بریده‌هایی از کتاب رها و ناهشیار می نویسم

شاید هرگز حرفی تازه برای گفتن نداشته باشیم اما همیشه راهی تازه برای گفتنش داریم.

پیشرفت‌تان را با چیزهایی که دربارهٔ خوب نوشتن یاد گرفته‌اید اندازه بگیرید نه با انتشار نوشته‌هایتان در دنیای بیرونی. از خودتان بپرسید حالا از تصویرهای بیشتری استفاده می‌کنم؟ تمرکزم بیشتر شده؟ مضامین نوشته‌هایم عمیق‌ترند و بهتر آن‌ها را می‌پرورانم؟ به نوشتن خو گرفته‌ام؟ و از همه مهم‌تر، هنوز موقع نوشتن بهم خوش می‌گذرد؟

چگونه خلق‌وخویی خاص به شخصیت بدهیم؟ در روایتِ اول‌شخص، لحن یعنی طنین صدای راوی. مدیسن اسمارت بل

صراحت در زندگی خوب است اما در نوشتن آن‌قدرها خوب نیست.

وقتی دربارهٔ چیزی شک دارید، دورش بیندازید. من کمابیش همین‌طور زندگی می‌کنم. حتی پیش آمده که چک حقوق یا فرم اظهارنامهٔ مالیاتی‌ام را دور بیندازم. فقط آدم‌ها هستند که به نظر می‌رسد نمی‌توانم دورشان بیندازم.

جستار، با همهٔ کوتاهی‌اش، می‌تواند به لحاظ حقیقتی که ضمن قصه‌اش به ما می‌گوید بزرگ باشد. نمی‌توانید همهٔ چیزهایی را که دربارهٔ وداع با آدم‌ها یاد گرفته‌اید در مطلبی چهارصفحه‌ای بگویید اما می‌توانید دربارهٔ یکی از این وداع‌ها با ما حرف بزنید و بگویید از آن چه آموخته‌اید.

دربارهٔ خودت نوشتن واقعاً به این می‌ماند که رها از هر قیدوبندی بگذاری دیگران جای زخم‌های روی تنت را ببینند (تا جای زخم‌های روی تن خودشان به وحشت‌شان نیندازد). نوشتن شبیه ناهشیاری است و کاری می‌کند که واقعاً بخواهی رها شوی؛ واقعاً بخواهی خودت را پیش چشم دیگران بگذاری و از تجربه‌هایت اثری هنری بسازی، با این‌که می‌دانی دیگران نگاهت می‌کنند، با این‌که خجالت می‌کشی و با این‌که دنیا و تردیدهایت دربارهٔ خودت کارت را سخت می‌کنند.

وقتی می‌خواستم مطلبی دربارهٔ آپارتمان به‌هم‌ریختهٔ خودم و بچه‌هایم بنویسم،‌ دیدگاهم را در جمله‌ای پیدا کردم که مجلهٔ اچ‌جی از هربرت ماسکم نقل کرده بود: «ما برای هر چیز، جایی می‌خواهیم اما لزوماً نمی‌خواهیم هر چیز سر جای خودش باشد.» مطلبم این‌طور شروع می‌شد که «یخدان پیک‌نیکیِ سروتهی که کارِ صندلی چهارم را در آشپزخانه‌ام می‌کند مصداقی است برای مقصود هربرت ماسکم از این جمله که...»

«هر کودکی پدری را که نیاز دارد خلق می‌کند.»

«مقدار اثاثیه‌ای که با خودمان به خانهٔ جدید می‌بریم، نشان می‌دهد چقدر حاضریم از گذشته‌مان دست بکشیم، کسی را در آن شریک کنیم یا نادیده‌اش بگیریم.»

ا انگار برای دخترهای کم‌سن‌وسال ساخته‌اند و من زنی‌ام که وقتی جاافتاده و پخته شده‌ام سراغش آمده‌ام. من از ورزشی قوّت و جان می‌گیرم که زمانی معیارهای زنانگی‌اش نوعی اسارت و بردگی بوده‌اند. من، همراه پینه‌های دردناک و ماهیچه‌های از خیلی وقت پیش خشک‌شدهٔ دورهٔ میانسالی، یکی از مزایای این دوره را هم با خودم روی زمین یخ آورده‌ام: ظرفیت زیادتر برای آسوده زیستن با تناقض‌ها.

این کتاب کتابی است دربارهٔ سرمستیِ ناشی از وحشت و زیباییِ عیان شدن و در معرض چیزی بزرگ‌تر از خود قرار گرفتن، چیزی که هرگز فکرش را هم نمی‌کردید.

لحن شما، بیش از هر چیز دیگری، کیفیت واکنش خواننده را تعیین می‌کند؛ این‌که بخندد، موهایش سیخ شود، صاف بنشیند، خمیازه بکشد یا از اتاق بزند بیرون و یادش برود برگردد.

تنها توجیه ممکن برای بازگویی قصه‌های شخصیْ این است که بگوییم هر کسی، هر آدم کوچک و خودخواهی که توده‌ای از درد و رنج است از جمله من و شما، کل وضعیت انسانی را درون خودش دارد.

چاله‌ها را پُر کنید: اضافه کردن هم به اندازهٔ حذف کردن مهم است. با اضافه کردنِ «زمینه» شروع می‌کنیم. حیرت‌انگیز است که خیلی از نویسنده‌ها به خودشان زحمت نمی‌دهند بگویند قصه کجا و کِی اتفاق می‌افتد و چه کسی دارد با ما حرف می‌زند.

ساموئل جانسون توصیه می‌کرد که «اگر موقع خواندنِ نوشته‌تان به تکه‌ای رسیدید که فوق‌العاده عالی به نظر می‌رسد، حذفش کنید». یا به‌اصطلاح، دردانه‌تان را بکُشید. مثلاً آن جمله‌های مربوط به سفر پاریس. زیبا و شورانگیزند، نه؟ البته حواس خواننده را از اصل قصه پرت می‌کنند

تله‌گذاری هم راه اثربخش دیگری برای ساختاردهی به مطلب است و بنابراین نوعی دیدگاه حساب می‌شود. در تله‌گذاری، مطلب را از نقطهٔ متضادِ مقصود نهایی‌تان شروع می‌کنید.

به این شیوه درباره‌اش بنویسید: ۱. نشان‌مان دهید قبل از شهود چگونه بودید. ۲. لحظهٔ دگرگونی را نشان‌مان دهید. ۳. دربارهٔ شهودِ صریح یا تلویحی‌تان بنویسید. ۴. نشان‌مان دهید شهودتان باعث شده از آن به بعد چه کارهایی را به شکل متفاوتی انجام دهید. شهود را کجا بگذاریم؟

نوشتن همچنین شکلی نو به گذشته می‌دهد. مگر ماجراهایی که حالا روی کاغذ می‌آورید، بامزه‌تر و هیجان‌انگیزتر از آنچه واقعاً برایتان رخ داده نیستند؟ مگر این نسخه‌های جدید و جاندار خاطره در ذهن‌تان جای آن خاطره‌های حزن‌انگیز و بی‌سروسامان قدیمی را نگرفته‌اند؟ نوشتن به شما قدرت می‌دهد خاطره‌هایتان را دگرگون کنید. شاید این خاطره‌ها یکراست در قعر ذهن‌تان جا گرفته باشند و جزئی از شما شده باشند، اما حالا می‌توانید با حرکتی مهارشده و تدریجی آن‌ها را از ذهن‌تان برانید.

جستار آینهٔ چیزهایی است که دوست می‌داریم و دوست نمی‌داریم، نه عرصهٔ نمایشِ هوش و خردِ ما برای خلقِ اثر از هیچ. حرفش را با قصهٔ آدم و حوا شروع نمی‌کند.