بریده‌هایی از کتاب ضیافت

عشق در هردل و هر جایی منزل نمی‌کند، عشق بر دلهای سخت و انباشته از خشونت روی برمی‌تابد و از این‌گونه دلها عشق گریزان است. اما آنجا که پر از نرمی و لطافت باشد، مسکن می‌گزیند و خیمه‌گاه فرمانروایی خویش رادر آنجا برپا می‌کند و جز با نرم‌ترین و نازک‌ترین دلها الفت نمی‌گیرد. زیراخود لطیف و نازنین موجودی است که قدمهای نرم و نازک خود را، جز بر لطیف‌ترین و دقیق‌ترین دلها نمی‌گذارد.

در هر مقام افرادی که کم یا زیاد، با رشته محبت و عشق به همدیگر پیوسته باشند و حکومت یا سپاهی را تشکیل دهند، بدون‌شک آن پیوستگی، آنان را به اداء حقوق و ایفاء واجبات همدیگر برمی‌گمارد. و از دایره‌ی حقارت و حسد و دورویی و نفاق و شقاوتشان باز می‌دارد. پس همگی در پی تحصیل و کسب و مراتب و مقام و افتخار و شرافت خود کوشیده و بر یکدیگر به احراز فضائل و تحصیل مقاصدِ شریف سبقت می‌جویند و از پرداختن به کارهای دون و زشت و رذائل نفسانی که موجب قطع روابط اجتماع یا سبب ایجادِ فسادِ احوال در امورشان می‌گردد، اجتناب می‌ورزند.

امّا وجود آن طبایعِ سه‌گانه بدین علّت بوده است که طبیعت مردانه از خورشید، و طبیعت زنانه از زمین و آن جنس خنثی (ذومشترک) فرزند ماه بوده و شکلی گِرد و مدور، مانند شکل مهتاب داشته و ماه طبیعتی خنثی دارد. یعنی هم خاصیت آفتاب را در خود دارد و هم خاصیت زمین را و چون انسان‌ها زاده‌ی این اجرامِ فلکی بودند به همین سبب شکل آنها هم گِرد بود و حرکتشان هم دایره‌وار.

زیرا بشریت در آغاز، وجودش تنها به دوجنس نر و ماده خلاصه نمی‌شد، بلکه سه نوع بودند که سومی، هم خاصیت مردی را داشت و هم خصوصیت زنی را. امّا از آن نوعِ مشترک، امروز جز نامی از آن بر جای نمانده که آن را هم در موارد دشنام و ناسزا به کار می‌برند

یکی از مساعی سقراط و افلاطون این بود که حقیقت عشق مادی و معنوی را بشناسانند و قباحت امر قبیح غیرطبیعی را به مردمان بفهمانند که جمال صورت اگر خوب است اصل کمال سیرت است