بهترین کتاب‌ها برای گروه سنی ه

در گذشته اگر نوجوانی دلش می‌خواست فلسفه بخواند، منابع ساده و قابل فهم انگشت‌شمار بودند و معمولاً تنها گزینه‌ی در دسترس، رمان «دنیای سوفی» بود؛ کتابی که دروازه‌ی ورود بسیاری به فلسفه شده‌است. اما نوجوانان امروز خوش‌شانس‌ترند. حالا کتاب‌هایی وجود دارد که دنیای اندیشه را با زبانی داستانی و جذاب به روی آن‌ها باز می‌کند. یکی از این مجموعه‌ها، «افلاطون‌های کوچک» منتشر شده از سوی نشر چشمه است.
هر جلد این مجموعه به یک اندیشمند بزرگ اختصاص دارد؛ از هایدگر و اینِیشتین گرفته تا مارکس و هانا آرنت. نوجوانان با داستان‌های کوتاه و شخصیت‌پردازی، ایده‌ها و دیدگاه‌های این فیلسوفان را تجربه می‌کنند.

کتاب «جای خالی انبه» نوشته‌ی وندی ماس، داستان دختری نوجوان به نام میا وینچل را روایت می‌کند که به پدیده‌ای به نام هم‌حسی (سینستزیا) دچار است؛ به این معنا که برای هر عدد، حرف یا صدایی، رنگ خاصی را تصور می‌کند. او این ویژگی را به عنوان یک راز نگه می‌دارد، چراکه در گذشته بابت آن مورد تمسخر قرار گرفته بود. اما در سیزده‌سالگی متوجه می‌شود که نمی‌تواند این راز را برای همیشه پنهان کند و باید با آن روبه‌رو شود.
این رمان با درونمایه‌ای روانشناسانه و با تمرکز بر روی رشد فردی، برای نوجوانان ۱۳ تا ۱۶ سال مناسب است و به آن‌ها کمک می‌کند تا تفاوت‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود و دیگران را درک کنند و با اعتمادبه‌فس بیشتری با آن‌ها روبه‌رو شوند. والدین نیز می‌توانند از طریق خواندن کتاب با فرزندانشان درباره‌ی پذیرش تفاوت‌ها، اعتمادبه‌نفس و مهارت‌های اجتماعی گفت‌وگو کنند.

حمیدرضا شاه‌آبادی، نویسنده‌ای که تخصص اصلی‌اش تاریخ است، با مجموعه‌ی فانتزی «دروازه مردگان» نوجوانان را به دنیای تاریخی و ترسناک می‌برد. این مجموعه شامل سه جلد با عناوین «قبرستان عمودی»، «شب خندق» و «چاه تاریکی» است.
جلد اول مجموعه، «قبرستان عمودی»، داستان نوجوانی به نام مجید را روایت می‌کند. دفترچه خاطرات رضاقلی میرزا، کتابدار دارالفنون، به دست مجید می‌رسد و او با دنبال‌کردن این خاطرات، به خانه‌ای قدیمی در محله عودلاجان می‌رود؛ جایی که دیوارهای بلند آن محل دفن تعداد زیادی جسد است و «قبرستان عمودی» را شکل داده است. مرور خاطرات رضاقلی میرزا باعث می‌شود مجید وارد دنیای مرموز مردگان شود و با رازهایی روبه‌رو گردد که هرکسی تاب شنیدنش را ندارد.
این مجموعه برای نوجوانان ‍۱۵ تا ۱۷ سال مناسب است و علاوه بر جذابیت داستانی و هیجان، آن‌ها را با تاریخ محلی و برخی جنبه‌های زندگی گذشته آشنا می‌کند. از دید والدین، این کتاب‌ها فرصتی برای گفت‌وگو درباره‌ی تاریخ، اخلاق و تجربه‌ی هیجان در یک فضای امن فراهم می‌آورد.
از دیگر آثار معروف حمیدرضا شاه‌آبادی می‌توان به «دیلماج» و «لالایی برای دختر مرده» اشاره کرد.

کتاب «در یک ظهر داغ تابستان دختری از بصره آمد» نوشته‌ی جمشید خانیان، رمانی با درونمایه‌ی تجربه‌ی عشق در نوجوانان است و داستان سه دوست نوجوان را روایت می‌کند که با آمدن دختری تازه‌وارد از بصره، به رقیب هم‌دیگر بدل می‌شوند. تلاش‌های آن‌ها برای جلب توجه دختر، دوستی‌شان را به چالش می‌کشد و تابستانی پرماجرا را رقم می‌زند.
از دیگر آثار معروف خانیان می‌توان به «عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی» و «طبقه هفتم غربی» اشاره کرد.

کتاب «کمی تا قسمتی معمولی» نوشته‌ی باربارا دی منتشر شده در سال ۲۰۱۷، داستان نورا را روایت می‌کند؛ دختری که پس از شکست‌دادن سرطان خون، می‌خواهد دوباره به مدرسه و زندگی عادی بازگردد. اما بازگشت او ساده نیست: دوستان و هم‌کلاسی‌ها تغییر کرده‌اند و نورا مجبور است بین دنیای گذشته و حال خود تعادل برقرار کند.
این رمان برای نوجوانان ۱۳ تا ۱۷ سال مناسب است و یکی از درون‌مایه‌های اصلی آن درک تفاوت‌های فردی و پذیرش ویژگی‌های منحصربه‌فرد هر فرد است. داستان با نثر روان و روایتی صمیمی، تجربه‌ای آموزنده و همذات‌پندارانه برای نوجوانان فراهم می‌کند.

کتاب «مومو» نوشته‌ی میشائیل انده، داستان دختری حدود ۱۲ ساله و مرموز را روایت می‌کند که به‌عنوان بهترین شنونده‌ی شهر شناخته می‌شود و با همدلی و توجهش به مردم کمک می‌کند. اما زندگی آرام شهر با ظهور مردان خاکستری به هم می‌ریزد؛ کسانی که مردم را اسیر محاسبه‌ی زمان و پس‌انداز آن می‌کنند و شادی و زندگی عادی را از شهر می‌گیرند. مومو با شجاعت تلاش می‌کند مقابل آن‌ها بایستد و شاید بتواند شهر را دوباره به حالت طبیعی بازگرداند.
این رمان فانتزی، مناسب نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ سال است و یکی از محورهای اصلی آن مفهوم زمان و ارزش زندگی در لحظه است. نثر جذاب و داستان جادویی کتاب باعث می‌شود نوجوانان هم سرگرم شوند و هم با مفاهیم عمیق زندگی و زمان مواجه گردند.

کتاب «باغبان شب» نوشته‌ی جاناتان آکسییر، داستان دو نوجوان یتیم ایرلندی را روایت می‌کند که برای کار به خانه‌ای انگلیسی و مخروبه می‌روند. در ابتدا همه چیز عادی به نظر می‌رسد، اما به زودی با شبحی مرموز و طلسمی کهن مواجه می‌شوند که زندگی آن‌ها را تهدید می‌کند.
این رمان ترسناک و هیجان‌انگیز با نثری جذاب، تجربه‌ای مسحورکننده و دلهره‌آور برای نوجوانان ۱۳ تا ۱۷ سال فراهم می‌کند و در دسته‌ی ادبیات وحشت و هیجان‌انگیز قرار می‌گیرد. از دید والدین، کتاب فرصتی است تا نوجوانان در فضایی ایمن با حس هیجان، ماجراجویی و معما روبه‌رو شوند.

کتاب «متشکرم، از ته دل» نوشته‌ی جین بیوکنن داستانی درباره‌ی دختری شش ساله به نام هیتی است که پس از آتش‌سوزی‌ای تلخ، خانواده‌اش را از دست می‌دهد و به پرورشگاه سپرده می‌شود. سه سال بعد، او سفری را آغاز می‌کند تا شاید خانواده‌ای تازه پیدا کند. سرنوشت او را به مزرعه‌ای در نبراسکا می‌برد؛ جایی که زنی داغ‌دیده و شوهرش هنوز در غم فرزندان ازدست‌رفته‌شان زندگی می‌کنند.
در میان غم و تنهایی، هیتی می‌آموزد که زنده ماندن با زندگی کردن تفاوت دارد و محبت، حتی در دل رنج، می‌تواند دوباره معنا پیدا کند. این کتاب برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ سال مناسب است؛ روایتی احساسی و امیدبخش که والدین هم می‌توانند همراه فرزندانشان بخوانند و درباره‌ی تاب‌آوری، فقدان و معنای خانواده گفت‌وگو کنند.

کتاب «ماهی بالای درخت» نوشته لیندا مالالی هانت ۲۰۱۵، داستان الی را روایت می‌کند؛ دختری باهوش و خلاق که یک راز بزرگ دارد: او نمی‌تواند مثل دیگران بخواند و بنویسد. تاکنون موفق شده این موضوع را پنهان نگه دارد، اما با ورود معلم جدید، زندگی او دچار تغییر و تحول می‌شود.
این داستان برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ سال مناسب است و بر محورهای پذیرش تفاوت‌ها، اعتماد به نفس و کشف استعدادهای واقعی می‌چرخد. کتاب یادآوری می‌کند که هر فرد به شیوه‌ی خودش منحصربه‌فرد و ارزشمند است و نوجوانان را با مفاهیم رشد فردی و پذیرش خود و دیگران آشنا می‌کند.

مجموعه‌ی «آتش‌دزد» نوشته‌ی تری دیری، نویسنده‌ی بریتانیایی و خالق تاریخ ترسناک‌، روایتی پرهیجان از پیوند اسطوره، فانتزی و طنز است.
در جلد نخست، پرومتئوس، تایتان اساطیری، به‌خاطر دزدیدن آتش از خدایان مجازات شده و هر روز باید عذاب پرنده‌ای غول‌آسا را تحمل کند. او تنها یک امید دارد: یافتن قهرمانی انسانی که بتواند او را از این چرخه‌ی درد و مجازات نجات دهد. اما آیا چنین انسانی در دنیای فانی‌ها وجود دارد؟
این مجموعه برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ ساله مناسب است و با نثری شوخ‌طبعانه، آن‌ها را به دنیای اسطوره‌ها و پرسش‌هایی درباره شجاعت، مسئولیت و انتخاب می‌برد.

مجموعه‌ی «روون» نوشته‌ی امیلی رودا، یکی از محبوب‌ترین مجموعه‌های فانتزی نوجوانان است که با زبانی ساده اما عمیق، از رشد، شجاعت و مسئولیت حرف می‌زند. روون، پسری خجالتی و ساده از یک روستا، ناگهان درگیر ماجراهایی می‌شود که هیچ‌وقت فکرش را هم نمی‌کرد. وقتی خطری روستایش را تهدید می‌کند، او باید شجاعتی را در خود پیدا کند که از وجودش بی‌خبر بوده است. تنها راهنمای او، سخنان معماگونه‌ی زنی اسرارآمیز به نام شباست. حالا باید دید آیا روون می‌تواند بر ترس‌هایش غلبه کند و مردمش را نجات دهد یا نه.
«روون» از آن دسته داستان‌هایی است که نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ ساله را با مفهوم رشد در دل ترس آشنا می‌کند و نشان می‌دهد قهرمان بودن، همیشه از دل سادگی و تردید آغاز می‌شود.

مجموعه‌ی «سپتیموس هیپ» نوشته‌ی آنجی سیج، یکی از محبوب‌ترین سری رمان‌های فانتزی نوجوانان است. این مجموعه شامل هفت جلد است که اولین آن با عنوان «افصون» در سال ۲۰۰۵ منتشر شد و ادامه‌ی آن با عناوینی مانند «پرواذ» و سایر جلدها دنبال می‌شود.
در جلد اول، سیپتیموس هیپ، پسر هفتم هفتمین پسر، در شب تولدش ناپدید می‌شود و همه فکر می‌کنند مرده است. همان شب، پدرش در برف‌ها نوزادی اسرارآمیز با چشمان بنفش پیدا می‌کند و او را بزرگ می‌کند و به او جادوگری می‌آموزد. سال‌ها بعد، سیپتیموس با همان مهارت‌ها به خانواده‌اش بازمی‌گردد، اما آزاد شدن روح ملکه‌ای قدیمی، همه چیز را دوباره در خطر می‌اندازد.
این مجموعه برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ ساله مناسب است و با داستانی پرماجرا و دنیایی جادویی، نوجوانان را با مفاهیمی مانند شجاعت، دوستی و مسئولیت‌پذیری آشنا می‌کند.

رمان «تابستان قوها» نوشته‌ی بتسی بایارس، روایتگر داستان دختری‌ است به نام سارا که تابستانی پر از دل‌خوری از خودش را می‌گذراند؛ از ظاهرش، از احساساتش و از همه‌چیز. اما وقتی برادرش چارلی، که دچار معلولیت ذهنی است، ناپدید می‌شود، زندگی‌اش دگرگون می‌شود. در مسیر جست‌وجوی چارلی، سارا با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شود که او را برای همیشه تغییر می‌دهند.
این رمان با زبانی ساده و احساسی، به موضوعاتی مانند رشد شخصی، درک تفاوت‌ها و مسئولیت در برابر خانواده می‌پردازد و مناسب نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ ساله است.

داستان درباره‌ی خانواده‌ای است که رویای بزرگی دارند: رفتن به آلمان، کارکردن و بازگشت به زادگاهشان در ایتالیا برای ساختن هتلی در روستا. اما زندگی در سرزمین غریبه آسان نیست؛ سختی‌ها و هزینه‌ها، رویای پدر را کم‌رنگ می‌کند و تنها بن‌ونوتو، پسر خانواده هنوز به آن باور دارد. آیا او می‌تواند آرزوی ناتمام پدرش را به واقعیت تبدیل کند؟
این کتاب نوشته‌ی هانس گئورگ نواک تصویری انسانی و واقع‌گرایانه از مهاجرت، خانواده و امید ارائه می‌دهد و نوجوانان را با چالش‌های زندگی در دنیای ناآشنا روبه‌رو می‌کند.

«همدم‌ها» نوشته‌ی جولیا گولدینگ، مجموعه‌ای فانتزی است و نخستین جلد آن با عنوان «راز سیرن‌ها» داستان کانی، دختری یازده‌ساله را روایت می‌کند برای زندگی پیش عمه‌اش به خانه‌ای کنار دریا می‌رود و تصور می‌کند تابستانی کسل‌کننده در پیش دارد. اما خیلی زود درمی‌یابد که در پس آرامش دریا رازی پنهان است؛ موجودات افسانه‌ای واقعی‌اند، انجمنی مخفی از آن‌ها محافظت می‌کند، و نیرویی تاریک در کمین است. تابستانی که قرار بود عادی باشد، به ماجرایی پرخطر و شگفت‌انگیز تبدیل می‌شود.
این مجموعه‌ی چهار جلدی، ترکیبی از ماجراجویی، فانتزی و دوستی است که با زبانی پرکشش و فضایی جادویی، خوانندگان نوجوان را وارد جهانی پنهان میان انسان‌ها و موجودات افسانه‌ای می‌کند.

مجموعه‌ی «سی شعر» پنجره‌ای است به دنیای شعر فارسی که با هدف آشنایی نوجوانان با شاعران و مفاهیم ادبی ایران، توسط انتشارات شهر قلم منتشر شده است. هر جلد از این مجموعه به یکی از شاعران بزرگ، مانند حافظ، سعدی، مولانا، خیام، فروغ فرخزاد و پروین اعتصامی می‌پردازد و با زبانی ساده و داستانی، زندگی و اندیشه‌ی آنان را بازگو می‌کند.
برای نمونه، جلد مربوط به مولانا روایتگر زندگی، دیدار با شمس تبریزی و دگرگونی‌های روحی اوست و در قالب سی شعر، مفاهیم عرفانی‌اش را به زبانی امروزی برای نوجوانان تفسیر می‌کند.

کتاب «پیونگ‌یانگ؛ سفری به کره‌ی شمالی» (Pyongyang: A Journey in North Korea) نوشته‌ی گی دولیل، کارتونیست کانادایی، یک کتاب کمیک است که تجربه‌ی واقعی نویسنده از سفرش به کره شمالی را بازگو می‌کند و توسط نشر اطراف منتشر شده است. نویسنده با نگاهی طنزآمیز فرهنگ و زندگی روزمره مردم این کشور را روایت می‌کند؛ جایی که ظاهراً همه چیز آرام است اما مراقبت‌ها و محدودیت‌ها در همه‌جا دیده می‌شوند.
این کتاب، با سبک کمیک و روایت جذاب، برای نوجوانان علاقه‌مند به ماجرا، سفر و تجربه‌های متفاوت بسیار جالب است و در عین حال بزرگسالان هم می‌توانند از خواندنش لذت ببرند. همچنین، این اثر یکی از چهار سفرنامه‌ی کمیک گی دولیل است که تجربه‌ی او از سفر به کره شمالی، چین، میانمار و فلسطین را روایت می‌کند.

مجموعه‌ی سه‌پایه‌ها (The Tripods) اثر جان کریستوفر، نویسنده‌ی انگلیسی رمان‌های علمی‌تخیلی نوجوانان، یکی از مجموعه‌های کلاسیک این ژانر است. در ابتدا قرار بود سه‌گانه باشد، اما نویسنده پس از حدود بیست سال جلد چهارمی به آن اضافه کرد و مجموعه را به یک چهارگانه تبدیل کرد.
رویدادهای این مجموعه در جهانی آخرالزمانی می‌گذرد، جایی که ماشین‌های غول‌پیکرِ سه‌پایه بر زمین حکومت می‌کنند. آن‌ها ذهن نوجوانان را با «کلاه»‌هایی فلزی تحت کنترل می‌گیرند و جامعه را به شکلی شبیه سده‌های میانه برگردانده‌اند؛ در چهارده‌سالگی، هر نوجوان باید در مراسمی شرکت کند که زندگی‌اش را برای همیشه تغییر می‌دهد اما وقتی «ویل» پیش از رسیدن آن روز سرنوشت‌ساز با غریبه‌ای مرموز روبه‌رو می‌شود، همه‌چیز در ذهنش فرو می‌ریزد. شاید دنیا آن‌طور که همیشه به او گفته‌اند نباشد…
این مجموعه با داستانی پرهیجان و فضایی تیره اما پرکشش، هم برای نوجوانان علاقه‌مند به ماجرا و دنیای‌های علمی‌تخیلی جذاب است و هم برای بزرگسالانی که به داستان‌های کلاسیک این ژانر علاقه دارند.

رمان گِل نوشته‌ی دیوید آلموند، در فضایی رازآلود و فلسفی روایت می‌شود و مرز میان واقعیت و خیال را به شکلی تکان‌دهنده به هم می‌ریزد. در این داستان، دیوی و گئوردی، دو دوست نوجوان، با پسری مرموز به نام استفان آشنا می‌شوند؛ پسری که علاقه‌ی عجیبی به ساخت مجسمه دارد و ظاهراً می‌تواند به ساخته‌هایش جان ببخشد. از همین‌جا، ماجرا از دنیای معمولی نوجوانی به جهانی تاریک‌تر و پرسش‌برانگیز کشیده می‌شود؛ جایی که زندگی، مرگ و خلاقیت معنایی تازه پیدا می‌کنند.
گِل از آن دست داستان‌هایی است که هم برای نوجوانان و هم برای بزرگسالانِ علاقه‌مند به داستان‌های فلسفی و نمادین جذاب است. کتاب با زبانی ساده اما تأمل‌برانگیز، پرسش‌هایی درباره‌ی قدرت آفرینش، ایمان، و مرز میان نیکی و شر مطرح می‌کند و به خواننده اجازه می‌دهد هم از هیجان داستان لذت ببرد و هم به عمق آن فکر کند.

رمان دشت کیت، کتابی دیگر از دیوید آلموند است که در فضایی ترسناک و پرهیجان روایت می‌شود و به علاقه‌ی نوجوانان به ماجراجویی و تجربه‌ی دنیای ناشناخته می‌پردازد.
داستان از این قرار است که کیت به تازگی همراه خانواده‌اش به شهری قدیمی نقل مکان کرده‌اند که زمانی مرکز استخراج معدن زغال‌سنگ بود و تاریخچه‌ای پرحادثه دارد و با این‌که مدت‌هاست معدن بسته شده، هنوز برای بچه‌های شهر جذابیت مرموزی دارد. کیت تازه‌وارد با پسری به اسم جان آشنا می‌شود و آن‌ها همراه گروهی از نوجوانان دیگر گهگاه به عمق معدن می‌روند و بازی خطرناکی به نام «مرگ» را تجربه می‌کنند. تاریکی معدن، رمز و راز اجداد و هیجان ناشناخته، کیت را درگیر دنیایی مرموز و خطرناک می‌کند.
این رمان با نثری هیجان‌انگیز، نوجوانان را با تجربه‌ای ملموس از کنجکاوی، شجاعت و دوستی همراه می‌کند و فضایی فراهم می‌آورد تا درباره اعتماد، رفاقت و مواجهه با ترس‌های درونی فکر کنند و تصمیم‌های جسورانه بگیرند.