بریده‌هایی از کتاب نامه‌های عاشقانه

جای شگفتی دارد که آن افرادی که از همه بیش‌تر به ما نزدیک‌ترند همان‌هایی هستند که از همه بیش‌تر موجب پریشانی و آشفتگی زندگی‌هایمان می‌شوند.

فقر و سختی توأم با عشق بسیار بهتر از ثروت بدون عشق است.

اما هر قلبی قبله خاص خودش را دارد، هر قلبی برای خودش مسیر ویژه‌ای دارد که هرگاه تنها می‌شود به سمت آن می‌پیچد. هر قلبی گوشه عزلت خاص خودش را دارد که در طلب آرامش و تسلی خاطر به آن پناه می‌برد.

حالت چطور است؟ وضع سلامتی‌ات چگونه است؟ به قول لبنانی‌ها، «دماغت چاق» است؟ آیا تابستان گذشته به آن دست دیگرت هم آسیب وارد شد، یا مادرت اجازه سوارکاری به تو نداد تا بتوانی با دو دست سالم به مصر بازگردی؟ در مورد خودم، وضع سلامتی‌ام خیلی خیلی شبیه تلوتلوخوردن‌های یک آدم سیاه‌مست است. من تابستان و پاییز را سفر می‌کنم و بین بلندترین قله‌های کوهستان‌ها و سواحل دریا عقب و جلو می‌روم، سپس با چهره‌ای رنگ‌پریده و بدنی زار و نزار به نیویورک برمی‌گردم تا به کارم و نبردم با رؤیاهایم ادامه دهم؛ همان رؤیاهای عجیبی که مرا به نوک کوه‌ها می‌برد و سپس از آن‌جا به اعماق درّه‌ها پرتاب می‌کند. خوشحالم که از الفنون، که به راستی بهترین مجله در نوع خودش است که در جهان عرب‌زبان پدیدار شده، خوشت آمده است. در باره مدیرش باید بگویم که جوان خوش‌فکر و باریک‌بینی است

امکان ندارد که چنین عشقی را بتوان در دسته‌بندی خاصی جا داد، هرچند که واجد پاره‌ای عناصر عشق معنوی و افلاطونی بود. جبران و مِی به واسطه گرایش و اشتیاق عارفانه‌شان به «وحدت با خدا» دلبسته یکدیگر شده بودند. «شعله آبی»، که جبران از آن به عنوان نماد وجود خداوند در انسان استفاده می‌کرد، به نماد عشق جاودانه‌اش به مِی نیز تبدیل شد. این دو دلداده در سفری روحی به سوی «شعله آبی»، یا همان شعله ادبی هستی، به هم ملحق شدند. این «آرزو» ی جبران برای مِی بود؛ کلمه‌ای که بهتر از هر کلمه دیگری ذات و منش احساسات او را شرح می‌دهد. از نظر جبران، عشق برای بیان خویش نیازمند هیچ کلمه‌ای نبود، زیرا عشق سرود نیایش خاموشی بود که در سکوت شب شنیده می‌شد؛ و به راستی هم، عصاره همه چیزها بود.

پیوند عشقی‌ای که این دو نویسنده لبنانی ساکن در دو نقطه بسیار متفاوت دنیا را به هم وصل کرد، از نادرترین نوع ممکن بود. روابطی بین زنان و مردان وجود داشته که با نامه‌نگاری بین طرفین شروع شده و سپس در راستای مسیرهای معمولی به جلو رفته و تکامل یافته است. روابطی هم بوده که طرفین پس از یک آغاز سنتی (دیدار و آشنایی با هم)، خودشان را صرفآ به نامه‌نگاری با هم محدود کرده‌اند. اما جبران و مِی زیادا یکدیگر را صرفآ از طریق نامه‌هایی که با هم مبادله می‌کردند و از طریق مطالعه کتاب‌ها و آثارشان می‌شناختند. آن‌ها جز در خیال‌ها و رؤیاهایشان، هرگز با یکدیگر دیدار نکردند؛ روح‌های جستجوگر آن‌ها با پرسه‌زنی‌ها مداوم به دنبال یافتن واقعیت ازلی و ابدی بود و هر یک از آن‌ها در دیگری به دنبال نیمه گمشده خویش می‌گشت. این نامه‌های عاشقانه منتشر نشده‌ای که بین جبران و مِی زیادا رد و بدل شد، اهمیت کم‌نظیری برای پژوهشگران زندگی و آثار جبران خلیل جبران دارد

آدم‌های زیادی هستند که خیال می‌کنند ما را درک می‌کنند، زیرا آن‌ها در رفتارِ «ظاهری» ما چیزی را یافته‌اند که شباهت به همان چیزی دارد که خودشان زمانی آن را در زندگی‌هایشان تجربه کرده بودند؛ اما یک‌بار تجربه کردن چیزی کفایت نمی‌کند که افراد ادعا کنند همه رازهای ما را ــ رازهایی که در درونمان وجود دارد و حتا خودمان هم به آن‌ها واقف نیستیم ــ می‌دانند. در واقع تنها کاری که آن‌ها می‌کنند شماره‌گذاری، برچسب‌گذاری و قفسه‌گذاری ما در یکی از بی‌شمار قفسه‌هایی است که اندیشه‌ها و ایده‌های آن‌ها را در خود جا داده است؛ درست مثل همان کاری که داروساز با شیشه‌های حاوی داروها و پودرهایش می‌کند.

فقر و سختی توأم با عشق بسیار بهتر از ثروت بدون عشق است.

شب خوش و خداوند تو را برای من حفظ کند

به بنده اجازه دهید به اطلاعتان برسانم که، فارغ از این‌که شما مایلید تا کجا به شرارتان ادامه دهید، هرگز به اندازه نصف من هم نمی‌توانید شرور باشید، برای این‌که من به همان اندازه شرورم که ارواح سیاهی که از دروازه‌های جهنم نگهبانی می‌کنند و

او معتقد بود که عشق به محض یافتنش انسان را از شر حرص و طمع، جاه‌طلبی، کبر و غرور روشنفکرانه، اطاعت کورکورانه از آداب و رسوم کهنه، و ترس از رده‌های اجتماعی مافوق، خلاص می‌کند.

درست مثل نیزاری که بر اثر وزش باد به لرزه درمی‌آید. ابوالهول به من لبخند می‌زد و قلبم را پر از غمی شیرین و اندوهی لذت‌بخش می‌کرد. من مثل خودت ستایشگر دکتر شمیل هستم. او یکی از معدود لبنانی‌هایی است که موجب رنسانسی در «شرق نزدیک» شده است، و من بر این باورم که شرق به مردانی مثل دکتر شمیل نیاز مبرم دارد تا بتواند تأثیرات به جا مانده از «زاهدمآبی و صوفی‌مسلکی» در مصر و سوریه را خنثا کند. آیا تو کتاب فرانسوی خیرالله افندی خیرالله را خوانده‌ای؟ من که هنوز آن را ندیده‌ام، اما یکی از دوستان خبرم کرد که این کتاب فصلی در باره تو و فصل دیگری هم در باره من دارد، لذا اگر دو نسخه از این کتاب گیرت آمد لطف کن و یکی از آن‌ها را برایم بفرست، خدا اجرت دهد. حالا نیمه شب است. پس شب خوش و خداوند تو را برای من حفظ کند. ارادتمند شما، جبران خلیل جبران

نومیدی یعنی فرونشستن موج‌های قلب.

یک دوستی که در دوردست‌ها به سر می‌برد بعضی وقت‌ها می‌تواند بسیار نزدیک‌تر از آن دوستی باشد که در نزدیکی توست.

غالب آدم‌ها، و من دوباره خودم را جزو آن‌ها به حساب می‌آورم، موقعی که با فرد دیگری سروکار پیدا می‌کنند فقط با لایه بیرونی او درگیر می‌شوند؛ آن‌ها جوهره و اصل را نادیده می‌گیرند، زیرا قادر به فهم آن نیستند. و این برای یک انسان آسان نیست که قلبش را بشکافد تا دیگران پی به اسرار درون آن ببرند. و خانم، این یعنی تنهایی، و این یعنی غم.

ستایش نوعی مسئولیت است که از سوی دیگران به ما تحمیل و موجب می‌شود از ضعف خودمان آگاه شویم. با این حال، ما باید به رغم این بارهای سنگینی که روی دوش‌هایمان گذاشته شده به جلو حرکت کنیم، و باید این نقطه ضعفمان را به نقطه قوتمان تبدیل کنیم.

رنج بزرگ یعنی تزکیه بزرگ.