بریده‌هایی از کتاب تفکر نامطمئن

‫راز این است که با دنیایی که می‌دانیم هیچ چیزش قطعی نیست آشتی کنیم و بدانیم مطمئن‌نبودن هیچ عیبی ندارد

پذیرش عدم قطعیت، دستاورد بی‌نهایت ارزشمند دیگری هم دارد: یاد خواهیم گرفت که در مورد هیچ چیز ۱۰۰ درصد مطمئن نباشیم. همچنین یاد میگیریم که همواره احتمالِ درست نبودن دانسته‌ها و باورهایمان را مد نظر قرار دهیم.

آلدوس هاکسلیِ رمان‌نویس و فیلسوف هم همین نظر را دارد: «تجربه چیزی نیست که برای کسی اتفاق بیفتد؛ کاری است که آن شخص با آنچه برایش اتفاق افتاده انجام می‌دهد.

کیفیت زندگی به کیفیت تصمیم‌گیریمان بستگی دارد، اما تصمیم‌هایمان را چطور ارزیابی کنیم؟ از روی نتایج آنها؟ نتیجۀ هر تصمیم به دو عامل مهم بستگی دارد: شانس و مهارت. پذیرفتن نقش شانس و تشخیص اثر آن در نتیجۀ هر تصمیم، منافع بزرگی برایمان به همراه دارد. اگر وزن شانس را در تصمیم‌گیری‌ها در نظر داشته باشیم، یاد می‌گیریم که چقدر از نتیجه به خاطر شانس و چه مقدار از آن حاصل مهارت ما بوده است؛ در نتیجه از شکستی که به خاطر شانس بوده، غمگین نمی‌شویم و از موفقیت بر پایهٔ شانس هم مغرور نمی‌شویم.

اشتباهات، احساسات و شکست غیرقابل اجتناب‌اند؛ چون ما انسانیم.

ژان کوکتِئو هنرمند و نویسنده، می‌گوید: «باید به شانس اعتقاد داشته باشیم. اگر اعتقاد نداشته باشیم چطور موفقیت افرادی را که دوست نداریم، توصیف کنیم؟»

ما می‌توانیم خودمان را طوری آموزش دهیم تا از دریچهٔ «می‌خواهی شرط ببندی؟» دنیا را ببینیم. وقتی شروع به این کار کنیم، به‌احتمال زیاد متوجه می‌شویم همیشه درجاتی از عدم قطعیت وجود دارد و سطح اطمینان و قطعیت ما خیلی کمتر از چیزی است که تصور می‌کنیم؛ درمی‌یابیم عملاً هیچ چیزی سیاه‌وسفید یا صفروصد نیست و این یک فلسفهٔ خیلی خوب برای زندگی‌کردن است.

فریتز هایدِرِ روان‌شناس، از پیشگامان مطالعهٔ نحوهٔ ارزیابی پیامدها از منظر شانس و مهارت بود. او گفته است ما پیامدها را مثل دانشمندان مورد مطالعه قرار می‌دهیم، اما مثل دانشمندان ساده‌لوح. وقتی در پی درک چرایی یک اتفاق هستیم، به‌دنبال دلیل قابل قبولی برای آن می‌گردیم که با خواسته‌های ما منطبق باشد. هایدر می‌گوید: «این معمولاً دلیلی است که به مذاق ما خوش می‌آید، وجههٔ خوبی از ما به نمایش می‌گذارد و به قدرت و توانایی بالای ما ربط داده می‌شود.»

یک متخصص در هر زمینه‌ای نسبت به یک تازه‌کار برتری دارد. اما نه آن پیشکسوت و نه آن تازه‌کار هیچ‌یک نمی‌توانند مطمئن باشند که حرکت بعدی چه خواهد بود. شخص باتجربه‌تر فقط می‌تواند حدس‌های بهتری بزند. غالباً این‌طور است که حتی بهترین انتخاب ما هم احتمال بالای خاصی برای موفقیت ندارد.

نیچه می‌گوید «ندامت، افزودن دومین حماقت به حماقت نخست است.»

مغز ما برای عقلانیت ساخته نشده است

چیزهایی را پیدا کنم که می‌توانم کنترل‌شان کنم و نحوهٔ تصمیم‌گیری‌ام دربارهٔ آن‌ها را بهبود ببخشم

اگر می‌خواهیم در هر بازی یا هر جنبه‌ای از زندگی خود پیشرفت کنیم، باید از نتایج تصمیمات خود درس بگیریم.

تمرکز بر دقت (به‌جای تمرکز بر تأیید) پاداش حقیقت‌جویی، بی‌طرفی و روشنفکری را به‌دنبال خواهد داشت؛

یکی از مهارت‌های زندگی این است که یاد بگیریم ارزیاب بهتری برای باورهایمان باشیم و از تجربه و اطلاعات برای به‌روزرسانی بی‌طرفانه‌تر باورهایمان استفاده کنیم تا جهان را دقیق‌تر توصیف کنیم. هرچه باورهایمان دقیق‌تر باشد، پایه و اساس شرط‌بندی‌های ما محکم‌تر می‌شود.

تصمیمات مرتبط با شغل و جابه‌جایی هم نوعی شرط‌بندی است. قراردادها و مذاکرات فروش هم همین‌طور. خرید خانه هم شرط‌بندی است. حتی سفارش مرغ به‌جای استیک در رستوران هم شرط‌بندی است. همه‌چیز در این دنیا شرط‌بندی است.

سوگیری واپس‌نگر تمایلی ذهنی است که طی آن وقتی فردی نتیجهٔ یک اتفاق را می‌بیند، آن را از پیش‌دانسته و اجتناب‌ناپذیر تلقی می‌کند. وقتی می‌گوییم: «باید می‌دانستم این‌طور می‌شود» یا «باید فکرش را می‌کردم که این اتفاق می‌افتد» در معرض سوگیری واپس‌نگر هستیم. این باورها حاصلِ بیش‌ازحد مرتبط دانستنِ نتایج و تصمیمات‌اند. این نمونه‌ای از چگونگی ارزیابی ما از تصمیمات گذشته است.

اگر زندگی مثل شطرنج بود تقریباً هر بار که از چراغ قرمز رد می‌شدید، تصادف می‌کردید (یا حداقل جریمه می‌شدید).

زندگی ما آن‌قدر کوتاه است که نمی‌توانیم از تجربه‌های شخصی خود داده‌های کافی به‌دست آوریم. بنابراین بررسی کیفیت تصمیم‌گیری از روی مجموعهٔ کوچکی از نتایجی که در زندگی تجربه می‌کنیم، کار آسانی نیست. اگر خانه‌ای بخریم، کمی آن را بازسازی کنیم و سه سال بعد ۵۰ درصد گران‌تر از مبلغی که خریدیم بفروشیم، به این معناست که در خریدوفروش ملک هوشمند هستیم یا در بازسازی خانه‌ها؟

مغز ما برای ایجاد اطمینان و نظم تکامل یافته است. ما با این ایده که شانس در زندگی‌مان نقش به‌سزایی دارد، خیلی موافق نیستیم؛ وجود شانس را تشخیص می‌دهیم، اما در برابر این ایده مقاومت می‌کنیم که علی‌رغم بهترین تلاش‌ها ممکن است همه‌چیز آن‌طور که می‌خواهیم پیش نرود. دوست داریم این‌طور تصور کنیم که دنیا مکانی منظم است؛ جایی که اتفاقات تصادفی منجر به خرابی و ویرانی نمی‌شود و همه‌چیز کاملاً قابل پیش‌بینی است.