بریده‌هایی از کتاب تفسیر نمونه (جلد اول)

ریاضت‌ها گاهی مشروع است و گاهی نامشروع، ریاضت‌های مشروع در نفوس پاک، نیروی سازنده ایجاد می‌کند، و ریاضت‌های نامشروع نیروی شیطانی، و هر دو ممکن است منشأ خارق عادات گردد که در اولی مثبت و سازنده و در دوم مخرب است.

این نکته، نیز به ثبوت رسیده که نیروی اراده انسان، قدرت فراوانی دارد و هنگامی که در پرتو ریاضت‌های نفسانی قوی‌تر شود کارش به جائی می‌رسد که در موجودات محیط خود تأثیر می‌گذارد، همان گونه که مرتاضان بر اثر ریاضت اقدام به کارهای خارق العاده می‌کنند.

در تاریخِ ساحرانِ زمانِ موسی علیه‌السلام می‌خوانیم: آنها درون ریسمان‌ها و عصاهای خویش مقداری مواد شیمیائی مخصوص (احتمالاً جیوه و مانند آن) قرار داده بودند که پس از تابش آفتاب، و یا بر اثر وسائل حرارتی که در زیر آن تعبیه کرده بودند، به حرکت در می‌آمدند، و تماشاکنندگان خیال می‌کردند آنها زنده‌اند. این گونه سحرها حتی در زمان ما نیز کمیاب نیست.

چنان نیست که ساحر بتواند بر خلاف اراده خدا در عالم آفرینش دخالت کند، و چنین نیست که خدا را در قلمرو حکومتش محدود نماید بلکه اینها خواص و آثاری است که او در موجودات مختلف قرار داده، بعضی، از آن حسنِ استفاده می‌کنند و بعضی سوءِ استفاده، و این آزادی و اختیار که خدا به انسان‌ها داده نیز وسیله‌ای است برای آزمودن و تکامل آنها.

این گروه طغیانگر هم قبل از قیام موسی علیه‌السلام و هم قبل از ظهور پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله از طرفداران سرسخت چنین قیامی بودند، اما پس از ظهور هر دو، از عقیده خود برگشتند و خشم و غضب خدا را یکی پس از دیگری به جان خریدند.

در سوره «آل عمران» آیه ۱۱۲ نیز همین معنی دیده می‌شود که یهود به خاطر کفر به آیات خدا و قتل پیامبران، مورد خشم خدا قرار گرفتند، این غضب اول است که دامنگیر آنها شد.

در سخنی از امیر مومنان علی علیه‌السلام می‌خوانیم: إِنَّهُ لَیسَ لأِنْفُسِکمْ ثَمَنٌ إِلاَّ الْجَنَّةَ فَلاتَبِیعُوها إِلاّ بِها: «برای وجود شما قیمتی جز بهشت نیست، خود را به غیر آن نفروشید» .

گناهان کوچک و بزرگ در آغاز، یک «عمل» است، سپس تبدیل به «حالت» می‌شود و با ادامه و اصرار، شکل «ملکه» به خود می‌گیرد، و هنگامی که به اوج شدت خود برسد تمام وجود انسان را به رنگ گناه در می‌آورد و عین وجود انسان می‌شود. در این هنگام، هیچ پند، موعظه و راهنمائی رهنمایان در وجود او اثر نخواهد کرد، و در حقیقت با دست خود قلب ماهیت خویش کرده است.

در «نهج البلاغه» می‌خوانیم: یکی از دوستان دانشمند علی علیه‌السلام به نام «ذعلب یمانی» از امام علیه‌السلام پرسید: هَلْ رَأَیتَ رَبَّک: «آیا خدای خود را دیده‌ای» ؟! امام علیه‌السلام فرمود: أَ فَأَعْبُدُ ما لا أَرَی: «آیا خدائی را که نبینم پرستش کنم» ؟! و هنگامی که او توضیح بیشتر خواست امام اضافه کرد: لاتُدْرِکهُ الْعُیونُ بِمُشاهَدَةِ الْعِیانِ وَ لکنْ تُدْرِکهُ الْقُلُوبُ بِحَقائِقِ الإِیمانِ: «چشم‌های ظاهر هرگز او را مشاهده نکنند، بلکه قلب‌ها به وسیله نور ایمان او را درک می‌نمایند» .

علمای یهود از این می‌ترسیدند: اگر به رسالت پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله اعتراف کنند، کاخ ریاستشان فرو ریزد و عوام یهود به آنها اعتنا نکنند، لذا صفات پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله را که در تورات آمده بود دگرگون جلوه دادند.