بریده‌هایی از کتاب به یاد معلم

اگر دو گروه از امّت من اصلاح شوند تمام امّت اصلاح خواهد شد و چنانچه آن دو فاسد شوند تمام امّت من به فساد کشیده می‌شوند. شخصی پرسید: ای رسول خدا! آن دو گروه کیانند؟ فرمود: «عالمان و حاکمان»

اساساً فرق انسان خوشبخت و بدبخت در همین نکته است که انسان سعادتمند زمام نفس را به دست دارد. هر زمان اراده کند آن را به حرکت وا می‌دارد و هر زمان بخواهد آن را متوقّف می‌سازد. امّا انسان شقاوتمند زمامش به دست نفس است، که او را به هر کجا بخواهد می‌برد.

دین ما علم را مقدّمه عمل می‌داند و همه عالمان باید تلاش کنند ابتدا به آموخته‌های خود عمل کنند، سپس آن را در اختیار دیگران قرار دهند.

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «یجیئُ الرَّجُلُ یوْمَ الْقیامَةِ وَ لَهُ مِنَ الْحَسَناتِ کالسَّحابِ الرُّکامِ اَوْ کالْجِبالِ الرَّواسِیَ، فَیقُولُ: یا رَبِّ اَنّی لی هذا وَ لَمْ اَعْمَلْها؟ فَیقُولُ: هذا عِلْمُکَ الَّذی عَلَّمْتَهُ لِلنّاسِ یعْمَلُ بِه مِنْ بَعْدِکَ؛ روز قیامت کسی را به صحنه محشر می‌آورند که حسناتش مانند کوه‌های سر به فلک کشیده یا ابرهای متراکم است. خطاب به خداوند عرض می‌کند: این اعمال که من آن‌ها را به جا نیاورده‌ام از کجا وارد نامه اعمال من شده است؟ خداوند می‌فرماید: این نتیجه دانش توست که به دیگران تعلیم دادی و پس از تو به آن عمل کردند» .

ای هشام! عمل مختصر و کمی که عالِمِ عاقل انجام می‌دهد، هم قبول است وهم دو چندان می‌شود؛ امّا عمل زیادی که اهل هوا و هوس و جاهلان بجا می‌آورند پذیرفته نمی‌شود

خداوندا! به ما توفیق علم و عمل عنایت فرما و روز به روز بر ایمان و تقوایمان بیفزا.

«بخشنده‌ترین بخشندگان کسی است که علمی را فرا گیرد و آن را به دیگران نیز منتقل سازد»

مصلحت روزه مبارزه با هوای نفس است که منشأ همه خطاها و گناهان می‌باشد.

همه کمال‌ها در سه چیز (زیر) خلاصه شده است: تفقّه در دین، صبر در مقابل حوادث ناگوار، حساب و کتاب در مخارج زندگی» .

این که گفته شده: «مردم تابع دین حاکمان و رهبران خود هستند» ؛ (الناسُ عَلی دِین مُلوکهِم) سخن صحیحی است، زیرا حاکمان و رهبران جامعه سرنوشت‌ساز هستند. مردم مکه قبل از اسلام که زیر نظر ابوسفیان‌ها و ابوجهل‌ها بودند عصر جاهلیت را تشکیل دادند، و همان انسان‌ها بعد از ظهور اسلام هنگامی که زیر نظر پیامبر اکرم (ص) قرار گرفتند انسان‌هایی پیشرو و سرآمد و نخبه روزگار شدند. و دوباره پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) هنگامی که زیر نظر خلفا قرار گرفتند به ارزش‌های جاهلی بازگشتند و در عصر حکومت علی (ع) دوباره به سمت ارزش‌های انسانی و دینی حرکت کردند. بنابراین، هر جامعه‌ای هم به عالم و دانشمند نیازمند است وهم به امیر و حاکم و هر دو در سعادت و شقاوت جامعه تأثیر گذارند.