بریده‌هایی از کتاب شاهزاده خانم محکوم

تزار می‌فهمید که برای حفظ قدرت خود باید صاحبان مغزهای بزرگ و ارباب ذوق را معدوم یا دور کند تا اینکه در آینده آنها نتوانند در قبال قدرت او قدرتی به‌وجود بیاورند. غافل از اینکه تجمع یک دسته از مردان متفکر و دانشمند در نقطه‌ای دورافتاده مثل سیبریه سبب می‌شود که آنها با وجود فقدان کتاب، بر اثر تبادل آراء نیروی فکری و معنوی خود را تقویت نمایند و یک کانون قوی جهت آزادی‌خواهی به‌وجود بیاورند

در فرانسه، پرچم آزادی‌خواهی را منورالفکرهای بی‌بضاعت بلند کردند و بعد، مردم به آنها ملحق شدند ولی در روسیه، پرچم آزادی به دست اشراف و نجبا بلند شد و اولین‌بار نام آزادی از دهان آنها خارج گردید.

در آن موقع در روسیه، دو مجمع وجود داشت که برای تحصیل آزادی فعالیت می‌کرد یکی موسوم به مجمع شمال و دیگری به نام مجمع جنوب. آنن‌کواز اعضای مجمع شمال به‌شمار می‌آمد و در آن مجمع عده‌ای ازافسران ارتشی، عضویت داشتند. اعضای این مجمع برای روسیه خواهان قانون اساسی و آزادی بودند و همهٔ آنها، بر اثر خواندن کتاب‌های فرانسوی و توسعهٔ عقاید فلسفی فرانسوی‌ها در روسیه، به این فکر افتاده بودند.

روز اول که پولین با آنن‌کوآشنا شد تصور کرد که فقط از ادب و نزاکت و وقار او لذت می‌برد، ولی بعد از اینکه چند مرتبه او را دید متوجه گردید که فقط ادب و نزاکت افسر روسی را نمی‌پسندد بلکه یک چیز دیگر هم وی را به‌طرف آن جوان می‌کشید. پولین بدون اینکه خود متوجه شود از تمام دوستان خود کناره می‌گرفت که بتواند اوقات خویش را صرف آنن‌کو کند و افسر جوان روسی هم برای دیدار پولین از آشنایان دوری می‌گزید.

یکی از چیزهایی که در روسیه رواج داشت این بود که هر خانوادهٔ متعین روسی خود را مکلف می‌دانست یک آموزگار فرانسوی برای تربیت فرزندان خود استخدام کند و آموزگاران از بین زن‌های جوان فرانسوی انتخاب می‌شدند و این رسم تا آخرین دورهٔ حکومت امپراتورهای روسیه، تا سال ۱۹۱۷ میلادی، در آن کشور ادامه داشته در آن دوره اکثر آموزگاران فرانسوی که در خانواده‌های اشراف روسیه مشغول تدریس بودند، دختران اشراف فرانسه به‌شمارمی‌آمدند که در دورهٔ انقلاب کبیر خانوادهٔ آنها از فرانسه به روسیه مهاجرت کرده و دخترها که هنگام ورود به روسیه طفل بودند در آنجا بزرگ شدند و بعد در خانواده‌های نجبا شروع به تدریس نمودند

تمام کارهای دنیا اصلاح می‌شود و در بسیاری از مواقع کارها بیش از انتظار ما، به‌خوبی اصلاح می‌گردد.