بریده‌هایی از کتاب دلشده: تحلیلی بر احوالات مرحوم سیدهاشم حداد

مرد باید عالی همت باشد حیف است کسی که می‌خواهد به محضر سلطانِ سلطان‌السلاطین حضور یابد در راه مثلاً از گدای سرِ گذر چیزی بخواهد. قل الله ثم ذرهم فی خوضهم یلعبون.

وقتی وارد خانه‌ای می‌شد تا هنگام خروج سرش را به طرف دیوار خم می‌کرد تا زنی را نبیند، خواه در آن منزل کسی باشد یا نباشد.

ما فکر می‌کنیم بی‌توقع زندگی کردن سخت است در حالی که دشواری مصائبی که به خاطر زشتی‌های طلبکار بودن از دیگران تحمل می‌کنیم بسیار بیشتر و غیرقابل تحمل‌تر است. انسانی که با مجاهده و مبارزه بی‌توقعی از خانواده و اجتماع را در خود به‌وجود می‌آورد، سراپا وقار و آرامش و طمأنینه می‌شود و زندگی‌اش در صلح و صفا سپری می‌شود.

امان از کسانی که از همه طلبکارند! از همه توقع دارند به جز خودشان!

اما حرف اول و آخر در این راه استقامت است.

چه بگوییم ای عشق! خود نیز می‌دانیم از آن روزی که تو را گم کرده‌ایم چیزی نیافته و حتی خود را هم گم کرده‌ایم. می‌دانیم از آنچه در تمام عمر می‌گریزیم تویی و باز به آن‌ که پناه می‌بریم آن هم تویی و سرانجام در پی این همه فرار و گریز دوباره ما را در آغوش مهربانت جای خواهی داد. ای لیلاترین! به ما چشمی عطا کن که تو را در هر لباس ببیند و بشناسد و همانند آن مردان دلشده، الهی، شیدا، آسمانی و سوخته در عطش عشقت، ما را عاشق‌ترین خود گردان و این دعا را ذکر روز و شاممان قرار بده که: دلم در عاشقی آواره شد آواره‌تر بادا

«مادرم از زنان مؤمنی بود که به خواندن زیارت عاشورا در هر روز مداومت داشت، طوری‌که بعد از نماز صبح مشغول تعقیبات نماز و از جمله زیارت عاشورای کامل می‌شد. او درحالی‌که برای فرزندانش صبحانه آماده می‌کرد زیارت را می‌خواند و انوار و برکات این زیارت عظیم در غذایی که فرزندان از آن می‌خوردند، جاری می‌شد و نور ولایت اهل‌بیت و برائت از دشمنان آنان در رگ‌هایشان سریان می‌یافت.» و نیز می‌گوید: «راز توفیق و رسیدن من به این مقام آن است که مادرم[ رحمة‌الله علیها ]به من گفت: ”فرزندم هاشم! از وقتی تو را باردار شدم تا وقتی که وضع حمل کردم هر روز بعد از فریضۀ صبح زیارت عاشورا می‌خواندم. “»

حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «یموتُ الناسُ مَرّةً وَ یموتُ أحَدُهُم فی کل یوم سَبعینَ مَرّةً من مُجاهَدةِ أنفُسِهم وَ مُخالَفَة هَواهُم وَ الشَّیطانُ الذی یجری فی عُروقِهِم» «همۀ مردم یک بار می‌میرند، ولی ایشان[ اهل آخرت ]به خاطر مجاهده با نفس و خواهش‌های نفسانی و شیطانی که در رگ‌هایشان جاری است، در هر روز هفتاد بار جان می‌سپارند.»

می‌گوید: «اگر کسی در این عالم از این عالم گذشت، به حقیقت می‌رسد. «من مات فقد قامت قیامته» والا به محض مردن برای او منکشف می‌شود که این عالم نیستِ هست ‌نماست و آن عالم هستِ نیست‌نما! ولی چه خوب است در این دنیا قبل از مرگ حقایق برای آدمی منکشف شود که لذت کمال همین جاست.»

«اگر از آثار اذکار خاص و طی‌الارض و خوارق عادات و کرامات می‌پرسیدیم نهی‌مان می‌کردند و می‌گفتند: ‌”به مبدأ بچسبید. وقتتان را با این چیزها تلف نکنید. این‌ها را باید بگذارید و بروید. “»

چنان‌که در حدیث قدسی وارد شده است: «هیچ بنده با چیزی به من تقرب نجوید که نزد من محبوب‌تر از آنچه بر او واجب کرده‌ام باشد، و همانا او به وسیلۀ نوافل به من نزدیک شود تا آنجا که من او را دوست بدارم، و هنگامی که او را دوست بدارم، گوش او شوم، همان گوشی که با آن می‌شنود؛ و چشم او شوم، همان چشمی که با آن ببیند؛ و زبانش شوم، همان زبانی که با آن سخن گوید؛ و دست او شوم همان دستی که با آن بگیرد. اگر مرا بخواند اجابتش کنم و اگر از من خواهشی کند به او بدهم.»

«یا هو یا مَن لا یَعلَمُ ما هو و لا کَیفَ هو و لا أینَ هُو و لا حَیثُ هو إلا هو»

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «ملعونٌ مَلعُونٌ مَن ألقَی کلّهُ عَلَی النَّاس»

رسول خدا (ص) فرمود: «به نزد مادرت برگرد. به خدایی که مرا به حق برانگیخته است آرام گرفتن مادر تو، به تو در یک شب بهتر است از یک سال جهاد در راه خدا.»

«مادرم از زنان مؤمنی بود که به خواندن زیارت عاشورا در هر روز مداومت داشت، طوری‌که بعد از نماز صبح مشغول تعقیبات نماز و از جمله زیارت عاشورای کامل می‌شد. او درحالی‌که برای فرزندانش صبحانه آماده می‌کرد زیارت را می‌خواند و انوار و برکات این زیارت عظیم در غذایی که فرزندان از آن می‌خوردند، جاری می‌شد و نور ولایت اهل‌بیت و برائت از دشمنان آنان در رگ‌هایشان سریان می‌یافت.» و نیز می‌گوید: «راز توفیق و رسیدن من به این مقام آن است که مادرم[ رحمة‌الله علیها ]به من گفت: ”فرزندم هاشم! از وقتی تو را باردار شدم تا وقتی که وضع حمل کردم هر روز بعد از فریضۀ صبح زیارت عاشورا می‌خواندم. “»

«روزی یک نفر از آقای حاج سیدهاشم پرسید: ”تجرد چیست؟ “ فرمودند: ”تجرد عبارت است از شناخت انسان بالمشاهده، که حقیقت وی غیر از این ظواهر و مظاهر است. “

اما ای عزیز! و ای سالک طریق! اگر تو نیز جویای حقیقتی بدان که در هر بار مجاهده نفس، هر بار گذشت از یک نگاه حرام، یک سخن، فکر یا لذت حرام و با هر بار عمل برخلاف نفس اماره‌ات، نامت را در صحیفۀ مجاهدان و شهدای راه خدا می‌نگارند. مخالفت با نفس سخت و طاقت‌فرساست اما حلاوت و لذت شهادت در راه خدا با هیچ لذت دیگری قابل معاوضه نیست. این‌گونه است که جهاد اکبر در مقابل جهاد اصغر، اجری عظیم دارد. و کسی که از بیت مظلم نفس، تنها و تنها به سوی خود خدا مهاجرت کند، در هر بار کفّ نفس و مجاهده در برابر گناه شهید می‌شود و آن که به چنین مقامی رسید، اجرش بر خداست.

نیست‌ کند، هست ‌کند، بی‌دل‌ و بی‌دست کند باده دهد، مست کند، ساقی خمّار مرا

رسول خدا هستید. اهانت به بچه‌سید، اهانت به رسول‌الله است. “»

عروس آقای قاضی می‌گوید: «یک شب متوجه شدیم که دزدی وارد خانه شد. چشمش که به آقای قاضی افتاد خیلی ترسید. اما آقای قاضی دست روی شانه‌اش گذاشتند و فرمودند: ”نترس پسرم، کاری ندارم ولی اگر تو این کار را بکنی فرزندانت هم خراب می‌شوند. “ بعد هم در آغوشش گرفتند صورتش را بوسیدند، در را باز کردند و فرمودند: ”بیا از اینجا برو. “ یک سال بعد آن مرد برگشت و پرسید: ”سید تشریف دارند؟ “ آمد و به پای آقای قاضی افتاد و بعدها از شاگردان ایشان و از اولیاء و بزرگان شد.»

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «فإن أرَدتَ العلمَ فَاطلُب أولا فی نَفسک حقیقَةَ العبُودیة وَ اطلُب العلمَ باستِعمَاله وَ استَفهِمِ اللَّهَ یفُهِمک»

از شاگردان می‌خواهد که هم و غمشان یکی باشد و آن هم خدا! «روزی آقای عبدالجلیل محیی به مرحوم حداد پیغام دادند که چیزی بنویسید که در زندگی همراه داشته باشم، ‌مرقوم فرمودند: ”بسم الله الرحمن الرحیم، یا اخی، ‌اجعل همّک همّاً واحداً. والسلام علیکم، سیدهاشم. “»

کرامت واقعی سیدهاشم حداد این بود که نمی‌توانست لحظه‌ای قلباً، لساناً و عملاً از امام ‌زمانش جدا باشد و حاضر نبود آن را با هزاران هزار کشف و کرامت و همنشینی با جبرئیل و طی‌الارض عوض کند. آیا زیباتر و با شکوه‌تر و با عظمت‌تر از این کرامت سراغ داری؟

یار بی‌پرده از در و دیوار در تجلی است یا اولی‌الابصار شمع جویی و آفتاب بلند روز بس روشن و تو در شب تار گر ز ظلمات خود رهی بینی همه عالم مشارق‌ انوار

اولُّ العِلمِ مَعرِفةُ الجَبّارِ و آخرُ العِلمِ تفویضُ الأمرِ إلَیه؟

حضرت علی (ع) می‌فرماید: «خَیرُ الهمَمِِ اَعلاها» ، سیدهاشم حداد نیز بزرگ‌ترین همت را کرده است و آنچه او را از انسان‌های معمولی جدا می‌کند طلب، استقامت و بزرگی همت و هدفش است

هنگامی‌که «ام‌مهدی» با سید حداد برای تصحیح شناسنامه به محکمه رفته بودند، حاکم به او می‌گوید: «حیف نبود تو با این سید غریب هندی که نه اصلی دارد و نه ریشه‌ای ازدواج کردی؟» در این حال این زن شیردل به حاکم می‌غرد که این سید فرزند رسول‌خدا (ص) و امیرالمؤمنین (ع) و فاطمۀ‌زهرا (س) است. به من بگو صد سال پیش نسب تو به که می‌رسد تا چه برسد به هزاروچهارصد سال پیش؟!

عروس آقای قاضی می‌گوید: «یک شب متوجه شدیم که دزدی وارد خانه شد. چشمش که به آقای قاضی افتاد خیلی ترسید. اما آقای قاضی دست روی شانه‌اش گذاشتند و فرمودند: ”نترس پسرم، کاری ندارم ولی اگر تو این کار را بکنی فرزندانت هم خراب می‌شوند. “ بعد هم در آغوشش گرفتند صورتش را بوسیدند، در را باز کردند و فرمودند: ”بیا از اینجا برو. “ یک سال بعد آن مرد برگشت و پرسید: ”سید تشریف دارند؟ “ آمد و به پای آقای قاضی افتاد و بعدها از شاگردان ایشان و از اولیاء و بزرگان شد.»

هر آغاز را پایانی است، غیر از قصۀ عاشقان که پایان زندگی آن‌ها آغاز وصالی جاودانه است

ای لیلاترین! به ما چشمی عطا کن که تو را در هر لباس ببیند و بشناسد و همانند آن مردان دلشده، الهی، شیدا، آسمانی و سوخته در عطش عشقت، ما را عاشق‌ترین خود گردان و این دعا را ذکر روز و شاممان قرار بده که: دلم در عاشقی آواره شد آواره‌تر بادا