زیباترین و عاشقانه‌ترین نامه‌های نویسندگان و شاعران جهان

نام گوستاو فلوبر همیشه یادآور بلندپروازی‌های زنی به نام اما است که نتوانست بلندپروازی‌هایش را با واقعیت زندگی تطبیق دهد و به همین دلیل، زندگی خوبی را که می‌توانست داشته باشد، از خودش دریغ کرد. گوستاو فلوبر با نوشتن کتاب مادام بوواری، نشان داد که چگونه می‌تواند دنیای واقعی را به تصویر بکشد و هم‌زمان عشق را نیز نشان دهد. همین داستان هم برای او، لقب پدر سبک واقع‌گرایی را به ارمغان آورد. شاید خواندن این کتاب و آشنایی با افکار فلوبر این سوال را برایمان ایجاد کند که او در زندگی عاشقانه‌اش چگونه بوده است؟

کتاب آوازهای کوچکی برای ماه، پاسخی برای این سوال است؛ این کتاب مجموعه‌ای از نامه‌های عاشقانه است که میان گوستاو فلوبر و آمانتین اُرُر لوسیل دوپن رد و بدل می‌شد که آمانتین نام ادبی ژرژ ساند را برای خود انتخاب کرده بود. آن‌ها در قرن نوزدهم و در میانه‌ی جنگ فرانسه و آلمان، رابطه‌ای را آغاز کردند که امروز می‌توانیم از دل این نامه‌ها به چگونگی‌اش پی ببریم.

امروز که درمان بسیاری از بیماری‌ها در دسترس است و پیشرفت تکنولوژی زندگی را برای آدم‌ها بسیار آسان کرده است، تصور روزگاری که بیماری جان انسان‌ها را بگیرد و نامه‌نگاری تنها راه ارتباطی میان انسان‌ها باشد سخت است. اما چنین روزگاری چندان هم از ما دور نبودند. زمانی که آنتوان چخوف، نویسنده‌ی شهیر روس با اولگا کنیپر، هنرمند تئاتر ازدواج کرد، بیماری سل به سراغش آمد. از همین رو، دکتر برایش زندگی در مکانی خوش آب‌وهوا‌تر از مسکو را تجویز کرد. از سوی دیگر، اولگا به دلیل شرایط کارش امکان ترک مسکو را نداشت. همین شد که نامه‌نگاری‌ها میان این دو آغاز شد. 

کتاب دلبند عزیزترینم، مجموعه‌ای از نامه‌های عاشقانه‌ای است که در فاصله‌ی بین سال‌های ۱۸۹۹ تا ۱۹۰۴ میان این دو نفر رد و بدل شد. آن‌ها رابطه‌‌ی عاشقانه را در سال ۱۸۹۹ آغاز کردند و دو سال بعد در سال ۱۹۰۱ ازدواج کردند. اما شرایط زندگی چندان با آن‌ها راه نیامد و رابطه‌ی آن‌ها به رابطه‌ی راه دور تبدیل شد. در نهایت آنتوان چخوف در سال ۱۹۰۴ از دنیا رفت. اما اولگا که آرامش زندگی را در نوشتن و نامه‌نگاری پیدا کرده بود، به نوشتن ادامه داد.

زندگی از عشق و زیبایی و هم‌زمان رنج و درد بسیار پر است. زندگی ناظم حکمت و همسر سومش پیرایه نیز ترکیبی از عشق و رنج بود. ناظم حکمت و پیرایه هر دو در روابط عاطفی قبلی‌شان شکست‌هایی را تجربه کرده بودند و این شد که وقتی به همدیگر رسیدند، آغوششان برای عشق یکدیگر گشوده و باز بود. در سال ۱۹۳۲ تصمیمشان برای ازدواج جدی شد اما به‌زندان‌افتادن ناظم، برنامه‌هایشان را متحول کرد. همین دوری نیز سبب شد تا به نامه‌نگاری روی بیاورند.

جبران خلیل جبران برای نوشتن متون عارفانه و عاشقانه در سراسر دنیا شناخته می‌شود. او روح و جسمش را میان لبنان، زادگاهش و آمریکا، محل بالیدنش، تقسیم کرده بود، از همین روست که هم در میان عرب‌زبان‌ها و هم در میان مردم غرب شهرت دارد. البته آثار ادبی شاخص و نگاه زیبای او به زندگی را نیز نباید از یاد برد. 

در کتاب نامه‌های عاشقانه، مجموعه‌ای از نامه‌هایی را می‌خوانیم که خلیل جبران و می زیادا، به یکدیگر نوشته بودند. آن‌ها در سال ۱۹۱۲ نامه‌نگاری را آغاز کردند و تا زمان مرگ خلیل جبران در سال ۱۹۳۱ به مکاتبه ادامه دادند. در نامه‌هایشان از آنچه که خوانده بودند، صحبت می‌کردند. دیدگاه‌های ادبی‌شان را با یکدیگر به اشتراک می‌گذاشتند و بر آنچه که خوانده بودند نقد و بررسی می‌کردند. هم خلیل جبران و هم می زیادا از جمله نویسندگان شاخص ادبیات عرب به شمار می‌آمدند و در گرفتن گفت‌وگوهای ادبی میانشان، چیزی دور از ذهن نبود؛ می ازجمله‌ی نخستین زنانی بود که به جنبش آزادی زنان در قاهره پیوست و خانه‌اش تبدیل به محفل بزرگی شده بود که دوست‌داران ادبیات و ادبا همواره در آن گرد هم می‌آمدند.

پابلو نرودا، شاعری که در سال ۱۹۷۱ جایزه‌ی نوبل ادبی را از آن خود کرد، زندگی عاشقانه‌ و کاری پرفراز و نشیبی داشت. او از حزب کمونیسم طرفداری می‌کرد و از مخالفان ژنرال فرانکو، رهبر دیکتاتور اسپانیایی و ژنرال پینوشه، رهبر دیکتاتور شیلیایی بود و در نوشته‌هایش از سیاست‌های آمریکا به‌ویژه جنگ با ویتنام انتقاد کرده بود. همین دلایل هم سبب شد تا نوشته‌های او به عنوان نویسنده، همواره رنگ و بوی سیاسی داشته باشد و همیشه در حال جابه‌جایی باشد. اما از سوی دیگر، اشعار او لطافت و حلاوتی خاص دارند. 

جیمز جویس را باید یکی از مهم‌ترین نویسندگان قرن نوزدهم و بیستم دانست. او با آثاری مانند دوبلینی‌ها، اولیس، پرتره‌ای از مرد هنرمند در جوانی درخشیده که به عنوان آثاری مشهور در سبک مدرنیسم شناخته می‌شود. اما توانایی‌ها و استعدادهای او محدود به نوشتن نبود. او از همان ابتدای تولد استعدادی عجیب از خود نشان داد و به مرور زمان به سیزده زبان مختلف در دنیا تسلط پیدا کرد. رابطه‌ی عاشقانه‌ی او با نورا بارناکل نیز از جمله پیچیده‌ترین روابطی است که در آن روزگار میان نویسندگان در جریان بوده است. 

ویکتور هوگو با نوشتن کتاب‌هایی مانند بینوایان و گوژپشت نوتردام در جهان شناخته می‌شود. زبان و توانایی قلم او در نوشتن از مشکلات جامعه، فساد درباری و رنج مردم فقیر سبب شد تا همیشه با خشم سران حکومت دست‌وپنجه نرم کند. تن‌دادن به تبعید و خودداری از بازگشت به کشورش به دلیل اینکه نمی‌خواست آثارش زیر تیغ سانسور بروند، از او یک قهرمان ملی ساخت. عضویت در فرهنگستان فرانسه، یکی دیگر از دستاوردهای ادبی او بود. هرچند زندگی عاطفی او چندان خوشایند نبود. 

ویکتور هوگو در جوانی به آدل فوشه، دختر یکی از دوستان خانوادگی‌شان دل باخت. مخالفت اعضای خانواده با ازدواج آن‌ها آتش عشقشان را شعله‌ورتر کرد و نامه‌نگاری میانشان از سال ۱۸۲۰ آغاز شد. آن‌ها دوسال بعد در سال ۱۸۲۲ ازدواج کردند اما در نهایت، غم ازدست‌دادن فرزندان و خیانت آدل به ویکتور، زندگی عاطفی آن‌ها را نابود کرد.

در میان آثار نویسندگان مهم قرن بیستم، نام آلبر کامو به دلیل خلق آثاری مانند بیگانه، کالیگولا و افسانه‌ی سیزیف و نیز دریافت جایزه‌ی نوبل ادبیات می‌درخشد. نویسنده‌ای که فلسفه می‌دانست و همین نگاه فلسفی، در آثار او بازتاب پیدا کرد و سبب شد تا از مشکلات جهان بنویسد. او روابط عاشقانه‌ای هم داشت. یکبار ازدواج کرده بود اما ازدواجش دو سال بعد به پایان رسید. بار دیگر عشق در خانه‌اش را زد اما حاضر به ثبت ازدواج رسمی با معشوقه‌اش نشد و هیچ چیز حتی تولد فرزندانشان هم نظر او را تغییر نداد. اما عشق او به ماریا کاسارس، که هنرپیشه‌ی تئاتر بود، گوشه‌ی دیگری از زندگی این دو را نشان داد.

نمی‌توان از نامه‌های عاشقانه صحبت کرد و از عاشقانه‌های شاملو برای آیدا چیزی ننوشت. احمد شاملو که شاعری پیشرو، روزنامه‌نگار و مترجم بود، به دلیل فعالیت‌های سیاسی‌اش به زندان افتاد. آشنایی او با نیما یوشیج و فریدون رهنما، بر مسیر حرفه‌ای او تاثیر عمیقی گذاشت و سفرهای که به کشورهای خارجی داشت دیدگاه او را وسیع‌تر کرد. بااین‌حال، در زندگی عاطفی‌اش ردپایی از شکست را می‌توان دید. ازدواج اول شاملو با اشرف‌الملوک اسلامیه چهار فرزند به او داد اما نتیجه‌اش جدایی بعد از ده سال زندگی مشترک بود. ازدواج دومش با طوسی حائری نیز بعد از چهارسال به پایان رسید. درست زمانی که شاملو در سکوت فرو رفته بود و امیدش را به زندگی از دست داده بود، آیدا مانند نوری وارد زندگی او شد و درخشش عشق، امید را دوباره به او بازگرداند.