معرفی بهترین کتاب‌های جین آستین و ترتیب خواندن کتاب‌های او

خانواده‌ی «بنت» پنج دختر مجرد دارند و مادر این خانواده نگران آینده‌ی دخترانش است، زیرا طبق قانون، ثروت خانواده به یک مرد خواهد رسید. در نتیجه مادر به دنبال این است که دخترانش بهترین همسرها را انتخاب کنند تا آینده‌ی آن‌ها تضمین شود. شخصیت‌های اصلی این داستان «الیزابت» و «جین» یعنی دو دختر بزرگ خانواده هستند. همچنین مردانی که با این دو دختر آشنا می‌شوند حضوری محوری پیدا می‌کنند. این رمان به‌خوبی نشان‌دهنده‌ی اتفاقات روزمره است و آنچه در خانواده می‌گذرد و گاهی به مبارزه شبیه می‌شود. اقتباس‌های زیادی از این اثر ساخته شده است که شامل سه فیلم در سال‌های ۱۹۴۰، ۲۰۰۵ و ۲۰۱۶ و دو مینی‌سریال است. چند اقتباس به داستان اصلی وفادارند و در بعضی دیگر المان‌هایی مانند زامبی به داستان اضافه شده است.

همان‌طور که از نام کتاب پیداست، دوگانه‌ی عقل و احساس در این اثر جریان دارد. دو خواهر به نام‌های «الینور» و «ماریان» به یکی از دو قطب ذکرشده تعلق بیشتری دارند و تصمیم آن‌ها در مقابل مردانی که در زندگی‌شان وجود دارند نشان‌دهنده‌ی جهان‌بینی‌شان است. خانواده‌ی «دشوود» پس از مرگ پدر خانواده زندگی سختی را آغاز می‌کند، زیرا تمام ارث به پسر همسر اول می‌رسد و همسر دوم و سه دخترش ناچارند که از خانه بروند و زندگی جدیدی را آغاز کنند. در بطن داستان شاهد محدودیت‌هایی هستیم که بر زنان آن دوره از انگلستان حاکم است، به بیان دیگر زنان مجبورند برای ادامه‌ی زندگی و امنیت مالی خود با مردی ازدواج کنند حتی اگر به او علاقه نداشته باشند. دوگانه عقل و احساس ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی نیز دارد؛ آستین در زمانه‌ای زیست می‌کند که آستانه‌ی دو جنبش فرهنگی مهم یعنی کلاسیسیسم و رمانتیسم است. فیلم عقل و احساس در سال ۱۹۹۵ نامزد جایزه‌ی اسکار بهترین فیلمنامه‌ی اقتباسی شد.

«اما وودهاس» تنها شخصیت خلق‌شده توسط جین آستین است که توانسته نام کتاب را از آن خود کند. او تصمیم گرفته است که هرگز ازدواج نکند زیرا ازدواج را امری خطرناک می‌داند، اما از طرف دیگر مشاور ازدواج اطرافیان خود است. طنز نویسنده در شرح یک‌خطی این رمان نیز پیداست، اما این طنز به همین‌جا ختم نمی‌شود و شکلی انتقادی به خود می‌گیرد. در این اثر به‌خوبی به وضعیت زنان روستایی اوایل قرن نوزدهم انگلستان اشاره می‌شود: تنها راه پیشرفت و تغییر طبقه‌ی اجتماعی انتخاب همسری مناسب است. از طرف دیگر این تصمیم پیچیدگی‌هایی دارد، ازدواج با فردی که طبقه‌ی اجتماعی او بسیار متفاوت است می‌تواند منجر به اختلاف و درگیری شود. «اما» از خانواده‌ی ثروتمندی است و به دلیل اینکه نیاز مالی را به‌عنوان امری حیاتی احساس نمی‌کند، می‌تواند از ایده‌ی ازدواج دور بماند و شروع به راهنمایی دیگران کند. جایگاه اجتماعی و عشق دو مؤلفه‌ی مهم برای ازدواج‌اند، اما هر کسی قدرت انتخاب میانشان را پیدا نمی‌کند. از آنجایی که این رمان بر فرهنگ عامه تاثیرگذار بوده است، در زمینه‌ی اقتباس نیز موفق عمل کرده است.

ترغیب تصویرکننده‌ی عشقی است که زمان نمی‌شناسد، زیرا که عشق به ناچار به غرور آدمی گره دارد و در خواستن هر کسی قدری از خودخواهی وجود دارد. «آن الیوت» زنی جوان است که در این رمان مسیر عشق، فاصله، پشیمانی و تلاش دوباره را طی می‌کند. در هنگام خواندن آخرین اثر کامل جین آستین با این پرسش روبه‌رو می‌شویم: «آیا وقتی معشوقی را از دست می‌دهیم، شانس دوباره‌ی بازگشت به او را پیدا می‌کنیم؟»

معشوق آن الیوت، «فردریک ونتورث» افسر نیروی دریایی است، او در طبقه اجتماعی خود ارتقا می‌کند و از اولین بار که با آن ملاقات می‌کند تا سا‌ل‌ها بعد در دیدار دوباره، جایگاه متفاوتی پیدا کرده است. زن بالغ قصه نیز همین موقعیت را به شکل معکوس دارد، در ابتدا با خانواده‌ای زمین‌دار و ثروتمند شناخته می‌شود اما به مرور و به دلیل ولخرجی‌های پدرش وضعیت مالی‌شان نزول پیدا می‌کند. نظرات اولیه‌ی دیگران در مورد ازدواج شخصیت اصلی داستان، نقش مهمی را در تصمیمش ایفا می‌کنند. طوری که خواننده از خود می‌پرسد اگر مخالفت دیگران به دلیل هم‌سطح نبودن جایگاه اجتماعی آن و فردریک وجود نداشت، آیا هرگز ازدواجشان به هم می‌خورد؟‌ از طرف دیگر اگر ازدواجشان در بار اول به سرانجام می‌رسید آیا به قدر و ارزش یکدیگر پی می‌بردند؟ نامه نقش مهمی دارد، آستین با زیرکی به خواننده گوشزد می‌کند گاهی نوشتن از احساسات راحت‌تر از بیان کردنشان به شکل کلامی است. این رمان عمیق به قدری تعمیم‌پذیر به حال حاضر است که آخرین اقتباس سینمایی آن در سال ۲۰۲۲ ساخته شده است.

داستان حول محور شخصیتی به نام «کاترین مورلند» است که دختری در آستانه‌ی بلوغ است و زندگی معمولی‌ای در طبقه متوسط جامعه داشته است. او با پیوستن به دوستان خانوادگی خود در سفری چند هفته‌ای به شهر «باث» دریچه‌های جدیدی در جهانش باز می‌شود. کاترین ۱۷ساله از زندگی روستایی خود به شهر می‌رود و تجربه‌های تازه‌ای کسب می‌‌کند. او  آنچه می‌بیند را با دنیای رمان‌ها و کتاب‌هایی که خوانده است‌،‌ مقایسه‌ می‌کند. «هنری تیلنی» مردی است که کاترین عاشق او می‌شود، هنری نقش مهمی در تفکیک جهان ذهنی کتاب‌ها و جهان واقعی برای کاترین دارد. به او کمک می‌کند تا پایش روی زمین واقعیت سفت شود و از فضای داستان‌های گوتیکی که خوانده است فاصله بگیرد.

این رمان به‌خوبی نشان‌دهنده‌ی رشد شخصیت کاترین و انتقاد از جامعه‌ی طبقاتی است. چند اقتباس تلویزیونی و سینمایی از این کتاب انجام شده است و از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به فیلمی با همین نام در سال ۲۰۰۷ و یک مجموعه‌ی تلویزیونی در سال ۱۹۸۷ اشاره کرد. این رمان با نام صومعه شمالی هم ترجمه شده است.

منسفیلد پارک رمانی از جین آستین است که در سال ۱۸۱۴ منتشر شده است. منتقدین معتقدند این اثر در مقایسه با دیگر آثار نویسنده، جدی‌تر و پیچیده‌تر است زیرا از نظر اجتماعی آگاهانه‌تر است. «فانی پرایس» دختری ده‌ساله است که با تصمیم والدینش به خانه‌ی اشرافی منسفیلد پارک فرستاده می‌شود تا با خانواده‌ی عموی ثروتمندش زندگی کند. تضاد اجتماعی از همین نقطه آغاز می‌شود، مادر فانی با مردی فقیرتر از خود ازدواج کرده است و پدر او ملوانی دائم‌الخمر است. زیست و تصمیمات پدر و مادر فانی موجب می‌شود که دختر آن‌ها به زندگی با ‌خانواده‌ای دیگر در سن کم فراخوانده شود. شخصیت اصلی داستان -فانی پرایس- مورد بی‌مهری و بدرفتاری‌های زیادی قرار می‌گیرد اما در نهایت انتخاب‌ها  و شیوه‌ی زیستش باعث می‌شود به عضو مهمی از خانواده‌ی جدیدی که به آن پیوسته‌ است، تبدیل شود. او عشقی را در قلبش پنهان کرده است و تا زمانی که علاقه از سمت دیگری مطرح نشود، راز خود را برملا نمی‌کند و مسیر داستان را با صبوری طی می‌کند. همچنین در این کتاب برده‌داری به طور غیرمستقیم نقد می‌شود و مورد پرسش قرار می‌گیرد. آستین این مسئله را به‌عنوان یک واقعیت تلخ و غیرقابل انکار در زندگی اشرافی مطرح می‌کند. منسفیلد پارک نیز مورد توجه کارگردانان برای اقتباس سینمایی و تلویزیونی قرار می‌گیرد، بعضی آثار وفادار به متن اصلی و بعضی مدر‌ن‌تر و متفاوت‌تر از رمان‌اند.

مجموعه‌ی Vintage Minis انتشارات پنگوئن کتابی با مضمون ازدواج در آثار جین آستین منتشر کرده است. در زبان فارسی دو ترجمه از آن داریم: پرسه در هوای عشق با ترجمه‌ی مینا وکیلی‌نژاد در انتشارات کتاب داعی و ازدواج با ترجمه‌ی رضا رضایی در انتشارات هنوز. این کتاب بریده و بخش‌هایی از رمان‌های «عقل و احساس»، «غرور و تعصب»، «نورثنگر ابی» و «ترغیب» را شامل می‌شود. کتاب می‌کوشد سوال چرایی اهمیت ازدواج در آثار جین آستین را دنبال کند. پاسخ به این سوال به دوره و شرایط اجتماعی و تاریخی‌ای که نویسنده در آن زندگی کرده است نیز ربط می‌‌کند. ازدواج فقط امری معطوف به عشق و علاقه نیست بلکه مواردی مانند طبقه‌ی اجتماعی، وضعیت مالی و انتظارات خانوادگی نیز در انتخاب همسر تاثیری جدی دارند. همچنین با این پارادوکس روبه‌رو می‌شویم که ازدواج، تجربه‌ی شخصی جین آستین نبوده و او ازدواج نکرده است. بررسی این موضوع در کتابی که نویسنده‌اش به ازدواج به عنوان مسئله‌ای محوری می‌پردازد، خالی از لطف نیست.