کتاب دختر استالین (جلد دوم)

آن‌ها خیلی عصبانی می‌شوند موقعی که می‌بینند کل کاری که در این پنجاه سال گذشته انجام داده‌اند بیهوده بوده زیرا مردم هنوز افکار خودشان را دارند، هنوز چیزی از خودشان دارند.

یکی از قوانین نانوشته در اتحاد شوروی این بود که شما هرگز نباید هیچ حرفی را به صراحت بیان می‌کردید.

«آره دقیقآ؛ آدم‌ها آن‌جا عاقل می‌شوند. آدم موقعی که بدترین چیز برایش اتفاق می‌افتد، تازه عاقل می‌شود.»

افراد از نظرش به سه دسته تقسیم می‌شدند: قدرتمندان که به وجودشان نیاز بود؛ همسطح‌ها که مزاحم بودند؛ و ضعیفان که هیچ استفاده‌ای برای هیچ‌کسی نداشتند.

ریموند اندرسون، استاد رشته ژورنالیسم در دانشگاه ویسکانسین، در مه ۱۹۸۶ مصاحبه‌ای با سوتلانا کرد که در روزنامه نیویورک تایمز به چاپ رسید. او از سوتلانا پرسید دلیل بازگشتش به شوروی چه بوده است؟ و جواب شنید: «پسرم دستور گرفته بود با من تماس بگیرد. این بازی واقعآ کثیفی بود و به احتمال زیاد زیر سر کاگ‌ب بود.» موقعی که اندرسون در باره چگونگی زندگی در شوروی پرسید، سوتلانا خوشحال شد چون به ندرت نظرش را در باره سیاست‌های جاری جویا شده بودند. او جواب داد: «زندگی در آن‌جا سخت است و کشور در بن‌بست اقتصادی گرفتار شده و حتا غذا و پوشاک به سختی به دست می‌آید. میخائیل گورباچف شاید در اجرای اصلاحاتش صادق باشد، اما نمی‌تواند اصلاحاتش را به اندازه کافی عمیق اجرا کند زیرا تعصب‌ها و جزمیات سابق کماکان زنده‌اند... شک دارم که مارشال‌ها و ژنرال‌های گورباچف با او موافق باشند...

«زندگی مثل یک گورخر است. نوارهای سیاه را از سر می‌گذرانی، اما می‌دانی که به زودی به نوارهای سفید هم خواهی رسید.»

در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹، که ولادیمیر پوتین در پی استعفای غیرمنتظره بوریس یلتسین، زمام ریاست‌جمهوری روسیه را در دست گرفت، سوتلانا به توماس میلر هشدار داد: به نظرم روسیه، با توجه به این مأمور مزخرف سابق کاگ‌ب که حالا سرپرست ریاست‌جمهوری شده، به سرعت دارد به گذشته سوق پیدا می‌کند. امیدوارم مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری به او (پوتین) رأی ندهند، اما البته در انتخابات همیشه می‌توان تقلب کرد...

او مثل یک آدم غریبه تودار بود.»

امیدوارم که نسل‌های آینده از یاد نبرند که نیکی هرگز از بین نمی‌رود، که نیکی در قلب‌های آدمیان، حتا در تاریک‌ترین زمان‌ها، می‌زید و در جاهایی که هیچ‌کس گمان بر وجود داشتنش نمی‌کند نهفته است، که نیکی هرگز به طور کامل نابود یا ناپدید نمی‌شود.

بیش از آن که از دیدنش خوشحال باشد خسته و معذب به نظر می‌رسید.