سنگی بر گوری جلال آل احمد
گوینده: افشین اعتماد
بهترین جستارهای ایرانی
67 بازدید
چند سال اخیر خواندن «جستار» (essay) در میان ایرانیان طرفدار زیادی پیدا کرده است. اما چرا این اندازه به جستار اقبال شده است؟ قالب سهلِ ممتنع جستار که زیرشاخه‌ای از ناداستان (نانفیکشن) است، این امکان را برای نویسنده‌اش فراهم می‌کند تا سرراست و مستقیم سر اصل مطلب برود. به‌وضوح دیده‌هایش را روایت کرده یا خاطراتش را تعریف کند و بعد بتواند با ذهن روشنِ خود به واکاوی و کنکاش آن مسئله‌ای که ذهنش را درگیر کرده بود بپردازد. جستارها عموماً کوتاه هستند و زود خوانده شده و زود هم تأثیر می‌گذارند. به همین دلیل خواندنشان راحت‌تر است.
جستار دقیقاً به همین دلایلی که ذکر شد، قالب سهل ممتنعی است؛ چراکه هرکسی ممکن است خیال کند از پس نوشتن آن برمی‌آید. اما تجربه‌ی نویسندگان بزرگی چون شاهرخ مسکوب، محمد قائد یا اسلاونکا دراکولیچ نشان می‌دهد که جستار چقدر به تحلیل‌ها و نتیجه‌گیری‌های علوم انسانی نزدیک است. جستار آن‌قدر می‌تواند شفاف باشد و به هدف بزند که حتی مورد استناد کتابهای دیگر قرار بگیرد. درواقع همه چیز به نگاه و جهان‌بینی نویسنده برمی‌گردد. هرچقدر نویسنده ذهن باز و تحلیلگری داشته باشد و عقبه‌اش را با مطالعات فراوان پر کرده باشد و به زندگی روزمره هم بادقت نگریسته باشد و آن را با گوشت و پوست و استخوانش درک کرده باشد، جستارش هم واقعی‌تر و ملموس‌تر و تأثیرگذارتر می‌شود.
در این یادداشت از وبلاگ طاقچه، بهترین جستارهای ایرانی را به شما معرفی می‌کنیم. تلاش کرده‌ایم در این معرفی، هم شما را با نویسنده‌های شاخص جستارنویس آشنا کنیم و هم کتابهای بارز در این قالب را نام ببریم.
سنگی بر گوری
جلال آل احمد را از نخستین جستارنویس‌های ایرانی قلمداد می‌کنند؛ با این توضیح که وقتی خود آل احمد شروع به نوشتن در این قالب کرده، شاید خود به‌وضوح نمی‌دانسته که دقیقا در کدام زمینه دارد قلم‌فرسایی می‌کند. کتاب سنگی بر گوری را یکی از شاخص‌ترین جستارهای ایرانی می‌دانند و در اغلب دوره‌های جستارنویسی آن را به عنوان نمونه‌ی درخور توجه معرفی می‌کنند تا نویسندگان با شیوه‌ی نوشتن آل احمد و روش او در درآوردن این کتاب آشنا شوند.
آل احمد سنگی بر گوری را سال ۱۳۴۲ نوشت و این کتابها تا مدت‌ها منتشر نشد. موضوع کتاب به زندگی شخصی جلال و سیمین مربوط می‌شود: بچه‌دار نشدن آن‌ها.
عبارت سنگی بر گوری اشاره بر فرزندی دارد که پس از فوت پدر و مادرش بر سر گور آن‌ها می‌رود و سنگی بر گورشان می‌گذارد و فاتحه‌ای می‌خواند. آل احمد در این کتاب به زندگی زناشویی‌اش می‌پردازد و توضیح می‌دهد که او و همسرش برای بچه‌دارشدن دست به چه کارهایی زده‌اند، از درمان‌های پزشکی گرفته تا حتی باورهای خرافی و… . اما تلاششان بی‌نتیجه بوده است. نکته‌ی جالب کتاب اشاره‌ی آل احمد به ارتباطش با زن‌های دیگر در زمانی است که ایران نبوده. همین ارتباط‌ها نشان داده که احتمالا مشکل بچه‌دارنشدن او و سیمین به جلال مربوط می‌شده است؛ چون زن‌های دیگر نیز از او صاحب بچه‌ای نشدند.
بسیاری از منتقدان سعی کردند این کتاب جلال را به روش‌های مختلفی نقد کنند. برخی آن را نمادین دیدند و برخی دیگر سبک خاص کتاب را در تاریخ ادبیات حائز اهمیت دانستند و اذعان کردند که جای چنین خودافشاگری‌هایی در تاریخ ادبیات ایران همیشه خالی بوده است.
اما نکته اینجاست که جلال آل احمد در این روایت سعی نکرده تنها به مشکلات شخصی خودش و سیمین بپردازد. او در این کتاب دست بر روی بسیاری از مسائل اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی ایران گذاشته و تلاش کرده نشان دهد که یک زوج باسواد در آن برهه از تاریخ ایران برای بچه‌دارشدن با چه تبعات و مشکلاتی مواجه می‌شده‌اند.
بخشی از کتاب صوتی سنگی بر گوری را بشنوید.
ارمغان مور
ارمغان مور
نویسنده: شاهرخ مسکوب
نشر نی
شاهرخ مسکوب از مشهورترین و حرفه‌ای‌ترین جستارنویس‌های ایران است. او به‌صورت کاملا تخصصی و حرفهای با قالب جستار آشنا شد و تلاش کرد از این قالب برای نوشتن یادداشت‌ها و پژوهش‌های ادبی‌اش استفاده کند. اغلب پژوهش‌های ادبی مسکوب درباره‌ی شاهنامه است و اکنون بعد از گذشت چندین سال از نوشتن آن‌ها، هنوز هم منبعی درجه‌یک برای پژوهشگران شاهنامه قلمداد می‌شوند.
ارمغان مور یکی از شاخص‌ترین کتابهای مسکوب درباره‌ی شاهنامه است که با عنوان فرعی «جستاری در شاهنامه» نیز شناخته می‌شود. او با نوشتن ارمغان مور و کتابهای دیگری چون سوگ سیاوش و… تاثیر بزرگی در شناساندن قالب جستار به پژوهشگران ایرانی داشت. پس از آثار او بود که بسیاری متوجه شدند می‌توانند پژوهش‌های دقیق و علمی خود را به این روش منتشر کنند و از این طریق، آن‌ها را به دست مخاطبان خود برسانند. این جستارها نه مانند مقالات علمی‌پژوهشی خشک بودند و نه مانند برخی نوشته‌ها بی‌پایه و سلیقه‌ای، که نتوان به علمی‌بودن آن‌ها اعتماد کرد. بنابراین پژوهشگران به آن‌ها اقبال نشان دادند و بسیاری از دوستداران شاهنامه که نمی‌خواستند مطالب دانشگاهی درباره‌ی شاهنامه بخوانند با رجوع به کتابهای مسکوب درباره شاهنامه، بیشتر خواندند و دانستند.
ارمغان مور درباره‌ی چند مفهوم بنیادی شاهنامه و در پنج فصل است: زمان، آفرینش، تاریخ، جهانداری و سخن.
شاهنامه کتابی است تاریخی، هم شرح تاریخ ایران است در جهان، و هم از بدو پیدایش، خود ستون استوار تاریخ ایرانیان بوده است. از این گذشته شاهنامه اثری است برآمده از تاریخ و حاصل سنتی که به‌جز اعتقاد و باورهای دینی و آگاهانه سراینده، سرچشمه در گذشته‌های دور و دراز دارد؛ ازجمله در: اساطیر و جهان‌بینی اوستایی، حکمت عملی، اخلاق و اندرزنامه‌های پهلوی، خدای‌نامک‌ها، فرهنگ سیاسی و اجتماعی ساسانی، فرهنگ نوشته و نانوشته مردم خراسان در نخستین قرن‌های اسلامی.
آنچه از راه سنت شفاهی یا کتبی به مردم خراسان می‌رسید، دانش مردمی، تصور از دنیا و آخرت، اخلاق و رفتار، احساسات و عواطف ملی، جهان‌بینی و در یک سخن خاطره جمعی آنان را می‌ساخت و می‌پرورد. آنچه به فردوسی رسید خاطره جمعی ناپیدا بود و از سوی دیگر عقاید دینی و فرهنگ و ادب رسمی و مرسوم زمان. از همین‌رو مسکوب در این جستار کوشیده تا کتاب در جایگاه تاریخی خود نهاده و مطالعه شود.
خاطرات کتابی
خاطرات کتابی
نویسنده: احمد اخوت
نشر گمان
احمد اخوت از جستارنویس‌های قهار در حوزه‌ی ادبیات داستانی و از مترجمان طراز اول است. او به جز ترجمه‌هایش از شاهکارهای ادبیات داستانی، چند کتاب شاخص در قالب جستار نیز دارد. اخوت در این کتابها درمورد داستان‌های شناخته‌‌نشده و یا درباره‌ی نویسندگان سخن گفته است. یکی از این کتابها خاطرات کتابی نام دارد که مخلوطی است از نقد ادبی، زندگی‌نامه و زندگی‌نامه‌ی خودنوشت.
اخوت در این کتاب درباره‌ی کلاسیک‌ها، سرنوشت کتابها، خاطرات کتابی (اشخاص کتابی، مؤسسه‌های کتابی، رویدادهای کتابی)، سرنوشت کتابدار، بوهای کتاب و حاشیه‌ی کتابها نوشته، همچنین چندین داستان یا جستار کوتاه را ترجمه کرده و پیش از هرکدام یادداشتی از خود درباره‌ی مقاله‌ی مورد نظر آورده است. قسمت پایانی کتاب هم به موضوع جالب فراموش‌کردن کتابها مربوط می‌شود. اخوت در این بخش توضیح می‌دهد که چرا کتابها را فراموش می‌کنیم یا چرا برخی را فراموش نمی‌کنیم و البته شرح می‌دهد که واقعا از این همه کتابی که می‌خوانیم چه چیزهایی در ذهنمان باقی می‌ماند.
اگر از سبک و سیاق اخوت در نوشتن جستار خوشتان می‌آید پیشنهاد می‌کنیم کتاب نقش‌هایی به یاد را نیز بخوانید.
اندک گستاخ و بیش مؤدب در حضرت مثنوی
اندک گستاخ و بیش مؤدب در حضرت مثنوی
نویسنده: مرتضی مردیها
نشر علم
مرتضی مردیها، فیلسوف تحلیلی، مترجم و روزنامه‌نگار نیز از کسانی است که باتوجه‌به تحصیلات و تجربه‌اش چند اثر شاخص در قالب جستارنویسی دارد. کتاب «اندک گستاخ و بیش مودب» درباره‌ی مثنوی مولانا است اما با نوشته‌های دیگر درباره‌ی آن فرق دارد. مردیها سعی کرده با نگاهی جدید به مثنوی بنگرد و مسائلی را که جای تأمل و تعمق بیشتری دارند بیرون بکشد و به آن‌ها اشاره کند. دید او فارغ از اصول و قواعد عرفان، دربردارنده‌ی گونه‌ای تجربه‌ی زندگی و روش سلوک با مردم و… است.
این کتاب پنجاه شعر یک یا دو سه بیتی را مورد بررسی قرار داده و به این صورت است که معمولا دو یا سه بیت در ابتدای صفحه آورده شده که به نکته‌ای اشاره دارد، بعد در حد دو یا سه صفحه به بررسی یا بازرسی آن ابیات و نکته پرداخته که این موارد عمدتا از دفتر اول مثنوی انتخاب شده است.
«تمدن و فرهنگ» نیز کتاب دیگر مردیهاست که در آن او تلاش کرده به مسائل فرهنگی و تحولات این حوزه و همچنین همگرایی فرهنگ جهان با فرهنگ ایران بپردازد.
جمعه را گذاشتم برای خودکشی
جمعه را گذاشتم برای خودکشی
نویسنده: پیمان هوشمندزاده
نشر چشمه
پیمان هوشمندزاده، نویسنده و عکاس ایرانی، در کتاب جمعه را گذاشتم برای خودکشی ۵ جستار نوشته درباره‌ی دیدن و زیستن. او به‌عنوان عکاس با دید خاص خود به پیرامونش نگاه کرده است. برای مثال در جستار «شخصیت» می‌گوید «هیچ‌کس دوست ندارد شبیه آدم دیگری باشد. هیچ‌کس دوست ندارد به این راحتی‌ها لو برود. همه‌ی ما ترجیح می‌دهیم خودمان باشیم و این خود، خودی باشد یکه، یگانه. شبیه بودن بی‌شخصیتی‌ست.» و همین‌طور ادامه می‌دهد و از خاطره‌ای در دوران کودکی‌اش می‌گوید که تقلبش لو می‌رود. اما جستار آنجا جالب‌تر می‌شود که او شروع به تحلیل چند عکس شاخص از زویا پیرزاد می‌کند و تلاش می‌کند شخصیت پیرزاد را باتوجه‌به عکس‌هایش شرح دهد؛ عکس‌هایی که خود او از پیرزاد گرفته است.
در جستار «لب خنج» نیز به تشریح و تحلیل چند عکس مهم تاریخی می‌پردازد که در آن‌ها «رنج» حرف اول را می‌زند. به همین ترتیب، در جستارهای «اطمینان»، «حلقه جیم» و «چراغ قوه» با همین نگاه حساس و موشکافانه‌اش به واکاوی چند عکس دیگر می‌پردازد و نظرش را در مورد چند مسئله‌ی بزرگ در زندگی و ارتباط آن‌ها با هنر بیان می‌کند.
اگر از سبک جستارنویسی هوشمندزاده و نگاه هنرمندانه‌ی او به پدیده‌ها خوشتان می‌آید، کتاب «از لذتی که حرفش بود» را نیز بخوانید یا بشنوید.
بخشی از کتاب صوتی لذتی که حرفش بود را بشنوید.
لذتی که حرفش بود پیمان هوشمندزاده
گوینده: پیمان هوشمندزاده
درهای نیمه‌باز
درهای نیمه‌باز
نویسنده: شمیم مستقیمی
انتشارات حرفه هنرمند
اغلب وقتی می‌خواهند یک کتاب شاخص را به عنوان جستار ایرانی معرفی کنند، آن کتاب شمیم مستقیمی به نام درهای نیمه باز است. مستقیمی، نویسنده و مستندساز، تلاش کرده در این کتاب درباره‌ی موضوعات مختلف پیرامونش سخن بگوید. به قول خودش، نوشته‌های این کتاب محصول تلاش‌های ذهنی است که در تاریک‌ترین لحظات که چشم چشم را نمی‌دید می‌کوشید به این سو و آن‌سو نگاه کند و به هر چه که می‌بیند فکر کند. این‌ها نوشته‌هایی است درباره‌ی همه چیز. و تنها وجه مشترک آن‌ها این است که در فاصله‌ی سال‌های بین ۸۸ تا ۹۲ نوشته شدند. تنها به احترام آن شیره‌ی ناب زندگی که هنوز میان مویرگ‌های حیات می‌دوید. آن عصاره‌ای که هنوز نمی‌گذاشت زندگی تبدیل به مرگ شود. و در نهایت هم صحنه‌ی بازی را تا حدی عوض کرد.
این نوشته‌ها صحنه‌هایی است از یک زندگی که اگرچه در طول هشت سال اخته و دم بریده بود اما بالاخره بود. درحقیقت، فکرها و ایده‌های مندرج در این نوشته‌ها تصویری است از یک دوران.
درهای نیمه‌باز تمثیلی است از زندگی یک نسل که در افق روبه‌رویش نور در نور است که از میان درهایی بیرون می‌زند که نیمه بازند. و برای عبور هزینه‌های بالا می‌طلبند.
موضوعاتی که مستقیمی در این کتاب به آن‌ها می‌پردازد عبارت‌اند از: نوشتن: نوازش نمناک آگاهی، گفتگو با خودم؛ ماندن یا رفتن؟، آیین کتابخواری فصلی در عشقبازی با کتاب، وقتی از دهه‌ی شصت حرف می‌زنیم از چه حرف می‌زنیم، زمان که بر ما می‌گذرد و ما که در زمان می‌گذریم، نادر از سیمینْ سیمین از نادرْ ما از نادر و سیمین، یک گزارش به آینده و… .
در کلمات هم می شود سفر کرد
در کلمات هم می شود سفر کرد
نویسنده: اصغر عبداللهی
نشر چشمه
اصغر عبداللهی، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و داستان‌نویس شهیر ایرانی، با روحیات و دیدگاه‌های خاصی که داشت، یکی از جستارنویس‌های شاخص ایران محسوب می‌شود. او در کتاب در کلمات هم می‌شود سفر کرد درباره‌ی سفر به ۱۸ شهر نوشت و خاطرات و یادداشت‌ها و تجربه‌هایش از دیدار با مردم این مناطق و فرهنگ‌های گوناگون را گردآوری کرد.
او سفرهایش را در گوشه‌ای از ذهنش نگه داشته بود تا روزگاری دیگر همراه با تخیلی داستانی آن‌ها را بنویسد و با نوشتن جزئیاتشان باز هم به لذت روزگار سفر برسد. کاری که سرانجام در این کتاب محقق کرد.
اصغر عبداللهی نویسنده‌ی داستان کوتاه بود و همواره از نوشتن لذت می‌برد، هر ایده‌ای از داستان و ناداستان و فیلم‌نامه را مدت‌ها در ذهنش نگه می‌داشت، با آن بازی می‌کرد و هنگامی که فرم می‌گرفت به روی کاغذ می‌آورد، مثل بسیاری از نویسندگان، جستار و ناداستان از قالب‌های محبوب او بود.
کنگ، کیش، میناب، قلعه رودخان، باغ نگارستان، اصفهان، کاشان، نایین، چالوس، شیراز و بندر لنگه از شهرهایی است که در این کتاب درباره‌شان می‌خوانید.
اگر از خواندن این کتاب لذت بردید پیشنهاد می‌کنیم کتاب قصه‌ها از کجا می‌آیند را نیز مطالعه کنید که جنبه‌ی آموزشی دارد یا نسخه‌ی صوتی‌اش را بشنوید.
بخشی از کتاب صوتی قصه ها از کجا می‌آیند را بشنوید.
قصه ها از کجا می‌آیند اصغر عبداللهی
گوینده: رسول صدر عاملی
شعارنویسی بر دیوار کاغذی: از متن و حاشیه‌ی ادبیات معاصر
شعارنویسی بر دیوار کاغذی: از متن و حاشیه‌ی ادبیات معاصر
نویسنده: امیر احمدی آریان
نشر چشمه
امیر احمدی آریان، نویسنده و صاحب‌نظر برجسته، در کتاب شعارنویسی بر دیوار کاغذی مروری دارد بر ادبیات داستانی در دهه‌ی ۱۳۸۰ (حدود ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۸) که دوره‌ای مهم در تاریخ ادبی و سیاسی و اجتماعی ایران است. این کتاب که درواقع متن و حاشیه‌ی ادبیات معاصر ایران است، از یک مقدمه‌ی مفصل و جالب و دو بخش تشکیل شده: بخش اول، «زمانه و زمینه ادبیات در دهه ۸۰»؛ و بخش دوم، «چخوفیسم ایرانی و ادبیات زندگی روزمره».
احمدی آریان در این کتاب تلاش کرده با اشاره به ادبیات این دوره از تاریخ ایران به مسائل اجتماعی و سیاسی هم نگاهی بیندازد و فضای آن روزهای ایران را تحلیل کند. قلم احمدی آریان در این کتاب خواندنی و جذاب و روان است و خواننده تصور نمی‌کند با کتابی تحلیلی و خشک مواجه است؛ البته اشاره‌هایی که او به مسائل اجتماعی می‌کند، نگاه تیزبین نویسنده را به خواننده اثبات می‌کند. در بخش دوم احمدی آریان تلاش می‌کند بیشتر به محتوای ادبیات داستانی و به قول خودش، بوطیقای این کتابها نظر بیندازد و کتابها را از لحاظ ادبی بررسی کند.
همیشه باز می گردم…
همیشه باز می گردم…
نویسنده: حمیدرضا صدر
نشر گیلگمش
حمیدرضا صدر با آن روایت‌های دل‌چسب و فوق‌العاده از خاطرات فوتبالی‌اش که در برنامه‌های ورزشی پخش می‌شد، در حافظه‌ی میلیون‌ها ایرانی ثبت شده است. پس از مرگ تلخ حمیدرضا صدر جای خالی این چهره‌ی مردمی و باذوق در بسیاری از لحظات فوتبالی ایران خالی شد. بسیاری از طرفداران صدر کم‌کم سراغ نوشته‌ها و یادداشت‌های او رفتند و اینگونه بود که چهره‌ای دیگر از این شخصیت برملا شد: حمیدرضا صدرِ جستارنویس و نویسنده‌ای باذوق که نه‌تنها درباره‌ی فوتبال می‌نوشت بلکه قلمی تحسین‌برانگیز در نوشتن درباره‌ی سینما و شاهکارهای سینمایی دنیا داشت. صدر همانگونه که دل‌چسب سخن می‌گفت، جذاب و گیرا نیز می‌نوشت.
کتاب همیشه باز میگردم مجموعه جستارهایی از صدر است درباره‌ی سینما، هنرپیشگان و کارگردانان. این کتاب که پس از فوت او گردآوری و منتشر شد، ۳ بخش دارد با نام‌های بازیگران و فیلم‌سازان و فیلم‌ها.
از بازیگرانی که صدر در این کتاب درباره‌شان نوشته است می‌توان به رابرت دنیرو، آنتونی کویین، برت لنکستر، استیو مک‌کویین، اُدره توتو، جانی دپ، کلارک گیبل، مریل استریپ و… اشاره کرد. فیلم‌های بر باد رفته، زودیاک، کینگ کنگ، آواز در باران، ماهی بزرگ و… نیز فیلم‌هایی هستند که صدر درباره‌شان نوشته است. دیود لینچ، تارانتینو، تروفو و… نیز فیم‌سازهایی هستند که می‌توانید در این کتاب در خصوصشان بخوانید.
اگر از سبک و سیاق نوشته‌های صدر خوشتان می‌آید می‌توانید کتاب پیراهنهای همیشه را نیز بخوانید. این کتاب جستارها و تک‌نگاره‌های شاعرانه صدر درباره‌ی بزرگان دنیای فوتبال است؛ از جوزپه مئاتزا تا فرانتس بکن‌بائر، از پله تا دیگو مارادونا، از روبرتو باجو تا الیور کان، از اریک کانتونا تا آلساندرو دل پیرو، از تیری آنری تا زین‌الدین زیدان، از کریستیانو رونالدو تا لیونل مسی.
بخشی از کتاب صوتی پیراهنهای همیشه را بشنوید.
پیراهنهای همیشه حمیدرضا صدر
گوینده: پژمان جمشیدی
نزدیک داستان (ناداستان ۲)
نزدیک داستان (ناداستان ۲)
نویسنده: علی خدایی
نشر چشمه
اگر بخواهیم کتابی را به شما پیشنهاد کنیم که در آن یک «شهر» با تمام شاعرانگی‌ها و دل‌برانگی‌هایش نمود دارد آن هم کتاب «نزدیک داستان» است با حضور شهر اصفهان و با قلم شیرین علی خدایی. علی خدایی را دیگر با اصفهان می‌شناسند؛ یعنی وقتی نام اصفهان می‌آید همه یاد علی خدایی می‌افتند یا زمانی که از علی خدایی می‌گویند ناخودآگاه اصفهان به ذهنشان خطور می‌کند.
نزدیک داستان ۱۷ روایت از زندگی علی خدایی در اصفهان است. بیشتر روایت‌ها از زمان حال شروع می‌شوند و بعد از چند خط به گذشته پرتاب می‌شوند. یک ویژگی خوب روایت‌های خدایی این است که شما را کامل در فضای شخصی نویسنده غرق نمی‌کنند، بلکه فرصتی می‌دهند تا شما هم فضاهای خاطره‌انگیز خودتان را بسازید.
خدایی در «آن طرف آب» به جمعه بازار کتاب اصفهان می‌رود. در همین یادداشت از این می‌گوید که چطور به اصفهان نقل مکان کردند. در «چند روایت معتبر از ماست و خیار» از چند مغازه‌ی قدیمی در اصفهان می‌گوید و از یکی که ماست و خیارهای معروفی دارد. در «روزهای من و اصفهان» هم با همسرش، آذر، سری به بازارهای اصفهان می‌زنند و در این پیاده‌روی بناهای اصفهان را از نظر می‌گذرانند.
اگر شیفته‌ی اصفهان هستید و خاطرات خوشی از این شهر دارید حتما این کتاب را بخوانید یا بشنوید.
بخشی از کتاب صوتی نزدیک داستان را بشنوید.
نزدیک داستان علی خدایی
گوینده: علی خدایی
یک روایت غیرسیاسی از یک اتفاق سیاسی؛ انتخابات ۹۶
یک روایت غیرسیاسی از یک اتفاق سیاسی؛ انتخابات ۹۶
نویسنده: معین فرخی
نشر چشمه
کتاب یک روایت غیرسیاسی از یک اتفاق سیاسی؛ انتخابات ۹۶ مجموعه روایاتی از معین فرخی درباره انتخابات سال ۱۳۹۶ است. معین فرخی چهره‌ی جوان و شناخته‌شده‌ای در حوزه‌ی ترجمه است. روایات او از انتخابات مستقیما به انتخابات به معنای سیاسی‌‌اش مرتبط نیستند بلکه نوشته‌ها، خاطرات و برداشت‌هایی از روزهای انتخابات ۹۶ در زندگی شخصی فرخی هستند. تجربه‌های کسی که در ستادها و همایش‌های مختلف حضور داشته است و می‌خواهد از فضای انتخابات در ایرانِ ۱۳۹۶ سر در بیاورد. بنابراین مطالعه‌ی این جستارها و یادداشت‌های شخصی برای کسی که می‌خواهد درباره‌ی حال و هوای دوران انتخابات در ایران بیشتر بداند، حیاتی و البته جذاب است.
فرخی این نوشته‌ها را روایتی غیرسیاسی از یک اتفاق سیاسی می‌داند. او در دوران انتخابات به عنوان ناظری عادی وارد ستادها می‌شد و سعی می‌کرد تا گزارشی از وضعیت متلاطم و پرالتهاب آن روزها و تقابل باورها و طرفداران نامزدها بنویسد و آن روزها را با قلمش ترسیم کند. او درواقع، در این کتاب، درباره‌ی برخورد انسان با مفهوم انتخابات نوشته است. برای مثال در بخشی از کتاب اینطور می‌گوید: «انتخابات برای من روزهای پُرالتهاب در ستاد و خیابان نیست، روزهایی که از صبح بیرون می‌زنی و شب خسته و کوفته از دیدارِ آدم‌هایی پُرشوروشوق به خانه برمی‌گردی… انتخابات برای من بیشتر با ظهرهای جمعه گرمی تداعی می‌شود در مدرسه‌ای محلی و بی‌نام‌ونشان با حیاطی یک‌دست آفتابی، دیوارهایی احتمالاً آجری، که خانم‌های مقنعه‌پوشش پشت میز فلزی معلم‌ها نشسته‌اند و بی‌حوصله تمامِ مراحلِ رأی دادن را برای مراجعان انجام می‌دهند. وسطش حرفهای خودشان را پیش می‌برند و فقط آن لحظه که برگه رأی را به تو می‌دهند لبخندی زورکی می‌زنند و احتمالاً هیچ تصوری ندارند که تو در این هفته چه‌قدر حرص خورده‌ای و چندبار اخبار را زیرورو کرده‌ای تا به این لحظه برسی که نظر خودت را روی کاغذ بنویسی. و احتمالاً نگران‌اند که چرا ملت نمی‌آیند زودتر رأی بدهند که کار به صف‌های طولانی شبانه و تمدید ساعت‌های رأی‌گیری نکشد.»
پروژه پدری
پروژه پدری
نویسنده:
نشر اطراف
شاید مردان کمی را بشناسیم که درباره‌ی پدر شدنشان نوشته باشند؛ مخصوصا پدرهای ایرانی. اگر روایتی هم خوانده باشیم احتمالا از پدرهای غیر ایرانی است. انگار پدرهای خودمان کمتر میل دارند به اینکه درباره‌ی پدر شدنشان بنویسند. شاید از بس که نوشتن درباره‌ی این واقعه سخت است و از بس خود پدرهای ایرانی از این رویداد غافلگیر می‌شوند که نمی‌دانند چه باید بنویسند.
کتاب پروژه پدری دقیقا درباره‌ی همین موضوع سخت و طاقت‌فرسا و البته پر از احساس است: پدر شدن. در این کتاب ۱۵ مرد ایرانی روایت خودشان را از پدر شدن می‌نویسند. این مردان عبارت‌اند از قاسم فتحی، حسام اسلامی، حسین جمشیدی گوهری، امیرعلی صفا، سیداحسان عمادی، سلمان نظافت یزدی، سعید حسامیان، مجید فضائلی، عقیل بهرا، مهدی حمیدی پارسا، حسام آبنوسی، میثم قاسمی، حسام‌الدین ایپکچی، علی‌اکبر دهبان، یحیی شامخی.
این پدران جوان در کنار هزار دغدغه‌ی دیگر در زندگی‌شان پدر می‌شوند (یا حتی نمی‌شوند) و بعد وارد دنیایی می‌شوند که اصلا فکرش را نمی‌کردند. آن‌ها در این جستارها درباره‌ی دغدغه‌ها، ترس‌ها، اضطراب‌ها، شیرینی‌ها و مسئولیت‌های این دوره می‌گویند. هر کدام از این پدران دنیای مخصوص به خودشان را دارند و هریک روایتی منحصر به فرد از پدر شدن را برای خواننده‌ها بازگو می‌کنند. خواندن این کتاب به کسانی که می‌خواهند پدر بشوند کمک بسیاری می‌کند تا با پدر شدن بی‌نقاب مواجه شوند. همچنین به سایر خوانندگان یاری می‌رساند تا درکی درست و شفاف از پدرهای جوان این روزها پیدا کنند.
هفته چهل و چند
هفته چهل و چند
نویسنده: فاطمه حجوانی
نشر اطراف
در کنار کتاب پروژه پدری کتاب دیگری نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم با نام هفته چهل و چند که بیست روایت از بیست زن درباره‌ی مادر شدن و دوران بارداری است. آصفه آصف‌پور، فاطمه ابوترابیان، امیلی امرایی، زینب بحرینی، شهلا بهادری، فاطمه جناب اصفهانی، نیره حاتمی‌کیا، فاطمه حجوانی، رضوان خرمیان، فاطمه ستوده، سوده شبیری، فاطمه صالحی، نرگس عزیزی، مریم فردی، زهرا کاردانی، ضحی کاظمی، نورالهدی ماه‌پری، منصوره مصطفی‌زاده، نسیبه میرباقر و مرجان هاشمی در این کتاب از دغدغه‌ها، تجربه‌ها، هراس‌ها، شیرینی‌ها، دل‌مشغولی‌ها و اضطراب‌های خود می‌گویند. اما نکته‌ی بارز اغلب جستارها ارتباط عمیقی است که در دوران بارداری بین مادرها و فرزندشان ایجاد شده است.
برخی از این مادران در کنار شغلی که دارند یا در کنار مسئولیت‌های سنگینی که در زندگی بر دوش دارند، باید این بار سنگین اما عزیز را نیز به دوش بکشند و ببینند تا کجا می‌توانند ادامه دهند.
خواندن این کتاب به زنان کمک می‌کند با احساسات خود در این دوران حساس بیشتر آشنا شوند. همچنین مردان با مطالعه‌ی این روایت‌ها تصویری تازه و بدون روتوش از بارداری زنان به دست می‌آورند که کمتر در کتاب دیگری با آن مواجه شده بودند. مهم‌تر از همه اینکه زنان و مردان بعد از خواندن این روایت‌ها متوجه می‌شوند که مادرها مثل تمام انسان‌های دیگر ممکن است از مادرشدن و بارداری خسته و کلافه شوند و تجربه‌ی این حس به‌خودی‌خود ناپسند نیست و زنان در این مرحله بیشتر از هر زمان دیگری به درک‌شدن نیاز دارند.
کآشوب
کآشوب
نویسنده: نفیسه مرشدزاده
نشر اطراف
شاید حس کرده باشید در این جستارها جای کتابی که حال و هوای مذهبی‌آیینی دارد خالی است. در این زمینه کتاب کآشوب را به شما پیشنهاد می‌کنیم که ۲۳ روایت از روضه‌های گوناگون است. نویسندگانی از نسل‌های مختلف چون حامد آقاجانی، اعظم ایرانشاهی، سیداحمد بطحایی، زهره ترابی، معصومه توکلی، علی جعفرآبادی، مریم‌السادات حسینی‌سیرت، احسان حسینی‌نسب، احسان رضایی، آرش سالاری، محبوبه سربی، هادی سهل‌آبادی، مهدی شادمانی، علی غبیشاوی، سیدحمیدرضا قادری، مرتضی کاردر، یاسر مالی، محمدحسین محمدی، حمید محمدی محمدی، نفیسه مرشدزاده، محسن‌حسام مظاهری، سیداکبر موسوی و نرگس ولی‌بیگی در این کتاب روایت خود از روضه‌های امام حسین (ع) را به رشته‌ی تحریر درآورده‌اند. این نویسندگان که شغل و گرایش‌های مختلف دارند، قرار بوده با لحن توصیفی، نسبتِ شخصی و زیسته‌‌ی خودشان با مجالس گذشته و امروز را گزارش کنند که البته، همه، دل از دست داده‌اند و اینجا و آنجا، شیفتگی از متن‌ها بیرون زده است.
پنج آبتنی و مقالات دیگر درباره فروغ فرخزاد
پنج آبتنی و مقالات دیگر درباره فروغ فرخزاد
نویسنده: سایه اقتصادی‌نیا
انتشارات مروارید
یکی از جستارنویس‌های نسل نوی ایران سایه اقتصادی‌نیا است. اغلب او را با ویرایش کتابها و پژوهش‌هایش در باب ویراستاری می‌شناسند اما او چند کتاب دیگر نیز دارد که پنج آبتنی یکی از آن‌هاست. پنج آبتنی مجموع چند مقاله از اقتصادی‌نیاست درباره‌ی شعر و شخصیت فروغ فرخزاد. موضوع هر مقاله مستقل است. او تلاش می‌کند در این جستارها تصویری تازه از فرخزاد ارائه دهد. به همین دلیل، یکی از مقاله‌های او که درباره‌ی احتمال دوقطبی بودن فروغ فرخزاد است سروصدای زیادی به پا کرد.
مقاله‌های او در این کتاب از این قرار هستند:
فروغ فرخزاد، اسطوره‌ای سترون
زندگی‌نامه، بله یا نه؟
چند کلمه درباره‌ی فروغ فرخزاد با فعالان حقوق زن
فروغ فرخزاد: شخصیتی دوقطبی؟
رنج کامیار بودن
افق روشن
پنج آبتنی
او در برخی از این مقالات به تعدادی از اشعار فروغ نیز نظر می‌اندازد و سعی می‌کند با نگاهی تازه آن‌ها را تحلیل کند.
جستارهای اقتصادی نیا از این بابت که هوایی تازه در فضای ادبیات ایران می‌دمد، در خور توجه است.
67 بازدید
افسانه دهکامه
اشتراک
ورود
0 دیدگاه ها
