بیروت ۷۵
نویسنده: غاده السّمان
مترجم: سمیه آقاجانی
انتشارات: نشر ماهی
آشنایی با ادبیات و نویسندههای عرب
17,889 بازدید
زبان و ادبیات عرب آنقدر دلنشین، عمیق و گویا هست که حسرت ندانستنِ زبان عربی را در حدی بیش از «اَنْتَ» و «اَنْتُما»، همیشه با خود داشته باشیم. کافی است کسی که تسلط خوبی بر ادبیات فارسی دارد و بهقدر کفایت عربی میداند، یکی دو شعر و یا چند نمونه از جملات قصار مردم عرب را با لهجهی درست برایمان بخواند و بعد ترجمهی سلیس فارسیاش را بگوید. شک ندارم که مدهوش خواهید شد… این را از قول کسی که چنین فردی را در زندگیاش دارد، بپذیرید… واژههای عربی به سبب تعدد و بیشماری دایره لغت در این زبان گرچه معنای صریح و شفافی دارند اما به لحاظ معنایی، عمقی باورناپذیر دارند. ادبیات عرب این قابلیت را دارد که در جا ما را عاشق و دلباختهی معشوقی کند که وجود خارجی ندارد! شاعران و نویسندگان عرب موهبتهای زمینی این عالم هستند و حیف است که نشناسیمشان.
پیشنهاد میکنیم یادداشتهای «آشنایی با ادبیات افغانستان»، «بهترین کتابهای ادبیات آلمان» و «بهترین کتابهای ادبیات انگلیس» را هم بخوانید.
غاده السّمان
«غاده السّمان»، نویسنده و ادیب سوری، در میان مردم ما به شعرهایش شهره است و ایرانیان او را بیشتر یک شاعر میدانند. این در حالی است که مردم عرب او را به نویسندگی و روزنامهنگاری میشناسند. در نوشتههایش در هر دو قالب اما یک ویژگی بارز شخصی او، یعنی «زنی آزاده بودن»، بهخوبی مشهود است. زنی جسور که در جامعهی سنتی عرب با آن ویژگیهای متعصبانه و مردسالارانه، سر برافراشت و به بیان احساسات زنانه و تفکر شخصی و اجتماعیاش پرداخت. «غاده» نگرش ادبی خود را مدیون تربیت خانوادگی و همنشینی پدرش با ادبیات عرب و غرب، تحصیل در رشته ادبیات و سفرهای بسیار به سرتاسر اروپا است.
بیروت ۷۵
«بیروت ۷۵» نخستین رمان بلند غاده السّمان که میتوان آن را رمانی اجتماعی-سیاسی نیز دانست، به توصیف اوضاع بیروت در آغاز جنگ داخلی میپردازد. غاده قهرمانهای داستانش را که پنج نفر هستند بهگونهای انتخاب کرده که گویی هر یک نمایندهی جامعه عرب هستند. جامعهای که در طی زمان و با گذر اتفاقات از سر آن، در حال تغییر و دگرگونی است. قهرمانان در پی دست یافتن به فضا و شهر ایدهآل خود و در آرزوی تحقق رویاهایشان راهی بیروت هستند. شهری که اغواگرانه آنها را بهسوی خود میخواند درحالیکه سرنوشت دیگری را برای آنها رقمزده است. السمان در پس روایتِ روان این داستان تلاش کرده زندگی انسان عرب و تکاپوی او در مواجهه با چالشهای روزگار مدرن و تلاشش در گذر از آن را به تصویر بکشد.
بستن تبلیغنجیب محفوظ
«نجیب محفوظ» نویسنده و نمایشنامهنویس فقید مصری است که در سال ۱۹۸۸ جایزه نوبل ادبیات را از آن خود کرد. او اولین فرد از دنیای ادب عرب است که موفق به کسب این جایزه شد. مردی تودار که معتقد بود زندگیاش در سطر به سطر نوشتههایش که در قالب رمان، داستان و فیلمنامه میگنجند، جاری بوده و هست و شاید همین خصلت سبب شد تا او علیرغم درخواستهای دیگران، شرححالی از خود ننویسد. در حقیقت او هرچه را که میخواسته بگوید، در همین متون گنجانده بود. این امتناع دلیل دیگری هم داشت. اینگونه مرز میان زندگی شخصی و اجتماعیاش را همچنان باقدرت حفظ میکرد. هرچند نویسنده و ادیب در میان مردم عرب کم نیست، در این میان اما «نجیب محفوظ» توانست خود را چنان نشان دهد که از او به «بالزاک مصر»، «شکسپیر مردم عرب» و «پل میان دوران گذشته و مدرن» یادکرده و «پیشگام داستاننویسی معاصر عرب» بدانندش. ردپای فلسفه در بطن نوشتههای او که در دانشگاه قاهره فلسفه خوانده بود، دیده میشود. از دیگر ویژگیهای آثار او میتوان به «توجه داشتن به تحولات اجتماعی مصر» اشاره کرد.
پیشنهاد میکنیم یادداشت «بهترینهای ادبیات آمریکا» را هم بخوانید.
از قصر تا قصر
از قصر تا قصر
نویسنده: نجیب محفوظ
مترجم: سیدناصر طباطبایی
انتشارات: انتشارات جامی
از میان آثار نجیب محفوظ، سهگانهای که دربارهی قاهره نوشتهشده، اثری شناختهشده است. رمانهایی با عناوین «بینالقصرین»، «قصرالشوق» و «السوکریه» که در آنها زندگی سه نسل از چند خانواده در قاهره روایت میشود. در این اثر نویسنده با هوشمندی تمام، اتفاقات و تغییرات رخداده در مصر و نحوه برخورد و رفتار مردمان این دیار را به تصویر میکشد. محفوظ این سهگانه را در رده بهترین کارهای خود میداند و با توجه به اینکه او پسازاین اثر در رده برترین ادیبان جهان عرب قرار گرفت، میتوان گفت که این ادعا چندان هم بهگزاف نبوده است.
در «بینالقصرین» که در فارسی به «از قصر تا قصر» و «گذر قصر» ترجمهشده است، زندگی یک خانوادهی سنتی و نسبتا مرفه مصری روایت میشود. همانطور که در دیگر آثار «محفوظ» نیز نمایان است در این کتاب نیز رگههایی از تفکر شخصی «محفوظ» نسبت به زندگی و تفکر سنتی، تعامل این نگرش با جامعه و اتفاقات روز دیده میشود. او با چیرهدستی فلسفهی حاکم بر چنین رویکردی را در قالب یک داستان و به گونههای مختلف طنز و نقد و در سیری آرام روایت کرده، تصویری واقعی از جامعهای در گذر حوادث و در حال تغییر را ارائه میدهد. میتوان گفت این داستان در کنه خود، بهگونهای دربردارندهی پیامهای فلسفی است. این کتاب بازخوردهای خوبی را در پی داشته است. کارشناس ادبی «ایندیپندنت» که به خاطر ترجمه برخی از آثار «محفوظ» به انگلیسی، با او و خط فکری و نگارشیاش آشنایی داشته است در وصف این کتاب گفته: «در ادبیات جهانی اثری نظیر گذر قصر به وجود نیامده است همانطوری که دربارهی بعضی کتابهای تولستوی، فلوبر و پروست نیز میتوان همین نظر را متذکر شد».
ادبیات راهی است برای شناخت بیشتر فرهنگهای مختلف. در یادداشت «با کتابها به دور دنیا سفر کنید» مجموعهای از کتابهای معروف هر کشوری را معرفی کردیم. پیشنهاد میکنیم این یادداشت را هم بخوانید.
جبران خلیل جبران
«جبران خلیل جبران» در شمال لبنان و در خانوادهای مسیحی به دنیا آمد. کتاب «نامههای عاشقانهی یک پیامبر» از او شناختهشده، هرچند که آثار دیگری هم به زبانهای عربی و انگلیسی نگاشته است. «جبران» در نوشتههایش ردی از شرق دارد؛ فضایی که در آن زیسته. زندگی در فضایی که اقتضای زیست فرهنگیاش اسلام بوده است بر او که پیرو مسیحیت بوده نیز اثر گذاشته و این تاثیر در نوشتههایش بهخوبی مشهود است. «جبران» همواره از چیزهایی حرف میزند که آنها را زندگی کرده است. عرفانی که او از آن دم میزند نه یک تکرار مکررات و لقلقهی زبان که مفهومی برآمده از جان اوست. زندگی در فقر، مهاجرت به آمریکا، بازگشت به وطن و رهسپار شدن دوباره به غرب پس از زمانی کوتاه، در کنار رنجی که در پی از دست دادن خواهر، برادر و مادرش در فواصل کم، متحمل شد، نوشتههای او را بهخوبی جلا داده و آنها را پختهتر و عمیقتر کرده است.
نامههای عاشقانه
نامههای عاشقانه
نویسنده: جبران خلیل جبران
مترجم: آزاده مسعودنیا
انتشارات: نشر ثالث
نامههای عاشقانه مجموعه نامههایی است که جبران خلیل جبران به معشوقهاش « می زیادا» نوشته است. « می زیادا» شاخصترین نویسندهی زن در عرصه ادبیات عربی در اوایل قرن بیستم بود. در این کتاب چند نامه که کی زیادا در پاسخ به نامههای جبران نوشته هم آمده است. پیوند عشقی میان این دو نویسنده از پیچیدهترین رابطههای عشقی بود. رابطهای که متکی بر نامهنگاری بود و هیچگاه به وصال نیانجامید. جبران و می همدیگر را از میان کتابها و کلمههایشان میشناختند.
هشام مطر
«هشام مطر» نویسنده، شاعر و جستارنویس لیبی تباری است که در نیویورک متولدشده است. رماننویسی و روزنامهنگاری از علاقهمندیهای اوست و مقالاتش در نشریات معتبری چون «الشرق الاوسط»، «ایندیپندنت»، «گاردین»، «تایمز» و «نیویورکتایمز» به چاپ رسیدهاند. نکتهبینی و پختگی نثر از ویژگیهای شاخص رمانهای اوست. نخستین رمان او با عنوان «در کشور مردان» نامزد دریافت جایزه «منبوکر» شد. این جایزه به بهترین رمان جدید انگلیسیزبان اهدا میشود. در سال ۲۰۱۷ شرححالی تحت عنوان «بازگشت: پدران، پسران و سرزمینهای میان آنها» نوشته است. این اثر او توانست در رشته زندگینامه، جایزه معتبر پولیتزر را از آن خود کند. تولد در نیویورک، سپری کردن دوران کودکی در سه شهر طرابلس پایتخت لیبی، قاهره و نیویورک و حضور در لندن و شهروند بریتانیا بودن، از او فردی ساخته که مسئله هویت برایش متفاوت و مهم باشد. این موضوع در نوشتههای او نیز به چشم میخورد.
بازگشت
بازگشت
نویسنده: هشام مطر
مترجم: شبنم سمیعیان
انتشارات: کتاب کوله پشتی
«مطر» در این کتاب برشی از زندگی خودش را به تصویر میکشد؛ روایت بازگشتش به وطن و جستجوی پدری که سالها پیش در زندانهای قذافی ناپدیدشده بود. در پی این جستجو واقعیتهای دیگری نیز از پرده بیرون افتاده و جوانب بیشتری از حکومت قذافی برای او روشن میشود. هشام مطر در لوای بازگویی این ماجرا به اتفاقاتی چون جنگ، بیثباتی، مهاجرت و دوری از وطن پرداخته و با بیانی گیرا خواننده را تا عمق درک احساساتی متناقضی چون محبت و نفرت میبرد. روایت او چنان باورپذیر ارائهشده است که خواننده با آن همزادپنداری خواهد کرد. گویی مطر در پس این ماجرا در پی بازگویی تمامی روایتهای فراق بوده است. از دیگر ویژگیهای کتاب میتوان به این نکته اشاره کرد که نویسنده در خلال روایت داستان خود، تصویری از وضعیت منطقه و اتفاقات جاری در آن نیز ارائه میدهد.
غسان کنفانی
«غسان کنفانی» نهتنها یک نویسنده و روزنامهنگار که مبارزی واقعی بود. برخی او را فردی عجیب میدانند و این تعبیر شاید از فعالیتهای مختلف او برآمده است. مهاجرت اجباری به کشوری دیگر، زندگی در فقر، کار و تلاش برای گذران زندگی و… او را فردی خودساخته بار آورد. چندین فیلم با نگاه به آثار او و اقتباس از آنها ساختهشده است. این نویسندهی فلسطینی که در زندگی خود هم «قرار» نداشت در کنار مبارزه، هنرمندی سیاسی نیز به شمار میآمد. جملاتی که از او باقیمانده، تاییدی بر این اصل هستند: «اگر در دفاع از یک موضوع شکستخوردهایم، باید مدافعان را عوض کنیم و نه موضوع را» و یا «باید در درون خود مردی بسازی که در روز سختی به دنبال گریزگاه نباشد». او را نویسنده توانای ادبیات داستانی عرب میدانند و این در حالی است که تواناییاش در حوزه اجتماعی نیز انکار ناشدنی است. زندگی سراسر از مبارزهی او پایانی تلخ و همخوان با تمام فعالیتهایش داشت. او در حادثه انفجار بمبی که در ماشینش کار گذاشتهشده بود، کشته شد.
قصه ها
قصه ها
نویسنده: غسان کنفانی
مترجم: غلامرضا امامی
انتشارات: انتشارات روزبهان
غسان کنفانی در این کتاب به روایت چندین داستان پرداخته است. ویژگی کتاب این است که داستانهای آن به ترتیب و با حفظ تاریخ نگارش مرتبشدهاند و خواننده با پیش رفتن بهمرور متوجه تغییراتی در خود نویسنده هم میشود. اولین داستان این مجموعه که در ایران هم میگذرد، برندهی دو جایزه مختلف شده است. نخست در ایران و در مسابقه داستاننویسی مجله معارف، موفق به کسب جایزهی نخست شد و بار دوم، چهار سال بعد در لبنان جایزه ادبی کتاب لبنان را از آن خود کرد.
طیب صالح
منتقدان او را که ادیبی سودانی و نویسندهای مشهور از دنیای عرب است، «نابغه رمان عربی» نامیدهاند. او که تجربه زندگی در سه کشور بریتانیا، قطر و فرانسه، تجارب نابی را برایش به همراه داشته است، در سال ۲۰۰۹ نامزد جایزه ادبی نوبل شد. تفکر و نگاه او به زندگی در داستانهای کوتاهی که نوشته بهخوبی هویداست و ترجمه رمانهایش به بیش از ۳۰ زبان، او را به نویسندهای شناختهشده در میان جهانیان و اهل ادبیات تبدیل کرده است. رمان «مهاجرت به شمال» او در لیست ۱۰۰ رمان برتر جهان قرار دارد. طیب صالح در حوزه داستاننویسی چنان مرتبهای پیدا کرد که به «معلم داستاننویسی عرب» شهره شده بود. او از چنان اعتبار و جایگاهی برخوردار بود که در سال ۲۰۱۱ جایزهای به نام «جایزه طیب» برای بهترین رمان و داستان، ترتیب داده شد.
عروسی زین
عروسی زین
نویسنده: شکرالله شجاعیفر
انتشارات: انتشارات آگاه
«عروسی زین» از آن دسته کتابهایی است که با دیدن عناوین و افتخاراتی که کسب کرده، مشتاق خواندنش میشوید. این رمان که در سال ۱۹۶۹ به زبان انگلیسی ترجمهشده است، رمان تقدیر شده از سوی دانشگاه آکسفورد است. کانون نویسندگان عرب نیز از آن تقدیر کرده و نویسندگان عرب این کتاب را برای دو بار به آکادمی نوبل معرفی کردهاند. بنیاد جایزه «العویس» امارات هم از این رمان تقدیر کرده است. به اقتباس از این کتاب، فیلمی نیز ساختهشده است.
احمد سعداوی
فعالیتهای «احمد سعداوی» نویسنده عراقی را میتوان در حوزههای فیلمنامهنویسی، رماننویسی و شعر دستهبندی کرد. رمانهای او که در حوزه مطبوعات نیز فعال بوده است، در رده موفقها جای میگیرند. رمان نخست او که «سرزمین زیبا» نام دارد برنده جایزه بهترین رمان عربی در سال ۲۰۰۵ شد. رمان دومش تحت عنوان «او خواب میبیند یا بازی میکند یا میمیرد» دو سال پس از انتشار و در سال ۲۰۱۰ توانست جایزه بهترین رمان نویسندگان عرب زیر چهل سال را برای سعداوی به ارمغان بیاورد؛ و رمان سومش با نام «فرنکشتاین در بغداد» جایزه بینالمللی ادبیات داستانی عرب سال ۲۰۱۴ را از آن خود کرده است. این کتاب به ۳۰ زبان ترجمهشده است. شاخصه بارز رمانهای سعداوی که به نظر میرسد هوشیارانه و عامدانه از آن بهره میگیرد، استفاده از نکات و جزئیات ریزودرشتی است که خواننده را متوجه عراقی بودن او خواهد کرد.
فرانکشتاین در بغداد
فرانکشتاین در بغداد
نویسنده: احمد سعداوی
مترجم: امل نبهانی
انتشارات: نشر نیماژ
«فرانکشتاین در بغداد» که در سال ۲۰۱۳ منتشرشده است، داستانی غیرواقعی است. ماجرای ساختهشدن موجودی از اجزای بدن کشتهشدگان و برپا خواستنش به انتقام. سعداوی با خلق موقعیتی سورئال و بهرهگیری از تخیل خود، توانسته حس ترس و وحشت را به طرزی باورپذیر به خواننده منتقل کند. حسی که مردم عراق در طی سالها جنگ با آن انس داشتهاند.
اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد میکنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید
17,890 بازدید
بستن تبلیغ
بنوشه فرهت
اشتراک
ورود
3 دیدگاه ها
قدیمی ترین
