزد؟