بریده‌هایی از کتاب جغرافیای تفکر

سنت لوک (St.Luke) در مورد آتنی‌های دوره زمانی متأخر نقل می‌کند که " آن‌ها وقت خود را در مورد هیچ چیز دیگری صرف نمی‌کردند مگر اینکه حرفی تازه بگویند یا بشنوند."

دوستی آسیایی از اینکه در خانواده آمریکایی‌ها مرتباً از یکدیگر تشکّر می‌کنند شگفت زده شده بود: " متشکرم از اینکه میز را چیدی "، "متشکرم از اینکه ماشین را برای شستشو دادی ". در کشور وی افراد وظیفه ای مشخص در زمینه ای معلوم دارند و از اینکه وظایفشان را انجام می‌دهند مورد قدر دانی قرار نمی‌گیرند.

لغت مکتب یا مدرسه دارای ریشه یونانی بوده و به معنی اوقات فراغت و تفریح می‌باشد. تفریح نزد یونانی‌ها آزادی پیگیری دانش محسوب می‌شد. بازرگانان یونانی از فرستادن فرزندان خود به مدرسه و ارضاء حس کنجکاوی آن‌ها خوشنود میشدند.

معلمان ژاپنی در حین کار مورد بررسی و مشاهده قرار می‌گیرند و از طرف همکاران خود کمک‌هایی برای بهتر انجام دادن حرفه خود دریافت می‌دارند. در نقطه مقابل، آمریکایی‌ها بعد از اینکه افراد پس از چند ماه کارورزی از دانشگاه فارغ التحصیل شدند، آن‌ها را به کار معلمی‌می‌گمارند. سپس آن‌ها را تنها رها می‌کنند تا مسؤولیّت موفقیّت و شکست خود را بپذیرند. بنا بر موفقیّت یا شکست آن‌ها، نسل دانش آموزان، بسته به اقبال خود از این موضوع تأثیر خواهند پذیرفت.

اصطلاحی آسیایی وجود دارد که تعصب فرهنگی آن‌ها را در مخالفت با فرد گرایی آشکار می‌کند: " نردبان که بایستد، سرنگون می‌شود."

در جهان امروز بیش از یک‌هزار میلیون نفردارای میراث عقلی یونان باستان بوده و بیش از دو هزار میلیون نفر نیز وارث سنن تفکر چین باستان می‌باشند. فلسفه و عمل نزد یونانی‌ها و چینی‌ها در ۲۵۰۰ سال گذشته کاملاً با هم تفاوت داشت، علاوه بر آن ساختارهای اجتماعی و مفاهیم مربوط به آن نیز در دو فرهنگ متفاوت بود. امیدوارم در این بخش بتوانم این نکته را آشکار کنم که جنبه‌های عقلی و ذهنی هر اجتماع در پرتو خصوصیات اجتماعی مربوط به آن شکل می‌گیرد.

در واقع، عینیت از ذهنیت ناشی شده و این شناخت را ایجاد می‌کند که دو ذهن گوناگون بازنمایی‌های متفاوتی از جهان داشته و وجود جهان نیز مستقل از هر دو بازنمایی باشد. احتمالاً این دریافت به یونانی‌ها یاری می‌کرد زیرا بنا بر موقعیت آن‌ها به عنوان مرکزی تجاری، مرتبا با مردمی‌از ملیّت‌های کاملا متفاوت جهان رو در رو بودند. بر عکس، فرهنگ چینی‌ها که خیلی زود به یکپارچگی دست یافت بندرت با مردمی‌که دیدگاه‌های متافیزیکی و مذهبی آزادانه ای داشتند مواجه می‌شد.

دوستی آسیایی از اینکه در خانواده آمریکایی‌ها مرتباً از یکدیگر تشکّر می‌کنند شگفت زده شده بود: " متشکرم از اینکه میز را چیدی "، "متشکرم از اینکه ماشین را برای شستشو دادی ". در کشور وی افراد وظیفه ای مشخص در زمینه ای معلوم دارند و از اینکه وظایفشان را انجام می‌دهند مورد قدر دانی قرار نمی‌گیرند.

کاوش در فرآیندهای شناختی از منظر روان شناسی اجتماعی

مطابق با گفته‌های مردم شناسان زبانشناختی، ادوارد ساپیر (Edward Sapir) و بنجامین ورف (Benjamin Whorf)، تفاوتهای ساختار زبانشناختی در فرایندهای تفکر عادتی افراد منعکس می‌شود.

در حالی که موقعیت ویژه و عالی در نزد یونانیان قدیم عبارت از حضور در نمایشات و مجالس شعر خوانی بود، در همان مقطع زمانی چینی‌ها فرصت دیدار از دوستان و فامیل را به عنوان موقعیتی استثنایی و ممتاز در نظر می‌گرفتند.

اکتشاف یونانی‌ها در باره طبیعت، ابداع علوم را ممکن کرد. قسمتی از شکست و ناتوانی چینی‌ها در گسترش علوم به کمبود کنجکاوی اسناد داده می‌شود، ولی نبودن مفهومی‌در باره طبیعت در هر زمینه ای پیشرفت علمی‌آن‌ها را مسدود می‌کرد. فیلسوفی به نام یو – لن فانج (Yu – Lan Fung) متوجه این مطلب شده و چنین بیان می‌دارد: نزد چینی‌ها پرسیدن سئوال‌هایی که با چرا آغاز می‌شود دشوار است زیرا شناخت روشنی از ذهنی بودن این مفاهیم وجود ندارد، مفاهیمی‌که در نزد چینی‌ها شناسایی نشده وحاکی از جنبه‌هایی از طبیعت می‌باشند.

عظیم ترین اکتشاف علمی‌یونان یا ترجیحاً بر اساس اظهار جفری لوید، عظیم ترین ابداع، مربوط به طبیعت بود. یونانی‌ها طبیعت را جهانی بدون انسان و فرهنگ وی تعریف می‌کردند. علیرغم اینکه تعریف فوق از لحاظ قائل شدن به نوع تمایز از بیشترین حالت مطلق گرایی برخوردار بود، ولی سایر تمدّن‌ها نیز آنرا مورد اعتراض قرار ندادند. دلیل شایان توجه در باره اینکه چگونه یونانی‌ها به اختراع و ابداع طبیعت پرداختند این است که آن‌ها بین جهان خارجی یا عینی و جهان درونی یا ذهنی تمایز قائل بودند و البته این تمایز از آنجا ناشی می‌شد که یونانی‌ها بر خلاف سایرین درک روشنی از معقولاتی داشتند که از سنت بحث و مناظره حاصل می‌شد.