بریده‌هایی از کتاب تنها راه پایداری زندگی زناشویی

مفهوم عمیقی که زندگی حیوانی ما را تبدیل به زندگی انسانی می‌نماید، مفهوم «معنای زندگی» است. انسان در بیشترین لذت‌ها و کامل‌ترین شرایط رفاهی از زندگی خشنود نخواهد بود، مگر این‌که برای چرایی زندگی پاسخی درخور و قابل‌اعتنا یافته باشد. «زندگی چرخشی» انسان را دچار احساس پوچی و بی‌هدفی می‌کند و اگر نه برای همه، برای نخبگان و اندیشه‌ورزان غیرقابل‌تحمل است.

خودآزاری تقریبا همیشه با دیگرآزاری همراه است.

زندگی جنسی زنان هیستریک خصایص جالبی را در این زمینه نشان می‌دهد. بسیاری از زنان هیستریک موقعی که نوبت عمل جنسی واقعی می‌رسد کاملاً سرد هستند و نمی‌توانند به اوج لذت جنسی برسند. از سوی دیگر، این زنان اغلب طنازند و به‌طور فعال، عشوه‌گر و اهل معاشقه و مغازله‌اند. آن‌ها استعداد جذب مردان و تحریک‌شان را دارند. اما در لحظه وحدت جنسی احساس چندانی ندارند. این نوع میل جنسی هیستریک را می‌توان رابطه جنسی بدوی دانست. آنچه برای انعقاد نطفه لازم است تنها این است که مرد تحریک و وادار به عمل جنسی شود. وقتی کار به اینجا رسید، برای زنی که به نقطه وحدت رسیده، تجربه کردن هر چیز دیگری به منزله اتلاف انرژی است. اوج لذت جنسی برای زن از نظر زیست‌شناسی ضروری نیست و انعقاد نطفه بدون آن هم می‌تواند صورت پذیرد.

وضعیت زنان امروز بسیار خطرناک است؛ زیرا آن‌ها خود را از گروه کوچکی از کهن‌الگوها جدا می‌کنند و به گروه بزرگ‌تری از آن‌ها نزدیک می‌شوند، اما گروه جدید هنوز کاملاً قابل رؤیت نیست. به این مفهوم، موقعیت آن‌ها با موقعیت کسی که افسردگی دوران گذار را می‌گذراند متفاوت است. وضعیت امروز زنان طوری است که گویی آن‌ها در دریا هستند: قاره کهن در حال ناپدید شدن است و قاره جدید هنوز آشکارا دیده نمی‌شود. چنین گذاری، نوعی خلأ کهن‌الگویی را به همراه می‌آورد. کشتی گمشده زنانگی در حال جستجو، بی‌پناه و سرگردان روی پهنه اقیانوس عظیم شناور است. این وضعیت گذارِ کهن‌الگویی، یکی از دلایلی است که بسیاری از زنان می‌خواهند خودشان را پیدا کنند و آرزو دارند خودشان باشند و فقط زندگی خودشان را بکنند. زنان بارها و بارها به سراغ روان‌شناسان، مشاوران یا روان‌پزشکان می‌روند و می‌گویند که ناشاد هستند و دل‌شان می‌خواهد حتی یک بار هم که شده زندگی دلخواه خودشان را بکنند، خودشان باشند یا خودشان را پیدا کنند.

در دوره بلوغ، کهن‌الگوی کودک به عقب می‌رود و کهن‌الگوی جوان برمی‌خیزد. حوالی سن چهل سالگی کهن‌الگوی جوانی عقب‌نشینی می‌کند و کهن‌الگوی میانسالی وارد میدان می‌شود. وقتی یک کهن‌الگو از کهن‌الگوی دیگر جدا می‌شود، شاهد افسردگی‌های دوران گذار در زندگی افراد می‌شویم. افسردگی‌های دوران بلوغ و دوران چهل سالگی مشهورند. این نوع افسردگی در زندگی فرد را می‌توان برطرف و بر آن غلبه کرد؛ چرا که ما دقیقا می‌دانیم کدام کهن‌الگو در حال جدا شدن است.

می‌توان ادعا کرد در بیشتر فرهنگ‌ها بخش عظیمی از فعالیت‌های بشر، مثل غذا خوردن، شکار کردن، سوار کشتی شدن و غیره، با نوعی مراسم مذهبی همراه‌اند. با این حال شایان ذکر است هیچ چیز در طول زندگی به اندازه ازدواج با مراسم مذهبی احاطه نشده است. تنها با تولد و مرگ با همین جدیت برخورد می‌شود.

رستگاری و خوشبختی به‌عنوان هدف، یکدیگر را نقض می‌کنند. راه رسیدن به خوشبختی الزاما شامل رنج بردن نمی‌شود. ما برای رفاه حالمان باید شاد باشیم و سرمان را با پرسش‌های بی‌پاسخ درد نیاوریم. انسان شادمان با اعضای خانواده و عزیزانش سر میز می‌نشیند و از خوردن غذایی مقوی لذت می‌برد. اما کسی که در پی رستگاری است با شیطان و دنیا گلاویز می‌شود و با مرگ روبه‌رو می‌شود، حتی اگر تمام این‌ها در آن لحظه خاص ضروری نباشد.

اگر کسی با استفاده از تیزبینی روان‌شناسانه رؤیای نهاد اجتماعی‌ای را در سر می‌پروراند که از هیچ نظر کارآیی نداشته و هدفش تنها عذاب دادن اعضای آن باشد، مطمئنا ازدواج معاصر و نهاد خانواده امروزی را اختراع می‌کرد. دو نفر از دو جنس متفاوت، با تصورات، رؤیاها و داستان‌های بی‌نهایت متفاوت و با میزان قدرت و سرزندگی متفاوت به یکدیگر قول می‌دهند که تمام شب‌ها و روزها، یعنی تمام عمر با هم باشند. هیچ‌یک از آن‌ها قرار نیست تجربه دیگری را خراب کند؛ هیچ یک قرار نیست دیگری را کنترل کند و هر دوی آن‌ها قرار است به یکدیگر کمک کنند تا تمام توان بالقوه‌شان را به ظهور برسانند. اما این سوگند قدرتمند اغلب اوقات فقط در خلسه جنسی خود را نشان می‌دهد. چنین خلسه‌ای عالی است؛ اما آیا بستر محکمی برای یک عمر با هم بودن هم هست؟

به محض این‌که ما ازدواج را با تصاویر بیگانه‌ای ــ مثل خوشبختی، سعادت و سرپناه کودکان ــ برابر می‌کنیم، ازدواج نهادی بی‌معنی، رو به زوال و کسل‌کننده به‌نظر می‌رسد که بیشتر به‌دست دستگاه عظیم روان‌شناسان و مشاوران ازدواج زنده نگه داشته شده است.

هر یک از زوجین اختلالات و انحرافات عصبی خاص خود را دارند. اما ازدواج ربطی به درمان زوج‌ها از سوی یکدیگر ندارد و حتی قرار نیست آن‌ها یکدیگر را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای تغییر دهند؛ این ممکن نیست.

شخص به اصطلاح عادی و کاملاً غیرعصبی به‌ندرت یافت می‌شود. هر یک از ما به‌طرز خاص و کمابیش موفقیت‌آمیز سعی می‌کند با مشکلات و تضادهای بنیادین و لاینحل زندگی کنار بیاید، مثل آرزوی مراقبت شدن و بهره‌مند بودن از وابستگی کودکانه از یک سو و داشتن زندگی مستقل و آزاد از نفوذ والدین از سوی دیگر؛ آرزوی ارتباط با دیگران از یک سو و ترس از آن‌ها و پرخاشگری خود از سوی دیگر؛ اضطراب و نگرانی در مورد درد و ناتوانی جسمی؛ ترس از مرگ و آرزوی زندگی ابدی از طریق فرزندان و نوادگان؛ آرزوی قدرت و آرزوی سرسپردگی؛ عشق و نفرت؛ تواضع و تکبر و الی آخر. در این رابطه هر کسی کمابیش عصبی و بیمار است. قابلیت‌های روانی ما برای کنار آمدن و پذیرش قدرت‌های روح بسیار متنوع و متعددند. بنابراین هرگز اتفاق نمی‌افتد در ازدواجی با دو فرد کاملاً سالم سروکار داشته باشیم.

یونگ مکررا بر اهمیت رؤیاها، خیال‌بافی‌ها، تجسم خلاق، افسانه‌های مذهبی و کار هنری در روند رشد فردیت تأکید می‌کرد.

ازدواج بدون فداکاری به‌ندرت دوام پیدا می‌کند.

مسیر ازدواج راحت و هموار نیست. برعکس، ازدواج محلی برای رشد فردیت است که طی آن شخص با خودش و دیگری برخورد پیدا می‌کند، با عشق‌اش و با طردش با شخص دیگر تصادم می‌کند و به این طریق یاد می‌گیرد که خودش، جهان، خیر و شر و فراز و نشیب‌ها را بشناسد. پس از هیچ دعوایی نهراسید؛ چون هر جدالی یک قدم شما را به شناخت خودتان و مشکلات درونی‌تان آگاه‌تر می‌سازد.

مکان‌هایی که بیشترین تعداد گردشگران را جلب می‌کنند اغلب اوقات برای ساکنان محلی آن‌ها فاجعه فرهنگی هستند. به‌نظر می‌رسد مردم بومی نقاط بزرگ گردشگری روح‌شان را از دست می‌دهند. تمام آرمان‌ها و تلاش‌های فرهنگی، مذهبی و سیاسی آن جا فلج می‌شود زیرا تمام فرهنگ آنجا وقف کشاندن گردشگران بیشتر می‌شود. تماس با آدم‌های خارجی باعث فساد ساکنان مراکز تفریحی بزرگ دنیا نمی‌شود بلکه تماس با توده‌های عظیم مردمی که در آن لحظه فقط سعادت می‌خواهند نه رستگاری، ارزش‌های مردم بومی را تضعیف می‌کند.

دانش و آگاهی از مرگ باعث آفرینش مذهب و روان‌شناسی شد.

هر فردی باید به طریق خاص خود در پی رستگاری برود و آن را بیابد. با این حال همه راه‌هایی که به‌سوی رستگاری می‌روند خصایص مشترکی دارند. من هیچ راهی را نمی‌شناسم که رویارویی با رنج و مرگ در آن ضروری نباشد.

از منظر مراقبت و پرورش کودکان، معلوم نیست تصور کنونی ما از خانواده تصوری طبیعی یا ضروری باشد. من معتقدم وقتی برای ما روشن شود که ازدواج و خانواده مخلوقاتی مصنوعی و تجلی خیالبافی انسان هستند و به مفهومِ واقعی کلمه، ساخته دست انسان‌اند و هیچ ربطی به غریزه طبیعی ندارند، به درک ازدواج و خانواده نزدیک‌تر می‌شویم.

اهداف آموزشی و پرورشی ما عملاً هر ده یا بیست سال تغییر می‌کند. از آنجا که این اهداف مدام در حال تغییر هستند، بررسی میزان کارآیی یک نظام آموزشی به‌خصوص، تقریبا غیرممکن است. امروزه پیش از آن‌که نتیجه‌بخش بودن یک روش آموزشی خاص را دریابیم می‌بینیم که هدف آن تغییر کرده است، زیرا تصویر جدیدی از فرد ارائه شده است.

تنها در جایی خانواده سالم وجود دارد که زن و شوهر با مهر و محبت با هم کار می‌کنند و بچه‌هایی با جسم و روح سالم در چنین فضایی می‌توانند پرورش یابند. هر آشوبی در رابطه زن و شوهر اثرات زیان‌باری بر فرزندان دارد.