بریده‌هایی از کتاب معنای سفر

برتراند راسل، فیلسوف قرنِ‌بیستمی، هم معتقد است سفر برایمان خوب است و زندگی در کشورهای دیگر از تعصباتمان کم می‌کند.

چرا این افراد نمی‌توانند از عکس کلبه‌ها چشم بردارند؟ چه‌چیزش این‌قدر فریبنده است؟ شهوت کلبه، به بیان ساده، محرّکی بصری است که تمنای زندگی‌ای ساده‌تر در محیطی خوش‌منظره را برمی‌انگیزد. کامنت‌گذارها آن را به «بازیابیِ ثوروی درون» تشبیه می‌کنند. شهوت کلبه نشان‌دهندهٔ بازگشت به زندگیِ روستایی و بدون امکانات است، به خودکفایی و اتکابه‌نفس.

آلبر کامو می‌گوید: «انسان [man] تنها موجودی است که از آنچه هست سر بازمی‌زند.»

از ثمرات سفر این است که دیدن مکان‌ها و مردم گوناگون، خلق‌وخوها، آداب‌ورسوم و شیوه‌های مختلف زندگی تا حدّ زیادی آزادمان می‌کند از فضل‌فروشی‌ها و حقارت نفسمان که باعث می‌شود هر آن چیزی را که با راه‌ورسمِ ما و کشورمان هم‌خوانی ندارد پوچ و احمقانه بدانیم. اما اگر به جای گذر از دریا می‌شد به سیاره‌های نزدیکمان سفر کنیم، آن‌چنان تنوعی از طبیعت و بشر می‌دیدیم که اندیشه و روحمان وسعت می‌یافت و کمکمان می‌کرد امراض ذهن‌های کوچک را درمان کنیم.

می‌گویند سفر پذیرشِ آدم‌ها را بیشتر می‌کند. بین مردم جا افتاده که فیلسوف‌ها سفر نمی‌کنند؛ همه‌اش هم به خاطرِ سقراط است که حتی یک بار پایش را از دیوارهای آتن آن‌طرف‌تر نگذاشت، و البته کانت که هیچ‌وقت بیشتر از صدصدوپنجاه کیلومتر از زادگاهش کونیگزبرگ دور نشد.

امرسون معتقد بود جامعه حواس آدم را پرت می‌کند و اگر زمانی را به عزلت‌نشینی در طبیعت بگذرانیم، جهان را بهتر می‌فهمیم. به گمان او، اگر طبیعت را به معنای واقعی ببینیم، لذت زیادی نصیبمان می‌شود: در طبیعت شعفی دیوانه‌وار وجود آدمی را فرا می‌گیرد… قدم گذاشتن روی زمین لخت، در چاله‌های برف، هنگام گرگ‌ومیشِ هوا و زیر آسمان ابری، باعث می‌شوند بی‌آن‌که به مناسبتِ شادی‌بخشِ خاصی فکر کنم روحم تازه شود.

کامو وقتی دارد راجع‌به سفر می‌اندیشد می‌گوید: ارزشِ سفر به هراسی است که در ما ایجاد می‌کند. واقعیت این است که در لحظات خاصی، وقتی از خانه و کاشانه‌مان دوریم… ترسِ ناشناخته‌ای برمان می‌دارد و میلِ درونیِ برگشتن به حفاظِ عادت‌های قدیمی به دلمان می‌افتد. این واضح‌ترین فایدهٔ سفر است. در آن لحظه، ما بی‌قرار و درعین‌حال آسیب‌پذیریم، طوری که کوچک‌ترین تماسی تا اعماق وجودمان را می‌لرزانَد. بعد، ناگهان نگاهمان به باریکهٔ نوری می‌افتد و ابدیت پیدا می‌شود. به همین دلیل نباید بگوییم برای لذت سفر می‌کنیم. در سفر هیچ لذتی نیست. من بیشتر به چشم فرصتی برای آزمون معنوی نگاهش می‌کنم. [۳۲] به نظرِ کامو، بودن در یک کشور خارجی ما را می‌ترسانَد و این هراس در برابر جهان پذیرایمان می‌کند.

بعضی از فیلسوفانِ ذهن به عواطفْ نگاهی ایدئالیستی دارند و معتقدند اگر ذهنی در کار نبود، غم یا شادی نیز وجود نداشت.