بریده‌هایی از کتاب العبد: شرح احوالات و زندگانی جامع فقه و عرفان حضرت آیت الله‌العظمی محمد‌تقی بهجت فومنی ( ره )

«آنچه معاویه و یزید بالفعل داشتند ما بالقوه داریم. خیلی به خود مغرور نشویم. این‌طور نیست که آن‌ها از جهنم آمده باشند و ما از بهشت. به خدا پناه می‌بریم!»

اگر مردم لذت نماز را بدانند خواهند دانست که در دنیا لذتی بالاتر از این نیست.

هر روز برای آمدنش دعا می‌کنیم و برای نیامدنش کارهای بسیار

روزی تنها یک‌بار برای رضای او حرفی را بزنیم و یا نزنیم. روزی فقط یک‌بار برای رضای او خشممان را کنترل کنیم. از بی‌انصافیمان در گفتار و کردار دست بکشیم. جلوی ناحق بایستیم و به حق شهادت دهیم. گران‌فروشی نکنیم و بخل نداشته باشیم. روزی تنها با یک گذشت از خواهش نفسمان آمادگی و پاکی لازم برای ظهور حضرت (عج) را فراهم کنیم

البته عشق سریع‌ترین راه برای رسیدن به سرمنزل مقصود است

اگر سلاطین عالم لذت نماز را درک می‌کردند به دنبال لذت‌های دیگر دنیا نمی‌رفتند

“آدم هر چیزی را می‌داند که نباید بگوید

به‌راستی ما که سنگ دین و مذهب و عرفان را به سینه می‌زنیم، چقدر در موقعیت‌هایی که برایمان پیش آمد یک قدم بر روی هوای نفسمان گذاشتیم و کار خیری را مخفیانه و بدون اسم و رسم انجام دادیم و در آن نخواستیم خودنمایی و جلوه کنیم حتی اگر به اسم دیگران تمام شود؟

عمل هیچ عاملی، گرچه ذره‌ای باشد، ضایع نمی‌شود و نزد خدا باقی است

لقاءالله با سستی و کسالت به دست نمی‌آید. پس اگر کسی دل به عرفان‌های تکلیف‌گریز و آسایش‌طلب خوش کرده است باید بداند که راه به بیراهه برده است.

کجاست منتظر تو؟ چه انتظار غریبی! تو بین منتظران هم عزیز من چه غریبی عجیب‌تر که چه آسان، نبودنت شده عادت چه کودکانه سپردیم دل به بازی قسمت چه بی‌خیال نشستیم، چه کوششی؟ چه وفایی؟ فقط نشسته و گفتیم خدا کند که بیایی

آری، تکلیف ما مصداق‌یابی و مصداق‌سازی و تعیین وقت و تعجیل نیست چنان‌که آیت‌الله بهجت می‌گوید: «هرکس باید به فکر خود باشد و راهی برای ارتباط با حضرت حجت (عج) و فرج شخصی خویش پیدا کند، خواه ظهور و فرج آن حضرت دور باشد یا نزدیک.» ما منتظر حضرت مهدی (عج) هستیم نه منتظر علائم ظهور.

ایشان می‌فرمود: «تمام القاب حضرت علی (ع) از امیرالمؤمنین و آیت‌الله‌العظمی و غیره را دیگران برداشتند و فقط ابوترابش ماند و کسی نخواست این لقب را!»

یا اباصالح المهدی یا ربیع‌الانام تمام لطافت بهجت نسیمی از بهار حقیقی وجود شماست و اگر ما از نسیم بهاری تو چنین در شگفتیم از تو که مظهر تام اسماء الهی هستی و لطافتت لطافت خداوندی است چگونه سخن به میان آوریم؟! اگر نسیمی از بهارت چنین مقلب‌القلوب است آن‌گاه که تو بیایی چه خواهد شد؟! تو که خود بهاری و اصل حیات... مولای ما، اکنون سخت به تو نیازمندیم تا برای همیشه زمستان را در میان صفحات قلوب انسان‌ها دفن کنی و بهاری لطیف و بی‌پایان را برای دل‌هایمان به ارمغان آوری. اللهم عجل لولیک الفرج

اهانت‌ها را زیاد به دل نمی‌گرفت، خیلی مراعات می‌کرد. اگر ناراحت می‌شد ناراحتی را در خودش فرو می‌ریخت و کظم‌غیظ می‌کرد. اگر می‌دید هیچ راهی ندارد و طرف دست‌بردار نیست، بلند می‌شد از مجلس می‌رفت به جای اینکه برخورد بکند یا حتی جوابی بدهد. معتقد بود در این روابط باید به صورت کلی جوابگویی کنار گذاشته شود چون هیچ ثمره‌ای ندارد. برخوردکردن را طبیعت حیوانی اقتضا می‌کند که اگر آن یکی شاخ زد این یکی هم شاخی بزند یا دوتا شاخ بزند اما انسانیت از آنجا شروع می‌شود که تلافی نکند. معتقد بود که انسان باید تحمل و شرح‌صدر داشته باشد، این‌ها را جدی نگیرد و به خدا واگذار کند یا اینکه به دفتر شرع مراجعه کند و طوری‌که الان وظیفه‌اش است عمل کند که طرف مقابل نیز همین رفتار را بکند و قضیه حل شود ولی اگر آن یکی بگوید این هم بگوید دیگر حد یقفی نخواهد داشت.

«تمام القاب حضرت علی (ع) از امیرالمؤمنین و آیت‌الله‌العظمی و غیره را دیگران برداشتند و فقط ابوترابش ماند و کسی نخواست این لقب را!»

در کیش ما به غیر تو دیدن بود حرام گر دیده بر حرام کنم خون من حلال

از او می‌پرسند: اولین مرحلۀ سیر و سلوک به سوی خدا چیست؟ جواب می‌دهد: «اینکه حلال خدا را حلال بدانید و حرام خدا را حرام!»

علی (ع) فرمود: مؤمن همواره به نفس خود بدبین و مظنون است و هیچ‌گاه خود را در زمرۀ نجات‌یافتگان نمی‌بیند.

اگر مردم لذت نماز را بدانند خواهند دانست که در دنیا لذتی بالاتر از این نیست.

سرّ پیشرفت آیت‌الله بهجت در همان توصیۀ همیشگی او یعنی ترک گناه نهفته است

پانزده‌سال پیش سنم کم بود و خجالت نمی‌کشیدم. آقا که از حرم آمدند بیرون، گفتم: آقا، ما که جوانیم از پا افتادیم، شما خسته نمی‌شوید؟ آقا حرفی نزد. تمام رواق‌ها و صحن‌ها را طی کرد، تمام افرادی را که یادش می‌آمد دانه‌دانه برایشان فاتحه می‌خواند. بعد از صحن که بیرون آمد در خیابان به جایی رسیدیم که دیگر می‌خواستیم از هم جدا شویم. ایشان اشاره کرد، رفتم جلو دست کرد از جیبش پولی به من داد و گفت: به مغازۀ عطاری مراجعه کن و از او داروی عین‌، شین، قاف (یعنی عشق) طلب کن، بگیر و مصرف کن تا خسته نشوی!

مِی خواهم و معشوق و زمینی و زمانی کو باشد و من باشم و اغیار نباشد

«اینکه در روایات آمده است هرکس در چهل روز عالمی را زیارت نکند، قلبش می‌میرد و همچنین “زیارَةُ العُلَمَاءِ أحَّبُّ اِلَیَ اللهِ تَعَالی مِن سَبعیِنَ طَوَافاً حَولَ البَیت” زیارت علما در نزد خدا محبوب‌تر از هفتاد طواف نمودن در گرد خانۀ خدا می‌باشد، مصداق بارز علما آیت‌الله بهجت هستند.»

«رفع یدین پشت سر انداختن غیر خدا است. با این حال بعضی از ماها طوری نماز می‌خوانیم کأنه داریم به خدا احسان می‌کنیم.»

«قیام در نماز به منزلۀ صحبت دو دوست است. هرچند صحبت از یک چیز است اما مسئلۀ آقا و نوکری است یعنی سراپا حاضرم برای خدمت و عبودیت. مثل چوبی که بی‌حرکت ایستاده است یا مثل شاخه‌ای که هیچ اراده‌ای از خود ندارد و به هر طرف باد ببرد حرکت می‌کند، به عبارت دیگر قیام بنده در نماز اظهار عبودیت و سکون است و اینکه هیچ حرکتی از خود ندار

ترک گناه مثل چشمه‌ای است که همه‌چیز را خود به دنبال دارد. شما گناه را ترک کنید، دستورات بعدی و عبادات دیگر خودبه‌خود به سمت شما می‌آید.»

«هیچ ذکری بالاتر از ذکر عملی نیست و هیچ ذکر عملی بالاتر از ترک معصیت در اعتقادات و اعمال نیست.

خود مکرر می‌فرمود: «بنده مراجعه به زندگی علما را به منزلۀ مراجعه به کتب اخلاق می‌دانم بلکه به مراتب از کتب اخلاق هم بالاتر است چون اصلاً اخلاقیات را مجسم می‌کنند. اگر کتب اخلاق را بخوانی تصور می‌کنی، اما این‌ها با حرکاتشان، با رفتارشان، با وجودشان در همۀ شئونات، اخلاق مجسم هستند.»

از عبادت چه می‌دید، نمی‌دانیم اما همین جمله بس از ایشان که اگر مردم لذت نماز را بدانند خواهند دانست که در دنیا لذتی بالاتر از این نیست