بهترین داستان‌ها و کتاب‌های معمایی

رمان دختر گمشده، نوشته‌ی گیلین فلین، یکی از متفاوت‌ترین آثار معاصر در ژانر معمایی است. فلین در این کتاب داستان زن و شوهری را روایت می‌کند که در آستانه‌ی پنجمین سالگرد ازدواجشان، هرکدام به‌نوعی در پی فرار از افتادن به ورطه‌ی تکرار در زندگی زناشویی‌اند. 

وجه تمایز اثر فلین نسبت به بسیاری از آثار جنایی و معمایی کلاسیک -و حتی مدرن- دنیا این است که دختر گمشده، علاوه‌بر طرح داستانی دلهره‌آور در بستر یک زندگی ملموس و واقعی، همان‌طور که از نام آن نیز برمی‌آید، با محوریت کاراکتر زن داستان پیش می‌رود. ایمی‌دان به عنوان یک زن، نه‌تنها با گم شدنش شروع ماجرا را رقم می‌زند، بلکه در ادامه نیز بار اصلی اتفاقات داستان را به دوش می‌کشد؛ بنابراین، بسیاری از صاحب‌نظران، این کتاب را در کنار یک کتاب معمایی بی‌نظیر، یک رمان روانشناختی زنانه نیز می‌دانند.

خواب‌گران، اولین رمان نویسنده‌ی آمریکایی، ریموند چندلر، است. انتشار این کتاب در سال 1939، نام چندلر را به عنوان یک نویسنده‌ی موفق در زمینه‌ی نگارش رمان‌های معمایی مطرح ساخت و قهرمان تمام آثار او، یعنی فیلیپ مارلو را به مخاطب معرفی کرد. 

در این کتاب، مارلو یک کارآگاه خصوصی است که از سوی پیرمردی ثروتمند استخدام می‌شود تا یک پرونده‌ی اخاذی را پیگیری کند، اما خیلی زود در می‌یابد که این ماجرا یک باج‌گیری ساده نیست، بلکه کلاف پیچیده‌ای است که تمام اعضای خانواده‌ی پیرمرد را درگیر می‌کند.

بازی‌های میراث نوشته‌ی جنیفر لین بارنز، رمانی درام-معمایی است که تا سال ۲۰۲۵ بیش از چهار میلیون نسخه در سراسر جهان به فروش رفته است. داستان این کتاب درباره‌ی دختری به نام ایوری گرمبز است که در شرایطی پیچیده قرار می‌گیرد و باید بزرگ‌ترین معمای زندگی‌اش را حل کند.
ایوری، دختر هفده‌ساله‌ای که زندگی را به چشم یک بازی می‌بیند، به خاطر تربیت خاص مادرش که کارهای روزمره را به بازی تبدیل می‌کرد، همیشه در زندگی برنده بوده است. اما پس از مرگ پیرمردی ثروتمند به نام توبیاس هاثورن، ایوری به‌طور ناگهانی وارث اصلی ثروت عظیم او می‌شود و وارد دنیایی پر از رمز و راز و چالش‌های جدید می‌شود.
این ثروت، او را با خانواده‌ای روبه‌رو می‌کند که هیچ شناختی از آن‌ها ندارد و به او یک سوال بزرگ می‌دهند: ارتباطش با توبیاس هاثورن چه بوده است؟ ایوری باید در دنیایی پر از رقابت و معما حرکت کند و رازهای پیچیده‌ای که خانواده‌ی هاثورن به جا گذاشته‌اند، کشف کند.

ربکا(ربه‌کا)، اثر کم‌نظیر دافنه دوموریه، نویسنده‌ی مشهور انگلیسی است. راوی این رمان، یک زن جوان خدمتکار است که در ابتدای داستان با مرد ثروتمندی به نام ماکسیم دووینتر -که همسر خود را طی یک حادثه از دست داده است- آشنا می‌شود، اما در ادامه در می‌یابد که مرگ همسر جذاب و باهوش او، ربکا، تنها یک حادثه نبوده است.

بسیاری از منتقدین بر این باورند که دوموریه، این رمان را با تأثیر از جین ایر، اثر درخشان شارلوت برونته، نگاشته است، با این حال حتی اگر چنین موضوعی نیز صحت داشته باشد، باز هم نمی‌تواند ویژگی‌های ارزشمند قلم دافنه در نگارش این اثر را نادیده گرفت. نقاط قوت رمان ربکا، از تلفیق ژانرهای عاشقانه و معمایی گرفته تا شخصیت‌پردازی دقیق و پایان‌بندی جذاب، همه‌و‌همه این اثر را به رمانی منحصربه‌فرد تبدیل کرده است؛ به نحوی که خواندن آن را می‌توان به تمام افراد علاقه‌مند به حوزه‌ی ادبیات جنایی، به‌ویژه آثار کلاسیک آن، پیشنهاد کرد.

رمان بخش دی نوشته‌ی فریدا مک فادن، یکی از برجسته‌ترین آثار معمایی و روان‌شناختی معاصر است که با فضایی سرد، پرتنش و پر از پیچیدگی‌های ذهنی، خواننده را تا پایان درگیر خود می‌کند. این رمان، در دل یک بیمارستان روانی روایت می‌شود؛ جایی که هیچ‌چیز آن‌طور که به‌نظر می‌رسد نیست و هر شخصیت، لایه‌ای پنهان از خود دارد.
وجه تمایز «بخش دی» نسبت به بسیاری از داستان‌های جنایی و معمایی این است که مک فادن، ماجرا را نه از دید یک کارآگاه یا مجرم، بلکه از زاویه‌ی نگاه زنی روایت می‌کند که خود، به‌نوعی درگیر رمز و راز ماجراست. دکتری جوان که وارد بخش روانی بیمارستان می‌شود، به‌زودی متوجه می‌شود که بیمار اصلی‌ای که به او سپرده شده، دختری‌ است مرموز و ساکت که به قتل متهم است، اما حاضر به گفتن حتی یک کلمه نیست.
در دل همین سکوت، داستانی پر از تنش و تردید شکل می‌گیرد. فریدا مک فادن، با مهارت خاصی لایه‌های ذهنی شخصیت‌ها را کنار می‌زند و فضایی خلق می‌کند که خواننده مدام بین حقیقت و دروغ، بین جنون و عقل، در رفت‌وآمد است.

شرلوک هولمز را می‌بایست یکی از معروف‌ترین شخصیت‌ها در دنیای ادبیات، به‌ویژه ادبیات جنایی و معمایی دانست که برای اولین‌بار در سال 1877 توسط سر آرتور کانن دویل به مخاطبان ادبیات معرفی شد. شرلوک -که گمان می‌رود شخصیت او از جوزف بل الهام گرفته شده باشد- یک کارآگاه استثنائی است که با هوش سرشار و دقت مثال‌زدنی خود می‌تواند هر پرونده‌ای را با تمام پیچیدگی‌هایش به سرانجام برساند. 

استقبال از شخصیت شرلوک در نخستین آثار دویل به‌حدی بود که این موضوع در نهایت به خلق 4 رمان و 56 داستان کوتاه با حضور این کارآگاه جذاب گردید.

کتاب هیچوقت دروغ نگو اثر فریدا مک‌فادن، یک رمان معمایی و روان‌شناختی است که پیچیدگی‌های ذهن انسان را در دنیایی از راز و اضطراب به تصویر می‌کشد. داستان درباره‌ی زوجی جوان، ایتن و تریشیا است که برای شروع زندگی جدید به خانه‌ای دورافتاده می‌روند. این خانه که پیش‌تر متعلق به دکتر آدریان هیل، روان‌پزشک معروفی بوده که به‌طور مرموزی ناپدید شده، به تدریج رازهایی تاریک و ترسناک را برای آن‌ها آشکار می‌کند.
تریشیا با کشف نوارهای جلسات درمانی دکتر هیل، کم‌کم به این نتیجه می‌رسد که همسرش، ایتن، شاید از او چیزی پنهان کرده باشد. اما در میانه‌ی پیچیدگی‌های داستان، مک‌فادن با چرخش‌های غیرمنتظره و پایانی شگفت‌انگیز، هر آنچه تصور کرده‌اید را تغییر می‌دهد. این رمان شما را به دنیای ذهنی انسان می‌برد، جایی که هر راز و دروغی می‌تواند زندگی‌ها را تغییر دهد.

پیش از آن‌که بخوابم، به قلم اس.جی.واتسون، را می‌توان یکی از بهترین کتاب‌های معمایی یک دهه‌ی اخیر دانست. داستان این کتاب از زبان زنی روایت می‌شود که هر روز صبح پس از برخاستن از خواب درمی‌یابد که هیچ چیز را نمی‌تواند به یاد بیاورد، بنابراین به پیشنهاد یک پزشک تصمیم می‌گیرد وقایع روزانه خود را یادداشت کند و در این میان، با مرور نوشته‌هایش، به رازهای عجیبی از زندگی خود پی می‌برد.

از مهم‌ترین ویژگی‌های این کتاب که آن را به یک رمان بی‌نظیر بدل کرده است، ایجاد حس تعلیق و غافلگیری‌های پی‌درپی است که مخاطب را تا پایان با خود همراه می‌سازد.

کتاب دروغ‌های کوچک بزرگ، نوشته‌ی لیان موریاتی، روایت‌گر داستان سه زن با شرایط متفاوت است که هریک داستان خود را دارند و وجه اشتراک آن‌ها، قرار گرفتن بر سر دوراهی افشای حقیقت و حفظ آبرو است. شخصیت‌های اصلی این رمان، سه دوست به نام‌های مدلین، سلست و جینه هستند که مورتی هر فصل از کتاب را به شرح داستان از نگاه یکی از آن‌ها اختصاص داده است.

داستان کتاب با اشاره به وقوع یک قتل آغاز می‌شود که نویسنده در ابتدا اطلاعات گنگ و مبهمی درباره‌ی آن به مخاطب می‌دهد، اما به‌تدریج با پرداختن به شخصیت‌ها و مشکلاتشان، گره راز این قتل را باز می‌کند.

بیگانه، اثر جذاب استیون کینگ، یکی از بهترین کتاب‌های معمایی منتشرشده در سال‌های اخیر است. این کتاب که جدیدترین اثر کینگ پس از رمان‌های شاخصی چون درخشش، مسیر سبز، تلفن همراه و آن به شمار می‌رود، یک شروع طوفانی داشته و با دستگیری تری مایتلند، مربی محبوب بیس‌بال توسط کارآگاه پلیسی به نام رالف اندرسون در برابر دیدگان تماشاگران آغاز می‌شود. رالف که در ابتدا مدارک محکمی برای متهم کردن مایتلند دارد، رفته‌رفته در می‌یابد که شواهد دیگری نیز وجود دارد که مدارک اولیه را نقض کرده و از حضور مایتلند در زمان و مکان دیگری غیر از زمان و مکان وقوع جرم حکایت دارد.

پستچی همیشه دو بار زنگ می‌زند، به قلم جیمز کین، یکی از مشهورترین آثار جنایی قرن ۲۰‌ام به‌شمار می‌رود. داستان کتاب با ورود یک مرد ولگرد به نام فرانک به یک غذاخوری بین‌راهی و دریافت پیشنهاد کار از صاحب آن آغاز می‌شود؛ اما او که در حقیقت هیچ‌کاری را بلد نیست و پیش از ورود به آن‌جا قصد داشته با سر هم کردن یک دروغ پول غذا را نیز نپردازد، با دیدن همسر صاحب غذاخوری به او علاقه‌مند شده و تصمیم می‌گیرد با پذیرفتن این پیشنهاد، بخت خود را امتحان کند.

این کتاب ترکیبی است از یک ماجرای عاشقانه و یک داستان جنایی که با طنزی تلخ و سیاه روایت می‌شود و کین، در جای‌جای آن به موضوعاتی چون ناامیدی، خشونت، شهوت و فریب می‌پردازد. 

رمان هشت‌ قتل حرفه‌ای، نوشته پیتر سوانسون، ماجرای هشت قتل بی‌عیب و نقص را روایت می‌کند که اتفاقات آن هم‌چون قطعات یک پازل به‌تدریج در کنار هم قرار گرفته و یک داستان جنایی جذاب را می‌سازند.

راوی این داستان، یک کتاب‌فروش به نام مالکوم کرشاو است که مدتی پس از انتشار لیستی از چند کتاب جنایی و معمایی در وبلاگ خود، متوجه می‌شود که در اطراف او جنایت‌های وحشتناکی درست مطابق شیوه‌های ذکرشده در همان کتاب‌ها در حال وقوع است.

هالی جکسون پس از تجربه‌ی موفقیت‌آمیزی که با کتاب «راهنمای قتل از یک دختر خوب» کسب کرده بود، سراغ جلد دوم و دنباله‌ی این داستان رفت. او در این داستان هم به دنبال پرده برداشتن از رازی جنایی، و معمایی پیچیده است. نویسنده در این کتاب نیز موفق شده است خواننده را میخکوب کند و نگذارد داستان برایش کسل‌کننده پیش برود. درواقع کتاب‌های او هیچ‌گاه تجربه‌ی کنار گذاشته شدن را درک نخواهند کرد و خوانندگان تا انتها، با هیجان و به گفته‌ی یکی از منتقدان، «در حال «ناخن‌جویدن» پیش خواهند رفت. نکته‌ی جالب در رابطه با داستان‌های جنایی جکسون این است که او با الهام از دو پرونده‌ی قتلی که در بریتانیا اتفاق افتاده بود این داستان‌ها را نوشت و ردپایی از واقعیت را می‌توان در آن‌ها دید.

خاطرات یک آدمکش، اثر کیم یونگ ها، داستان قاتلی است که سال‌ها از آخرین قتل او گذشته و اینک به آلزایمر دچار شده است. ماجرا اما زمانی جالب می‌شود که با ورود یک قاتل زنجیره‌ای به شهر -که قربانیان او همگی دختران جوان هستند- این آدم‌کش بازنشسته تصمیم می‌گیرد برای محافظت از جان دخترش یک بار دیگر تمام مهارت‌ها و تجربیات خود را به کار گرفته و قاتل تازه‌وارد را از میان بردارد. 

موقعیت‌های جالبی که نویسنده در این کتاب خلق کرده است، از مواجهه‌ی یک قاتل سریالی با بیماری آلزایمر گرفته تا تقابل یک قاتل کهنه‌کار با هم‌کار (!) نوظهورش، جملگی می‌توانند از جذابیت‌های این رمان برای طرفداران کتاب‌های جنایی و معمایی به شمار روند. علاوه‌بر این، ملیت این نویسنده و تعلق او به یکی از کشورهای آسیایی نیز یکی از وجوه تمایز این کتاب برای مخاطبان بین‌المللی آثار جنایی است.

نیمه‌شب در کتابفروشی افکار نورانی، نوشته‌ی متیو سالیوان، یکی از جدیدترین کتاب‌های منتشرشده در ژانر معمایی به‌شمار می‌رود. شخصیت اصلی این کتاب، دختر ساده و آرامی به نام لیدیا است که با کار در کتابفروشی «افکار نورانی» روزگار می‌گذراند، اما وقوع مرگ خودخواسته جویی مولینا در طبقه‌ی بالای کتابفروشی، زندگی او را دگرگون می‌کند.

جویی که طبق تعریف عامیانه یک خوره‌ی کتاب بوده است، پیش از مرگ علاقه‌ی خاصی به لیدیا داشته و او را به عنوان وارث دارایی ناچیز خود معرفی کرده است؛ همین موضوع نیز سبب برانگیخته شدن نوعی حس مسئولیت در لیدیا برای یافتن علت خودکشی جویی شده و او را به سمت مرور اشیاء به‌جامانده از او سوق می‌دهد.