معرفی بهترین و معروف‌ترین مترجم‌های ایران

ترجمه نه کار که هنری است که سابقه نقش موثری در کیفیت آن دارد. نجف دریابندری را می‌توان از قدیمی‌های ترجمه از زبان انگلیسی دانست. حضور نیروهای انگلیسی در شهر آبادان سبب رواج این زبان در محاورات روزمره و در تعامل با آن‌ها شده بود. دریابندری که زاده‌ی این شهر است به‌تدریج و با مواجهه‌ای این‌چنینی با زبان انگلیسی به آن علاقه‌مند و پیگیر فراگیری آن شد. با گذشت زمان، مردی که زبان انگلیسی را خودآموز پی گرفته بود، به‌تدریج به‌جایی رسید که کمتر کسی در قامت او هست. ترجمه‌های روان و سلیس او در کنار انتخاب‌های هوشمندانه‌اش سبب شده تا محصول، ترجمه‌هایی به‌غایت دل‌نشین باشند.

هرچند انتخاب یک گزینه از میان کارهای نجف دریابندری دشوار است اما می‌توان کتاب «گوربه‌گور» اثر «ویلیام فاکنر» را با ترجمه او توصیه کرد. «گوربه‌گور» داستانی درآمیخته با مرگ و وصیت مادر به فرزندانش دارد. هرچند که ممکن است در ابتدا پیچیده به نظر برسد اما کمی که با داستان پیش برویم همه‌چیز ساده و روشن است.

سروش حبیبی ازجمله مترجمان کهنه‌کاری است که تسلط او بر چند زبان فرانسه، روسی، آلمانی و انگلیسی سبب شده تا آثاری از زبان‌های مختلف در کارنامه‌اش داشته باشد. خود او این ویژگی را نه فقط در وسعت دیدی که به مترجم می‌بخشد که در دقیق‌تر بودن محصول نیز موثر می‌داند چراکه امکان مقایسه با نسخه‌های ترجمه‌‌شده‌ی دیگر را برای مترجم فراهم می‌آورد. حبیبی از آن دسته مترجمانی است که تا کار بر دلش ننشیند و با تمام وجود نخواهدش، دست به ترجمه آن نخواهد زد. به قولی او در کار ترجمه «دلی» پیش می‌رود و برقراری ارتباط حسی با خواننده برایش به‌شدت مهم است. همین خصوصیت سبب شده تا آثاری که ترجمه کرده موردتوجه قرار گیرند. حالا که بالاتر از دریابندری گفتیم، بد نیست این را هم بگویم که سروش حبیبی از او به‌عنوان یکی از تاثیرگذارترین و بهترین مترجمان در صدسال اخیر نام‌برده است.

برای شروع شاید بد نباشد از میان ترجمه‌های سروش حبیبی کتاب «شب‌های روشن» را بخوانید. داستانی عاشقانه که «داستایوفسکی» نویسنده‌ی نام‌آشنای روسی به‌خوبی آن را ساخته‌وپرداخته کرده است. در بیان موفقیت این داستان همین بس که سینماگران بسیاری از کشورهای مختلف آن را پسندیده و به اقتباس از آن اثری خلق کرده‌اند.

مهدی سحابی از دیگر مترجمانی است که به کمک تسلطش بر چند زبان و ترجمه آثاری از زبان‌های مختلف مثل ایتالیایی، فرانسوی و انگلیسی، نویسندگان متعددی را به خوانندگان معرفی کرده است. قدرت کار سحابی تا به آنجا بود که «سهراب هادی»، نقاش و گرافیست، در توصیفش گفته است: «در آن زمان تاثیر ترجمه‌ای که مهدی سحابی انجام می‌داد، مبنایی می‌شد برای شکستن ساختارهای قدرت از طریق ادبیات». سحابی همچنین دستی بر قلم داشت و آثاری چون «ناگهان سیلاب»، «پیچک باغ کاغذی» و «خیابان مارگوتا شماره ۱۱۰» را از خود به یادگار گذاشته است.

برای معرفی اثری شاخص از میان ترجمه‌های مهدی سحابی می‌توان به ترجمه رمان «در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته» اثر مارسل پروست اشاره کرد. شاید خواندن این رمان هفت جلدی کار دشواری باشد. برای همین پیشنهاد دیگری برای شما داریم. «همه می‌میرند» اثر نویسنده شهیر «سیمون دوبووار» که از مردی می‌گوید که دچار نفرین زنده ماندن تا ابد شده است. دوبووار در قالب این داستان به وجوه مختلف زندگی و روحیات نوع بشر می‌پردازد و از تاثیر پایان‌پذیر بودن زندگی بر این زوایا می‌گوید.

مهری آهی یکی از نام‌های مهم دنیای ترجمه ایران است. زنی فرهیخته و اهل ادب که به زبان‌های فرانسوی و روسی مسلط بود و بعدها شاهکارهای ادبیات روس را به زبان فارسی برگرداند. آهی به واسطه زندگی و تحصیل در مسکو شناختی نسبی از فرهنگ این سرزمین داشت و همین شناخت به او کمک کرد تا از پس غول‌های ادبیات روس مثل جنایت و مکافات، ابله، پدران و پسران و… برآید. 

مهری آهی در کتاب جنایت و مکافات، شاهکار بزرگ داستایفسکی عملکرد خوبی داشته و توانسته ترجمه وفادارانه، روان و قابل‌قبولی از این اثر مهم و سخت ارائه دهد. جنایت و مکافات یکی از ستون‌های ادبیات داستانی و شاهکاری جاودانه است.

نام خشایار دیهیمی روی هر کتابی می‌تواند بیانگر ترجمه‌ای دقیق و حرفه‌ای باشد. خشایار دیهیمی با تسلط بر زبان‌های انگلیسی و روسی و دانش عمیقش در زمینه ادبیات فارسی و اسلوب درست‌نویسی، واسط بین مخاطب ایرانی با بسیاری از آثار درخشان جهان شد. او با ترجمه آثار ادبی و فلسفی نویسندگان مطرح و بزرگ دنیا، به ادب و فلسفه ایران کمک‌های بسیاری کرد. در ضمن ترجمه‌های دیهیمی دقیق، روان و حرفه‌ای‌اند و وفادارانه آثار را به زبان فارسی منتقل کرده‌اند. یادداشت‌های یک دیوانه، گفت‌وگو با مرگ، بیگانه، بیچارگان، تاریخ فلسفه سیاسی و… تنها بخشی از ترجمه‌های درخشان خشایار دیهیمی هستند. 

یکی از درخشان‌ترین ترجمه‌های خشایار دیهیمی، کتاب «گفت‌وگو با مرگ» است. اثری که آرتور کوستلر روایتی از دستگیری‌اش و روزهای تاریک زندان ارائه می‌دهد. کتاب مستند کوستلر بسیار صریح و درخشان است و دیهیمی نیز در ترجمه‌ی آن به زبان فارسی عملکرد بسیار خوبی داشته است. او این کتاب را به همراه پدرش نصرالله دیهیمی ترجمه کرده است.

یکی دیگر از مترجمان بزرگ، ارزشمند و خوش‌سلیقه‌ی ایرانی، مرتضی کلانتریان است. کلانتریان به زبان فرانسوی تسلط داشت و در پاریس تحصیل کرده بود. او در کارنامه‌اش آثار مهمی مثل سیمای زنی در میان جمع، دیدار به قیامت، قرارداد اجتماعی و… داشت. مهم‌ترین ویژگی کلانتریان انتخاب مهم و درخشانش بود که آثار بسیار زیبایی را به مخاطبان فارسی هدیه داد. 

رمان «ظرافت جوجه‌تیغی» یکی از ترجمه‌های زیبای کلانتریان است. رمانی با رگه‌های فلسفی که به زندگی سرایداری ۵۴ساله به اسم میشل می‌پردازد. زن سرایدار عاشق ادبیات است و نگاه خاصی به دنیای اطراف دارد. مرتضی کلانتریان در ترجمه این اثر عملکرد بسیار خوبی داشته و ما با رمانی خوش‌خوان، زیبا و روان روبه‌روییم.

علاقه‌مندی امیرمهدی حقیقت به زبان انگلیسی بسیار ساده و با شنیدن یک نوار آموزش زبان بود. این موضوع در حد علاقه‌ی صرف باقی نماند و به‌تدریج به مشغولیت دائمی و حرفه‌ای‌اش بدل شد. تا جایی که به گفته خودش «ترجمه» فعالیتی است که نه در زمانی خاص که در تمامی لحظات زندگی‌اش، هرکجا که باشد و هر زمانی که فرصت داشته باشد، به آن مشغول است.

اگر بخواهیم یکی از ترجمه‌های امیرمهدی حقیقت را به شما معرفی کنیم به سراغ «سوکورو تازاکی بی‌رنگ و سال‌های زیارتش» اثر «هاروکی موراکامی» خواهیم رفت. داستانی که از زندگی، دوستی و دل‌شکستگی می‌گوید.

مژده دقیقی که سابقه کار مطبوعاتی نیز دارد از جمله مترجمانی است که در حوزه ادبیات داستانی فعال است و آثار مهمی را از زبان انگلیسی به فارسی برگردانده است. او همزمان با کار در مطبوعات به نوشتن و ترجمه نیز مشغول بوده است. دقیقی از آن دسته مترجمانی است که روزمرگی‌ها، ارتباط با آدم‌ها، دانش علمی‌اش، تسلط بر زبان مبدا و مقصد و… همه و همه در کنار هم ساختار و درون‌مایه محتوایی و حسی ترجمه‌های مژده دقیقی را شکل می‌دهند. او در جایی گفته است «روح ترجمه بسیاری از چیزها را به مترجم می‌دهد و درنتیجه معیارهای او در طول کار عوض می‌شود و زبانش روزبه‌روز و کار به کار پخته‌تر می‌شود.»

از میان ترجمه‌های مژده دقیقی کتاب «زندگی عزیز» اثر «آلیس مونرو» پیشنهاد خوبی است. این کتاب مجموعه‌ای از داستان کوتاه است. داستان‌هایی که قهرمان‌هایی معمولی دارند، کسانی شبیه همان‌ها که هرکدام از ما در زندگی روزمره‌مان با آن‌ها در ارتباط هستیم. مژده دقیقی با قلم روان خود در قالب این داستان‌ها به روابط فردی و اجتماعی و زندگی‌های مختلف مردان و زنان معمولی جامعه پرداخته است و همین موضوع سبب شده تا مخاطبانی از گوشه‌گوشه جهان پیدا کند. «مونرو» برای این کتاب جایزه ادبی «تریلیوم» را از آن خود کرده بود.

محمد قاضی چه از لحاظ سبک و سیاق ترجمه‌اش و چه از نظر تنوع آثار از پرکارترین‌هایی است که ازقضا در حوزه‌ی کاری خود موفق نیز بوده است. او که به جد در مطالعه ادبیات کهن فارسی کوشا بود، به مدد حافظه‌ی قوی خود اشعار زیادی را نیز از بر داشت. این دو موضوع خودآگاه و یا ناخودآگاه بر ترجمه‌های او تاثیر مثبت داشت. تسلط محمد قاضی بر زبان‌های مبدا که انگلیسی و فرانسوی بودند، باعث می‌شد تا حال‌وهوای داستان را به‌خوبی درک کند و اشرافش بر زبان مقصد و ادبیات فارسی به محمد قاضی کمک می‌کرد تا به بهترین نحو آن حال را به زبانی دیگر منتقل کند؛ اما با این‌همه تسلط و توانایی، محمد قاضی مترجم بودن را نه به عنوان حرفه‌ی اصلی که به‌عنوان کاری در کنار شغل خود ادامه داد. او علاوه بر ترجمه دستی بر قلم نیز داشت و آثاری چون «خاطرات یک مترجم»، ‌«سرگذشت ترجمه‌های من» و «زارا» را از خود به یادگار گذاشته است. 

پیشنهاد ما برای خواندن ترجمه‌ای از او، رمان «دن کیشوت» اثر ماندگار «سروانتس» است. نجف دریابندری ترجمه محمد قاضی از اثر مشهور دن کیشوت را ستوده و آن را از بهترین ترجمه‌های فارسی دانسته است.

عبدالله کوثری از آن دست مترجمانی است که چنان بر کار خود مسلط هستند که لذت خواندن یک اثر را، بی‌توجه به ترجمه‌ای بودن آن، به‌طور کامل به خواننده منتقل می‌کنند. او کتاب‌های نام‌آشنایی را از زبان انگلیسی به فارسی برگردانده و با این کار نه‌فقط خود اثر که نویسندگان مشهوری را نیز به خوانندگان آثارش معرفی کرده است. عبدالله کوثری جایی در باب دشواری‌های ترجمه به خصوص در معادل‌یابی‌ها به میزان تاثیر تسلط مترجم در این موارد پرداخته و آشنایی با فرهنگ خالق اثر را در کنار تسلط بر زبان مبدا و مقصد در این موضوع موثر دانسته است. کوثری نقش اشتراک‌های انسانی را در ترجمه بسیار موثر می‌دانست. کوثری در کارنامه‌اش کتاب‌های تاثیرگذاری مثل سنکا، گرینگوی پیر، گفت‌وگو در کاتدرال و… را دارد. 

اگر به دنبال ترجمه‌ای از عبدالله کوثری هستید، «کنستانسیا» اثر «کارلوس فوئنتس» را به شما معرفی می‌کنیم. کتابی که به زندگی یک زوج میانسال و اتفاقاتی که برایشان پیش می‌آید، می‌پردازد. داستانی انسانی که در آن تقابل مرگ و زندگی به تصویر کشیده شده است.