بریده‌هایی از کتاب ارتباط بدون خشونت، زبان زندگی

فیلسوف هندی کریشنامورتی می‌گوید مشاهدهٔ بدون ارزیابی بالاترین تجلی هوش انسانی است.

کسی را که بعضی از ما تنبل می‌نامیم برخی خسته و یا آسان‌گیر می‌نامند، کسی را که بعضی از ما خنگ می‌نامیم برخی با دانش متفاوت می‌نامند، پس من به این نتیجه رسیده‌ام که، ما را از ابهام نجات می‌دهد اگر بین آنچه می‌توانیم ببینیم و آنچه نظر ما است تفاوت قائل شویم.

آنچه دیگران انجام می‌دهند ممکن است تحریک‌کننده باشد اما علت احساس‌های ما نیست.

خیلی وقت‌ها فکر می‌کنم اگر روزی قدرت رو به افزایش تکنیک‌های مخرب سبب نابودی نوع انسان شود دلیل و علت آن نه شقاوت و بیرحمی است، نه خشم و تنفر و نه حتی انتقام و تلافی‌ای که نتیجهٔ چنین احساس‌هایی است. .... بلکه حرف‌شنوی، مسئولیت‌گریزی انسان‌های مدرن، و اطاعت چاپلوسانهٔ ما از هر فرمان، دلیل این نابودی است.

بیایید نور آگاهی را بر جاهایی بتابانیم که امیدواریم آنچه در جستجویش هستیم، در آن خواهیم یافت.

وندل جانسن معناشناس مطرح می‌کند که ما با استفاده از یک زبان ثابت برای بیان و تسخیر یک واقعیت دائم‌التغییر مشکلات زیادی ایجاد می‌کنیم: «زبان ما ابزار ناقصی است که به دست انسان‌های اولیه و ناآگاه خلق شده است. این یک زبان زنده‌انگارانه است که به ما هنگام صحبت دربارهٔ ایستایی و ثبات، شباهت هنجارها و مدل‌ها، استحالهٔ جادویی، درمان سریع، و راه‌حل‌های نهایی کمک می‌کند. اما جهانی را که ما سعی می‌کنیم با این زبان نمادگذاری کنیم جهان فرایند، تغییر، تفاوت‌ها، ابعاد، کارکردها، روابط، رشد، کنش‌متقابل، توسعه، یادگیری، سازگاری و پیچیدگی است. ناهماهنگی دنیای دائم‌التغییر ما و زبان نسبتاً ایستا قسمتی از مشکل ما است.»

وندل جانسن معناشناس مطرح می‌کند که ما با استفاده از یک زبان ثابت برای بیان و تسخیر یک واقعیت دائم‌التغییر مشکلات زیادی ایجاد می‌کنیم: «زبان ما ابزار ناقصی است که به دست انسان‌های اولیه و ناآگاه خلق شده است. این یک زبان زنده‌انگارانه است که به ما هنگام صحبت دربارهٔ ایستایی و ثبات، شباهت هنجارها و مدل‌ها، استحالهٔ جادویی، درمان سریع، و راه‌حل‌های نهایی کمک می‌کند. اما جهانی را که ما سعی می‌کنیم با این زبان نمادگذاری کنیم جهان فرایند، تغییر، تفاوت‌ها، ابعاد، کارکردها، روابط، رشد، کنش‌متقابل، توسعه، یادگیری، سازگاری و پیچیدگی است. ناهماهنگی دنیای دائم‌التغی

ان. وی. سی. حکم نمی‌کند ما کاملاً بی‌طرف بمانیم و از ارزیابی خودداری کنیم. فقط می‌خواهد تفکیک دو مرحلهٔ مشاهده و ارزیابی را حفظ کنیم.

اگر ما مشاهده و ارزیابی را دَرهَم بیامیزیم، احتمال اینکه دیگران اصل پیام‌مان را بشنوند کاهش می‌دهیم. در عوض آنها مستعد شنیدن انتقاد می‌شوند و نسبت به آنچه می‌گوییم مقاومت می‌کنند.

اولین مرحله در ان. وی. سی. جدا کردن مشاهده از ارزیابی است. یعنی ما نیاز داریم آنچه را می‌بینیم، می‌شنویم یا لمس می‌کنیم و بر حس سعادتمندی ما مؤثر است بدون در آمیختن با ارزیابی، مشاهده کنیم.

اولین مرحله در ان. وی. سی. جدا کردن مشاهده از ارزیابی است. یعنی ما نیاز داریم آنچه را می‌بینیم، می‌شنویم یا لمس می‌کنیم و بر حس سعادتمندی ما مؤثر است بدون در آمیختن با ارزیابی، مشاهده کنیم.

ارتباط بیگانه‌ساز از زندگی از جوامع سلسله‌مراتبی و مبتنی بر سلطه ناشی می‌شود و متقابلاً این گونه جوامع را تقویت می‌کند. جایی که اکثریت مردم را اقلیتی در جهت منافع خود کنترل می‌کنند. ارتباط بیگانه‌ساز از زندگی در خدمت پادشاهان، تزارها، اشراف و غیره است و توده‌ها به نوعی آموزش می‌بینند که در ذهنشان، خود را برده ببینند. زبان اشتباه، باید و اجبار کاملاً مناسب این هدف است. هرچه مردم بیشتر بیاموزند بر اساس قضاوت اخلاقی که اشتباه و بدی را انعکاس می‌دهد فکر کنند، بیشتر می‌آموزند که برای آنچه درست، غلط، خوب و بد است به بیرون از خود ــ به قدرت بیرونی ــ نگاه کنند. وقتی ما انسان‌ها با احساس‌ها و نیازهای‌مان در ارتباط باشیم، دیگر بردگان و زیردستان خوبی نخواهیم بود.

تفکر بر اساس اصل «چه کسی مستحق چه چیزی است» ارتباط محبت‌آمیز را مسدود می‌کند.

ما هرگز نمی‌توانیم دیگران را به انجام کاری مجبور کنیم.

خیلی وقت‌ها فکر می‌کنم اگر روزی قدرت رو به افزایش تکنیک‌های مخرب سبب نابودی نوع انسان شود دلیل و علت آن نه شقاوت و بیرحمی است، نه خشم و تنفر و نه حتی انتقام و تلافی‌ای که نتیجهٔ چنین احساس‌هایی است. .... بلکه حرف‌شنوی، مسئولیت‌گریزی انسان‌های مدرن، و اطاعت چاپلوسانهٔ ما از هر فرمان، دلیل این نابودی است. وحشت‌هایی که تا کنون شاهد آن بوده‌ایم و پس از این شاهد خواهیم بود نشانهٔ زیاد شدن انسان‌های آشوب‌گر، سرکش و نافرمان، در دنیا نیست بلکه بالعکس تعداد افراد مطیع و فرمان‌بردار رو به افزایش است.»

وقتی بر مسئولیت‌مان برای چگونگی رفتار، تفکر و احساس خود آگاه نیستیم خطرناک خواهیم بود.

ما می‌توانیم زبان و اصطلاحاتی که انتخاب را ارج می‌نهد جایگزین زبان و اصطلاحات مبتنی بر اجبار کنیم.

هانا آرِنت که جریان دادگاه جرایم جنگی آدولف آیشمن افسر نازی را در کتاب آیشمن در اورشلیم ثبت کرده است می‌نویسد آیشمن و همقطارانش اصطلاحات خاصی برای انکار مسئولیت فردی داشتند، آنها از زبان انکار استفاده می‌کردند و آن را "Amtssprache" می‌نامیدند. ترجمهٔ تحت‌الفظی آن به انگلیسی «زبان رسمی» یا «دیوان‌سالاری» است. مثلاً وقتی از آنها سؤال می‌شد، چرا فلان کار را انجام دادید، می‌گفتند: «دستور مافوق بود»؛ «خط مشی اداره بود» یا «قانون این بود».

استفاده از برخی کلمات و عبارات آگاهی ما را از مسئولیت فردی‌مان زایل می‌کند

دَن گرین‌بِرگ در کتابش چگونه خود را بدبخت کنید، با استفاده از طنز، قدرت مخرّب و موذی تفکر مقایسه‌ای را نشان می‌دهد. او پیشنهاد می‌کند که اگر کسی حقیقتاً می‌خواهد زندگی را برای خود تلخ کند، کافی است یاد بگیرد خودش را با دیگران مقایسه کند.