معرفی کتاب‌هایی که درس زندگی می‌دهند

مسئله‌ی مرگ و زندگی روایتگر داستانی عاشقانه از زندگی زوجی است که بخش اعظم عمر خود را با یکدیگر سپری کرده و با خبر ابتلاء زن به سرطان، تصمیم می‌گیرند مشاهده‌ها و یافته‌های خود در باب زندگی و مرگ را در قالب یک کتاب مشترک منتشر سازند. با مرگ مریلین در میانه‌ی راه، اروین یالوم ناگزیر می‌شود ادامه‌ی مسیر نگارش کتاب را -هم‌چون زندگی- به تنهایی طی کند. او در این کتاب درد غیرقابل‌تحمل جدایی و حسرت پایان‌ناپذیر فقدان همسرش را بی‌پرده و با بیانی عاری از تصنع و خودنمایی ابراز داشته است.

این کتاب را می‌شود بارها و بارها خواند و از داستان مواجهه‌ی یک انسان -که از قضا روان‌درمان‌گری شناخته‌شده نیز است- با مسئله‌ی ازلی-‌ابدی مرگ، تجارب ارزشمند و نکاتی هوشمندانه آموخت. به تعبیر فرانک اوستاسسکی، مسئله‌ی مرگ و زندگی، بیش از آن‌که به مرگ بپردازد، درباره‌ی «آن‌چیزی است که مرگ می‌تواند در مورد زندگی به ما بیاموزد».

تئوری انتخاب را می‌توان یکی از مهم‌ترین کتاب‌های خودیاری در قرن بیستم و بیست‌ویکم دانست. این اثر که برای نخستین بار در سال ۱۹۹۸ میلادی منتشر شده بود، به دلیل استقبال فراوان خوانندگان و زبان ساد‌ه‌ی آن، خیلی زود به زبان‌های مختلف ترجمه شد تا خوانندگان غیرانگلیسی‌زبان نیز بتوانند از مطالب آن بهره‌مند شوند.

کتاب از سه بخش مختلف تشکیل شده است: قسمت نخست کتاب به نظریه‌ی انتخاب می‌پردازد، بخش دوم کتاب عملکرد انسان‌ها را تجزیه‌وتحلیل می‌کند و قسمت پایانی کتاب نحوه‌ی کاربرد این نظریه در زندگی را  به مخاطب می‌آموزد.

گلاسر در اثر پرفروش خود ضمن تأکید بر این نکته که هر انسانی تنها می‌تواند بر رفتارهای خود کنترل داشته باشد، سرچشمه‌ی بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی را در روابط نامناسب میان انسان‌ها -که اغلب ریشه در دوران کودکی آن‌ها دارد- دانسته و مدعی است که ایجاد تغییر در روابط میان چهار گروهِ «همسران»، «والد و فرزند»، «معلم و دانش‌‌آموز» و «کارفرما و کارمند»، امکان قرارگیری جامعه در مسیر رشد و تعالی را فراهم می‌آورد.

هدف اصلی راس هریس از نگارش کتاب تاب‌آوری در سیلی واقعیت -که برای نخستین‌بار در سال ۲۰۱۲ م. منتشر شد- نمایش تفاوت بین حقیقت و واقعیت است. به باور او پختگی انسان نتیجه‌ی دردها و رنج‌هایى است که روزگار به اجبار به  او تحمیل کرده و او نیز ناچار به پذیرش و هضم آن‌ها است. البته هریس وجود گزینه‌های دیگر را نیز منکر نمی‌شود، اما بر این مسئله تأکید دارد که هرکاری جز پذیرفتن واقعیت، تنها به رنج‌های آدمی اضافه می‌کند: «درد را زمانی احساس می‌کنیم که به واقعیت دست یابیم، اما رنج را زمانی می‌کشیم که در حال دور شدن از واقعیت هستیم».

کتاب به‌جز مقدمه، از پنج بخش اصلی با نام‌های «بعد از سیلی»، « با خود مهربان باشید»، «لنگر بیاندازید»، «موضع بگیرید» و «گنج را بیابید» تشکیل شده و نویسنده‌ در قالب این پنج فصل به خواننده توضیح می‌دهد که چگونه می‌تواند در برابر واقعیت مقاوم باشد و با آن مقابله کند.  

امروزه در بسیاری از جوامع پیشرفته، افراد تا سن ۲۱ سالگی مسئولیت کم‌تر کاری جز درس‌خواندن را به‌طور تمام و کمال بر عهده دارند؛ تا جایی‌که در برخی خانواده‌ها، انجام تکالیف درسی به امری مقدس بدل شده است و یا سیاستمداران در جناح‌های مختلف سیاسی برای اثبات اهمیت آموزش نزد خود با هم‌دیگر رقابت می‌کنند. با این‌حال، کسانی که در مدرسه بهترین عملکرد را دارند لزوماً در زندگی به‌خوبی عمل نمی‌کنند و در چنین جوامعی به‌ندرت می‌توان انسان کاملی را یافت که در مشکلات زندگی‌اش بتواند از آموزش‌های متداول دوران مدرسه استفاده کند.

کتاب آن‌چه در مدرسه به شما یاد نمی‌دهند تالیف نویسندگان مؤسسه‌ی مدرسه‌ی زندگی است که تحت نظر آلن دوباتن، فیلسوف مشهور سوئیسی-بریتانیایی اداره می‌شود. کتاب با چند پرسش ساده آغاز می‌شود؛ این‌که «چرا در طول آن همه ساعتی که در مدرسه سپری کردیم هیچ صحبتی درباره‌ی موضوعات اساسی‌تری که برای داشتن یک زندگی آبرومندانه به آن‌ها نیاز داریم انجام نمی‌شد؟»، یا این‌که «چطور در مدرسه برای موضوعاتی مانند معادلات دیفرانسیل و انتگرال، فرسایش لایه‌های یخچال‌ها، سیاست ایالت‌های بورگوندی در سده‌ی ۱۴۰۰ میلادی، تفسیر شعر امیلی دیکنسون و معادلات مثلثاتی زمان زیادی صرف می‌شد، اما برای طیف وسیعی از موضوعات و مسائلی که می‌توانستند به رشد ما کمک کنند زمان بسیار کمی اختصاص داده می‌شد؟»… این کتاب ضمن انتقاد از شیوه‌ی آموزش در مدارس، به خواننده کمک می‌کند تا مسیر روشن و مشخص زندگی خود را بیاید.

نام کتاب در نگاه اول کمی گمراه‌کننده به‌نظر می‌رسد و این‌گونه می‌نماید که محتوای آن درباره‌ی خدماتی است که پزشکی در واپسین لحظات زندگی به انسان ارائه می‌کند. اما این‌طور نیست. نویسنده‌ی کتاب معتقد است علم پزشکی در مواجهه با فرایند پیری و بیماری‌های لاعلاج بسیار ناکام بوده و کوچک‌ترین توجهی به آخرین لحظات زندگی بیمار ندارد. این اثر بیش از آن‌که به مرگ بپردازد، کتابی است درباره‌ی اولویت‌های انسان برای داشتن یک زندگی لذت‌بخش و اصیل تا آخرین لحظات حیات.

مرگ با تشریفات پزشکی علاوه‌بر پرداختن به امکان زیست بهتر با وجود ضعف ناشی از افزایش سن و بیماری، شامل اندیشه‌های خصوصی و داستان‌های شخصی نویسنده در مواجهه با مرگ نیز می‌باشد. گاواندی این تجربه‌ها را بررسی کرده تا ریشه‌ی سرخوردگی پزشکی مدرن در مواجهه با مرگ را بیابد و راه‌هایی را به بیماران و پزشکان پیشنهاد کند تا در چنین شرایطی زندگی بهتر و معنادارتری داشته باشند.

زندگی خود را دوباره بیافرینید یک کتاب خودسازی و خودشناسی است که به کمک آن می‌توان وضعیت روانی خود را ارزیابی کرد، مشکلاتی که بر اثر محیط و ژنتیک به وجود آمده‌اند را شناخت، درباره‌ی آن‌ها بیشتر دانست و در نهایت مسیر مبارزه با تله‌ها را در پیش گرفت.

موضوع کتاب در واقع همان چیزی است که عنوانش می‌گوید. نویسندگان این کتاب معتقدند تله‌های متعددی از وابستگی تا رهاشدگی، بی‌اعتمادی، تجاوز و بدگمانی، آسیب‌پذیری و معیارهای متوقعانه و… وجود دارند که می‌توانند لحظات زندگی فرد را نابود کرده و مانند گردابی او را در خود فرو ببرند. این کتاب راهنمای شناسایی تله‌ها و عبور از آن‌ها است و به مخاطب این شجاعت را می‌دهد تا با تله‌هایش مواجه شود، زخم‌هایش را درمان کند و مسیر رهایی را در پیش گیرد. 

این کتاب از به‌کارگیری قدرت احساسات برای کمک به رشد و شکوفایی سخن می‌گوید. مارک براکت که سال‌های طولانی از عمر خود را صرف مطالعه روی موضوع احساسات نموده و از طریق تحقیقات دانشگاهی و بسیاری از تجربیات زندگی واقعی، خصوصاً در حیطه‌ی آموزش، شاهد ضربه‌های هولناکی در زمینه‌ی احساسات به مردم بوده است، در کتاب هنر همه‌فن‌حریف‌شدن در احساسات سعی دارد مخاطب را مجاب کند که پنهان کردن و به زبان نیاوردن احساسات چه ضربه‌های جبران‌ناپذیری به زندگی‌اش خواهد زد و در ادامه نیز به او می‌آموزد که چگونه به خود اجازه‌ی احساس کردن بدهد، چطور اطلاعاتی را که لازم دارد از احساسات خود دریافت کند و در یک کلام این‌که «چطور دانشمند احساسات خود باشد».

کما‌ل‌گرایی شاید به‌خودی‌ِخود یک ویژگی منفی نباشد، اما کمال‌گرایی منفی یا کمال‌طلبی می‌تواند به زندگی ما آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیری وارد کند. بنابراین لازم است پیش از هر چیز کمال‌گرایی را شناخته و بدانیم آیا به آن دچار هستیم یا خیر. 

کتاب چگونه کمال‌گرا نباشیم اثر استفان گایز، کتابی است که شیوه‌ی زندگی بدون ترس و عاری از کمال‌گرایی را به ما می‌آموزد و می‌کوشد معمول‌گرایی را -در تقابل با کمال‌گرایی- ترویج دهد که به ما کمک می‌کند تا با داشتن نگاهی واقعی و درک محدودیت‌های خود، برای دستیابی به اهدافمان تلاش کنیم و تمام توان خود را در این مسیر به کار گیریم. این کتاب از ۱۰ بخش مختلف تشکیل شده است که ۹ بخش ابتدایی آن به ماهیت و ویژگی‌های کمال‌گرایی پرداخته و فصل پایانی به روش‌ها و تکنیک‌هایی اشاره می‌کند که با اتکا به آن می‌توان بر کمال‌گرایی غلبه کرد.

کتاب زندگی خوب همان‌طور که از نامش پیدا است درباره‌ی نحوه‌ی خوب زیستن نوشته شده است. مارک ورنون در این کتاب از یک بُعد تازه به خوب زیستن نگریسته که شاید با جهت‌گیری دیگر کتاب‌های موجود در این زمینه متفاوت باشد. ورنون در این کتاب برای خوب زیستن به حکمت‌های کهن روی آورده است؛ حکمتی که از دیرباز در زندگی بشر جریان داشته و اساس آن اخلاقیات فضیلت‌مدار است. این گونه از اخلاقیات در پی پاسخ‌های قطعی نیستند، بلکه در جست‌وجوی یک شیوه‌ی صحیح زندگی هستند و هدفشان، دستیابی به ویژگی‌هایی است که ضامن انتخاب بهترین مسیر ممکن برای حرکت باشد، حتی اگر مقصد نهایی هیچ‌گاه کاملاً مشخص نباشد.

همه‌ی آدم‌ها اندوه فقدان را به شکلی تجربه می‌کنند و این تجربه‌ها، هرقدر هم متفاوت، اغلب ملموس و قابل‌درک‌اند. درباره‌ی سوگ، بسیار گفته‌اند و بسیار نوشته‌اند و با این‌که گنجاندن دریای غم در تُنگ واژه‌ها دشوار می‌نماید، شاید میان این گفته‌ها و نوشته‌ها بتوان راهی برای تسلا و معنابخشی به تجربه‌‌های فردی از سوگ و فقدان یافت. لنگرگاهی در شن روان مجموعه‌ای غیرداستانی از شرح تجربه‌ی سوگ و مواجهه با فقدان از زبان شش نویسنده در سه قالب متفاوتِ جستار، نامه‌نگاری و خاطره‌پردازی است‌. نویسندگان این کتاب از تجربه‌ی سوگ و تأمل در مرگ حرف می‌زنند و از احساسات و احوالی که از پی آن می‌آیند و از زندگی که صورت تازه‌ای می‌یابد.