بریده‌هایی از کتاب آخرین کلام امیر

... والله، الله فی الصلاة، فانّها عمود دینکم... یعنی: و خدا را، خدا را در مورد نماز در نظر داشته باشید، که آن ستون دین شماست.

در مورد مراعات همسایه تا به آنجا تأکید و سفارش شده است که فرموده‌اند: انسان نباید دیوار خانه‌اش را به اندازه‌ای بالا ببرد که مزاحم آفتاب و نور و هوای خانۀ همسایه باشد.

... والله الله فی جیرانکم، فانّهم وصیة نبیّکم (ص)، مازال یوصینا بهم حتّی ظنّوا انّه سیوّرثهم... یعنی خدا را، خدا را، در مورد همسایگانتان در نظر داشته باشید. همانا همسایگان سفارش پیامبر (ص) شما هستند. پیامبر (ص) پیوسته ما را نسبت به آنها سفارش می‌فرمود، تا آنجا که گمان بردیم به زودی آنها را وارث اموال و دارایی‌هایمان قرار خواهد داد...

پیامبر اکرم (ص) در حالی که دو انگشت خویش را در کنار هم قرار داده بودند، فرمودند: انا و کافل الیتیم کهاتین فی الجنة یعنی: (من و آن کس که یتیمی را سرپرستی کند، مانند این دو انگشت من در بهشت در جوارهم هستیم).

ارتباط انسان‌ها بستگی به درجۀ ایمان و آشنایی با معارف اسلامی دارد. براین اساس، افراد هرچه به حقیقت ایمان نزدیک‌تر و با معارف اسلامی آشناتر باشند، پیوندی نزدیک‌تر و محکم‌تر دارند و مسألۀ قطع ارتباط فقط نسبت به کسانی مطرح است که از روی عناد و یا علم و عمد با حق و حقیقت مبارزه می‌کنند. قاعدۀ کلی در این زمینه همان است که قرآن کریم می‌فرماید: (اشداء علی الکفّار، رحماء بیهنم...)؛‌ سورۀ فتح - آیۀ ۲۹ یعنی: (بر کافران سخت گیرند، با یکدیگر مهربانند..).

(مردم فرزندان دنیا هستند و آدمی به سبب علاقه به مادرش سرزنش نمی‌شود؛ بحارالانوار، جلد ۷۳، روایت ۱۳۵، باب ۲۲)

واجبات دین منحصر به نماز خواندن و روزه گرفتن نیست، بلکه مسألۀ «اعانت مظلوم» هم یکی از واجبات مسلّم اسلام است.

در مدت قهر اگر کسی بتواند بین آن دو مؤمن را اصلاح دهد، واجب است به این کار اقدام کند، حتی اگر با توسل به دروغ باشد،‌ گرچه می‌دانیم که دروغ یکی از بزرگترین گناهان کبیره است، و برحسب روایات، کلید بسیاری از گناهان دیگر است، (بحارالانوار، جلد ۷۲، صفحه ۲۶۳، روایت ۶۴، باب ۱۱۴). اما اصلاح بین دو مؤمن و رفع کدورت بین آنها به قدری اهمیت دارد، که به خاطر آن دروغ گفتن نه تنها جایز می‌گردد، بلکه مطلوب و مستحب می‌شود و این دروغ ثوابش از هر راستگویی بیشتر است، چرا که باعث می‌گردد دو نفر مؤمن آشتی کنند و کدورت و نقار میان آنها از بین برود.

پیام ششم: اعانت مظلوم کونا ... للمظوم عوناً ...؛ یار ستمدیده باشید...

پیام دوم: وارستگی از دنیا ... و ان لاتبغیا الدنیا، و ان بغتکما، ولا تأسفا علی شیئی منها زوی عنکما... فرزندان عزیزم،‌ به دنبال دنیا نروید، هرچند دنیا به سراغ شما بیاید، و بر چیزی از دنیا که از شما گرفته شده است، اندوهناک نشوید...

... لا تترکو الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فیوّلی علیکم شرارکم، ثم تدعون فلا یستجاب لکم... یعنی: امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید، که بدهای شما بر شما مسلط می‌شوند، سپس دعا می‌کنید اما به اجابت نمی‌رسد...

از امام صادق (ع) منقول است که فرمود: من دوست دارم شیعیان ما امسال که از حج بازمی‌گردند، به فکر حج سال بعد و در تدارک سفر حج بعد باشند و این بیانگر مصالح و فواید بیشماری است که در حج نهفته است و نیز مقابله با ترفندهایی که خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس در کمرنگ کردن اشتیاق مسلمانان به حج به کار می‌بستند

قطع رابطه و قهر کردن دو مؤمن با هم بیش از سه روز جایز نیست، و اگر بیش از سه روز طول بکشد، در روز چهارم نماز آنها قبول نمی‌شود.

اگر همسایه بیمار باشد، از او عیادت کنید. حق دیگر این است که اگر مشکلی دارد از عهدۀ شما برمی‌آید، آن را حل کنید. بخصوص در روایات آمده است که اگر همسایه نیاز به «ماعون» دارد، از او مضایقه نکنید. منظور از «ماعون» اسباب و وسایل زندگی، نظیر کاسه،‌ بشقاب، دیگ و ظروف مختلف و مانند آنهاست. از سوی دیگر، سوءالجوار و بدهمسایگی نیز عواقب بدی در پی دارد که در عمل و تجربه هم به اثبات رسیده است. آزار و اذیت همسایه، عمر را کوتاه، روزی را کم و زندگی را بر انسان تلخ می‌کند، و برکت زندگی را از بین می‌برد.

پیام نخست: رعایت تقوای الهی اوصیکما بتقوی الله ... سفارش می‌کنم شما را به تقوای الهی ...

پیام پانزدهم: تحکیم پیوندهای اجتماعی ... وعلیکم باالتواصل، و التباذل، وایّاکم والتدابر، والتقاطع ... یعنی: بر شما باد به ارتباط و رسیدگی به هم، و بذل و بخشش نسبت به یکدیگر، دوری گزیدن از جدایی و پشت کردن به یکدیگر و قطع رابطه با هم... چنانکه در وصیت شریف امیرالمؤمنین (ع) به مسألۀ اصلاح ذات‌البین اشاره شد، مناسبات و روابط اجتماعی از دیدگاه اسلام اهمیّت خاصی دارد.

(اگر کسی مسلمانی،‌ منکری را ببیند و آن را رد نکند، در حالی که به این کار قدرت دارد، همانا دوست داشته که معصیت خدا انجام گیرد، و کسی که دوست بدارد تا معصیت خدا انجام شود، محققاً به دشمنی با خدا برخاسته است. بحارالانوار، جلد ۷۰، صفحه ۳۰۳، روایت ۱۵، باب ۵۷) دین اسلام خواستار آن است که افراد احساس مسئولیت داشته باشند و در مقابل انجام گناه آرام و بی‌تفاوت ننشینند.