معرفی بهترین کتاب‌های ادبیات سوئد

فردریک بکمن در کتاب خود زندگی مردی وسواسی، بدعنق و تنها را برایمان روایت می‌کند. در همان چند صفحه اول دستمان می‌آید که این کاراکتر با همه غرغرها و پرخاشگری‌هایش قرار است روی دیگری از خود نشانمان دهد. اوه همسرش را می‌پرستید و دیوانه‌وار عاشقش بود اما یک‌باره او را از دست داد. از آن پس اوه نتوانست جای خالی همسرش را تاب بیاورد. او به هر کاری دست زد تا لحظه‌ای دوباره او را ببیند، حتی خودکشی! هرچند موفقیت‌آمیز نبود وگرنه همان صفحات ابتدایی داستان جذاب و هیجان‌انگیز مردی به نام اوه به پایان می‌رسید!

در میانه روزهای تلخ و کسالت‌بار زندگی اوه، ناگهان یک خانواده ایرانی در همسایگی او ساکن می‌شوند. اضافه‌شدن پروانه، زن پرشور و مهربان همسایه، ماجراهای جدیدی را در زندگی اوه و البته در داستان بکمن رقم می‌زند.

این کتاب تاکنون به ۳۰ زبان ترجمه شده و در صدر پرفروش‌ترین کتاب‌های ادبیات سوئد قرار دارد. اگر از آن دسته افرادی هستید که ترجیح می‌دهند بعد از خواندن یک رمان فیلمش را ببینند، باید بدانید در سال ۲۰۱۶ با اقتباس از این کتاب فیلمی ساخته شده است که از قضا فیلمی دیدنی و جذاب از کار درآمده.

کتاب دختران هانا بیش از هر چیز درباره عشق است. ما در این کتاب شاهد روابط میان سه نسل هستیم: هانا (مادربزرگ)، یوهانا (مادر)، آنا (دختر). آنا که سوالات بیشماری درباره زندگی هانا و یوهانا در سرش چرخ می‌خورد، برای یافتن خود و برای درک آنچه بر مادر و مادربزرگش گذشته، سراغ یوهانا می‌رود اما برای گپ زدن با او دیر شده است. زیرا مادر قدرت تکلمش را از دست داده.

شاید تصور کنید کتاب دختران هانا اثر ماریانه فردریکسون در دسته اتوبیوگرافی قرار می‌گیرد اما باید بگوییم به هیچ وجه اینگونه نیست. آنا می‌خواهد از دل این کنجکاوی و آنچه مادر و مادربزرگش تجربه کرده‌اند، به خصوص در زمینه ارتباط با مردان، راه خود را بیابد. ما در خلال آنچه بر هانا می‌گذرد، با پیشینیان او آشنا می‌شویم اما این اصل ماجرا نیست. قصه اصلی این رمان سوئدی در میان آن نخ‌های نامرئی جریان دارد که این سه نسل را به هم وصل کرده است. دقیقا همان چیزی که در نهایت عشق می‌نامیم.

اولین چیزی که درباره این کتاب نظرها را جلب می‌کند، عنوان آن است: پیرمرد صدساله‌ای که از پنجره بیرون پرید و ناپدید شد. همین عنوان به تنهایی کافی است تا دلمان بخواهد ماجرای این پیرمرد صدساله را بدانیم! یکی دیگر از جذابیت‌های کتاب لحن و زبان شوخ‌طبعانه آن است. ما در کتاب یوناس یوناسن داستان پیرمردی صدساله را می‌خوانیم که طی این سال‌ها اتفاقات عجیبی را از سر گذرانده و در وقایع تاریخی جهان نقش داشته و حالا از خانه سالمندان فرار کرده است. در واقع اتفاقات کتاب در دو بازه زمانی روایت می‌شوند: زندگی پیرمرد از زمان کودکی تا اکنون و ماجراهای بعد از فرار از خانه سالمندان.

این کتاب هم از مشهورترین رمان های ادبیات سوئد است. حین خواندن کتاب احساسات زیادی به سراغتان می‌آید اما آنچه در نهایت باقی می‌ماند و فرو می‌نشیند و تا روزهای بعد هم همراهتان به کلاس درس و سر میز ناهار و هنگام فکر و خیال‌های پیش از خواب و به جمع دوستانتان راه می‌یابد، حس دلنشین جوانی است. آن شور و شوقی که گاهی میان اتفاقات زندگی روزمره می‌رود به کنجی و در خود فرو می‌رود. بعد از خواندن کتاب یوناسن با خودتان می‌گویید برای شروع هیچ کاری هیچ وقت دیر نیست.

اگر پیرمرد کتاب یوناسن می‌توانست مارتا، پیرزن جسور و پرانرژی کتاب کترینا اینگلمن سوندبرگ را ببیند، بی‌برو برگرد عاشقش می‌شد. مارتا همچون پیرمرد کتاب یوناسن در خانه سالمندان گرفتار است اما او اهل فرار نیست. به جای گریز از موقعیت و ناپدیدشدن، تصمیم می‌گیرد بماند و آدم‌های اطرافش را به عصیانگری فرا خواند، انقلاب به پا کند و از این طریق خودش را از زندانی که در آن گرفتار شده، نجات دهد. او به همراه دوستانش در آسایشگاه یک گروه تشکیل می‌دهد که اعضای آن از هیچ کار خلاف قانونی ابا ندارند. ما عادت کرده‌ایم که تجربه این هیجانات را تنها در افراد جوان و سالم و سرپا ببینیم اما دنیای کتاب سوندبرگ نگاهمان را از این رو به آن رو می‌کند. سوندبرگ همچون مارتا با کتابش غوغایی در ادبیات سوئد به پا کرد و معیارهای کتاب عامه‌پسند را به کلی تغییر داد. این کتاب توانست در مدتی کوتاه طرفداران بیشماری از سراسر دنیا کسب کند؛ به‌طوری که تاکنون به هفده زبان ترجمه شده است.

پی‌پی جوراب بلند، اثر آسترید لیندگرن، یک سری مجموعه داستان کودک و نوجوان از ادبیات سوئد است که ترجمه‌های مختلفی از آن را در بازار می‌یابید.

پی‌پی جوراب بلند برای بچه‌ها یک شخصیت دوست‌داشتنی و دلنشین است اما گاهی با کارهایش بزرگتر‌ها را به مرز جنون می‌رساند. اما کوچک و بزرگ در قوی و عجیب بودن این شخصیت اتفاق نظر دارند. پی‌پی جوراب بلند با یک میمون و یک اسب زندگی می‌کند. همین خودش کافی است تا بدانید قرار است با پی‌پی جوراب بلند به چه دنیایی قدم بردارید. زندگی پی‌پی جوراب بلند و دوستانش سراسر شگفتی است. اگر دلتان لک زده تا به دنیای خیالی بچه‌ها سفر کنید و برای لحظاتی از دغدغه‌های زندگی آدم‌بزرگ‌ها خلاص شوید، شروع کنید به خواندن کتاب‌های سری پی‌پی جوراب بلند. احتمالا بعد از پایان کتاب در حالی که لبخند روی صورتتان نشسته به دنبال «آقا نیلسن» می‌گردید و به آشپزخانه می‌روید تا برای «آقا کوچولو»، اسب پی‌پی جوراب بلند، قند بیاورید.

کتاب «امروز کودکی می‌میرد» شامل پانزده داستان کوتاه از بهترین نویسندگان سوئدی است. تمامی نویسندگانی که آثارشان در این کتاب قرار گرفته، از بزرگان ادبیات سوئد هستند. برخی از آن‌ها از جمله آگوست استریندبری از بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویسان جهان به شمار می‌روند.

پانزده داستانی که در این مجموعه گنجانده شده‌اند، شاید از لحاظ موضوعی مرتبط نباشند اما از آثار کلاسیک و برتر ادبیات سوئد گلچین شده‌اند. جالب اینکه این نویسندگان اغلب رمان‌نویس هستند و برای مدت کوتاهی به نوشتن داستان کوتاه روی آورده‌اند. در مقدمه کتاب آورده شده که داستان کوتاه به شعر و کلمه نزدیک‌تر است و از این رو رمان‌نویسان گاهی برای تجدید هیجانات خود و یافتن تجربه‌ای متفاوت در ارتباط با کلمات به سمت نوشتن داستان‌های کوتاه می‌روند. دلیل هرچه هست، نتیجه آن مجموعه‌ای گرانبهاست از آثار نویسندگان قهار سوئدی که خواندنش آدم را سر ذوق می‌آورد.

فردریک، شخصیت اصلی داستان کفش‌های ایتالیایی یکه و تنها در جزیره‌ای زندگی می‌کند. او صبح به صبح می‌رود توی یک گودال یخ می‌نشیند. چرا؟ تا یادش بماند که زنده است و زندگی جریان دارد. تا گذشته را فراموش کند و تمام و کمال در همان لحظه‌ای که هست، بدون هیچ گذشته و آینده‌ای، به سر ببرد. اما مگر گذشته آدمی به این راحتی ما را رها می‌کند؟ حتی فرو رفتن توی گودال یخ هم نمی‌تواند جلوی آن لحظه‌هایی را بگیرد که خاطرات هجوم می‌آورند و آدمی را می‌بلعند. در نهایت فردریک مجبور می‌شود جزیره را که نماد تنهایی است رها کند و با گذشته‌اش روبرو شود.

 کتاب کفش‌های ایتالیایی را هنینگ مایکل نویسنده معروف ژانر معمایی نوشته است. او نویسندگی را از بیست سالگی به طور جدی شروع کرد و در طول زندگی‌اش آثار مهمی از ادبیات سوئد را خلق کرد.

هر کدام از ما که در کودکی مادربزرگ یا پدربزرگمان را از دست داده‌ایم، تا روزها و ماه‌ها و حتی سال‌ها دلمان می‌خواست ردی، نشانی، نامه‌ای از او پیدا کنیم. نشانی که می‌گوید: «من هنوز زنده‌ام». السا، شخصیت اصلی کتاب مادربزرگ سلام رساند و گفت متاسف است، این شانس را داشت تا بعد از مرگ مادربزرگش از او نامه دریافت کند و همین نامه‌ها بودند که سرآغاز ماجراهایی شگفت‌انگیز در زندگی السا شدند. السا از نگاه دیگران دختری عجیب و غریب بود و تنها کسی که می‌توانست پا به پای او کارهای محیرالقول انجام دهد، مادربزرگ ۷۷ ساله‌اش بود. میان این دو رابطه‌ای خاص و عمیق شکل گرفته بود و از همین رو بود که وقتی مادربزرگ از دنیا رفت، السا نه مادربزرگ که بهترین دوستش را از دست داد.

این کتاب را فردریک بکمن، نویسنده کتاب مردی به نام اوه نوشته است که در ابتدای همین یادداشت از کتاب دیگرش، مردی به نام اوه، گفتیم. در طاقچه سه ترجمه مختلف از این کتاب و از سه نشر گوناگون ارائه شده است.