بریده‌هایی از کتاب تفسیر نمونه (جلد یازدهم)

به هر حال، آیه فوق بیانگر یک اصل اساسی اسلامی، در تمام زمینه‌های زندگی مادی و معنوی است، و به همه مسلمانان تأکید می‌کند: آنچه را نمی‌دانند از اهل اطلاعش بپرسند، و پیش خود در مسائلی که آگاهی ندارند دخالت نکنند. به این ترتیب «مسأله تخصص» نه تنها در زمینه مسائل اسلامی و دینی، از سوی قرآن به رسمیت شناخته شده، بلکه در همه زمینه‌ها مورد قبول و تأکید است. و روی این حساب، بر همه مسلمانان لازم است، در هر عصر و زمان افراد آگاه و صاحب نظر در همه زمینه‌ها داشته باشند که اگر کسانی مسائلی را نمی‌دانند به آنها مراجعه کنند. ولی ذکر این نکته نیز لازم است که: باید به متخصصان و صاحب‌نظرانی مراجعه کرد، که صداقت و درستی و بی‌نظری آنها ثابت و محقق است

به هر حال، آیه فوق بیانگر یک اصل اساسی اسلامی، در تمام زمینه‌های زندگی مادی و معنوی است، و به همه مسلمانان تأکید می‌کند: آنچه را نمی‌دانند از اهل اطلاعش بپرسند، و پیش خود در مسائلی که آگاهی ندارند دخالت نکنند. به این ترتیب «مسأله تخصص» نه تنها در زمینه مسائل اسلامی و دینی، از سوی قرآن به رسمیت شناخته شده، بلکه در همه زمینه‌ها مورد قبول و تأکید است. و روی این حساب، بر همه مسلمانان لازم است، در هر عصر و زمان افراد آگاه و صاحب نظر در همه زمینه‌ها داشته باشند که اگر کسانی مسائلی را نمی‌دانند به آنها مراجعه کنند. ولی ذکر این نکته نیز لازم است که: باید به متخصصان و صاحب‌نظرانی مراجعه کرد، که صداقت و درستی و بی‌نظری آنها ثابت و محقق است

قرآن بیانگر همه چیز است. از مهمترین مباحثی که در آیات فوق به میان آمده «تبیان کل شی‌ء» بودن قرآن است. «تِبْیان» (به کسر «تا» یا فتح آن) معنی مصدری دارد، یعنی بیان کردن و از این تعبیر با توجه به وسعت مفهوم «کل شی‌ء» به خوبی می‌توان استدلال کرد که: در قرآن، بیان همه چیز هست، ولی با توجه به این نکته که قرآن یک کتاب تربیت و انسانسازی است که برای تکامل فرد و جامعه در همه جنبه‌های معنوی و مادی نازل شده است روشن می‌شود که: منظور از همه چیز، تمام اموری است که برای پیمودن این راه لازم است، نه این که: قرآن یک «دائرة المعارف» بزرگ است که تمام جزئیات علوم ریاضی و جغرافیائی و شیمی و فیزیک و گیاه شناسی و مانند آن در آن آمده است، هر چند قرآن یک دعوت کلی به کسب همه علوم و دانشها کرده که تمام دانشهای یاد شده و غیر آن در این دعوت کلی جمع است.

و اما مجازات نوع چهارم از آن کسانی است که: طغیان و توطئه و گناهشان به آن حدّ و پایه نرسیده است که راه بازگشتی برای آنان وجود نداشته باشد. در اینجا خداوند از طریق «تَخَوُّف» (هشدار و تهدید) آنها را کیفر می‌دهد یعنی نخست با حوادث دردناکی که در اطراف آنها به وقوع می‌پیوندد به آنها بیدار باش می‌دهد، اگر بیدار شدند و وضع خود را اصلاح کردند چه بهتر و گرنه آنان را در کام عذاب فرو می‌برد. بنابراین ذکر رأفت و رحمت خداوند، به عنوان یک علت مربوط به گروه چهارم است که هنوز تمام پیوندهای خود را از خدا نبریده‌اند و همه پلها را پشت سر خود ویران نساخته‌اند.