معرفی کتاب‌هایی درباره امید

امید چیست؟ آیا امید همان امیدواری است؟ هردوی این‌ها با خوش‌بینی، خوش‌باوری و خوش‌خیالی چه نسبت و رابطه‌ای دارند؟ این‌ها پرسش‌هایی هستند که استان ون هوفت در کتاب امید بررسی‌شان می‌کند و سعی دارد از درونِ سنتی که به امید به‌عنوان یک فضیلت اخلاقی و شاید الهیاتی نگاه می‌کند، به این پرسش‌ها پاسخ بدهد. نویسنده در این کتاب می‌گوید امید ساختار بنیادین هستی ما و نحو‌ه‌ی زیستن ما در جهانی پر از خطرات و مخاطرات است و اهمیت وجودیِ امید چندان است که می‌توان گفت، بودِ ما همواره در امیدواربودنمان است.

به نظر عجیب می‌رسد که کتابی با اسم اوضاع خیلی خراب است، یک کتاب درباره امید باشد. اما خب، از مارک منسون و قلم تیزبین و البته لحن صمیمی او، هیچ چیز بعید نیست. او در این کتاب این سوال را از خودش و ما پرسیده است: دنیایی که ما امروز در آن زندگی می‌کنیم، از امکانات و پیشرفت‌های علمی پر است. از طرف دیگر، انسان‌ها زندگی سالم‌تر و باکیفیت‌تری را تجربه می‌کنند. پس چرا این دوران، از تمام دوره‌های دیگر تاریخ بشر، وحشتناک‌تر است؟ جنگ‌ها و فجایع محیط‌زیستی و درد و رنج‌های تمام‌نشدنی همه‌جا وجود دارند. چاره چیست؟ چه باید بکنیم؟

این سوال را همه ما از خود پرسیده‌ایم. تمام انسان‌های دغدغه‌مند به این فکر می‌کنند که چرا و چطور می‌توانند به این رنج‌ها پایان دهند؟ اما مارک منسون از ما می‌خواهد تا طور دیگری به این قضیه نگاه کنیم. او توضیح می‌دهد که دنبال شادی گشتن، آن هم با تعاریف زردی که مدام در معرضش قرار می‌گیریم، ارزشی بیهوده و البته گمراه‌کننده است. زندگی با رنج همراه است. زندگی خوب به معنای رنج‌نکشیدن نیست. بلکه به معنای رنج‌کشیدن برای هدف درست است. این کتاب همانطور که دیدگاه ما را درباره امید تغییر می‌دهد، تعریف‌های معمول دیگر زندگی را که به عنوان بدیهیات پذیرفته‌ایم، عوض می‌کند. به این ترتیب ما را به چالش می‌کشد تا نگاهمان را به زندگی عوض کنیم و به این ترتیب در ارتباطمان با زندگی و نحوه زندگی کردن نیز، تجدیدنظری کنیم.

امید در تاریکی یکی دیگر از کتاب‌های درباره امید است که اتفاقا در اوج نومیدی همه‌گیر نوشته شد و شاید به همین دلیل، بسیار مورد استقبال قرار گرفت. این کتاب زمانی که دولت جرج بوش دوم روی کار آمد و جنگ با عراق آغاز شد، منتشر شد. زمانی که اندوه و باور شکست در قلب و جان آدم‌ها رخنه کرده بود و فجایعی مانند حادثه یازده سپتامبر رخ داده بود. ربکا سولنیت در کتابش امید را اینطور شرح داد: امید به معنای انکار واقعیت نیست، بلکه امید یعنی مواجه شدن با تمام شرایط و مصمم بودن برای رفع آن‌ها.

سولنیت در ادامه با دیدگاه یک روزنامه‌نگار که فعالیت‌های مختلف و مطالعات گسترده‌ای در حوزه‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و … داشته است، اینطور توضیح می‌دهد که همیشه تحولات تاریخی آنگونه که به نظر می‌رسند، نیستند. بسیاری اوقات، زمان زیادی برای روشن شدن و روی کار آمدن جنبه مثبت ماجرا نیاز است. بنابراین، بدبینی و ناامیدی برای آینده، کاری از پیش نمی‌برد.

همیشه صحبت کردن از امید، آن هم در شرایط سخت، دشوار و گاه حتی بیهوده است. برای امیدوار ماندن، باید دلیلی داشت و این دلیل را می‌توانیم و باید در درون خودمان جستجو کنیم. زمانی که ارتباط با درون سخت می‌شود، زمانی که عرصه برای ما تنگ است و زندگی روی سختش را نشانمان می‌دهد، شاید بد نباشد اگر کمک بگیریم. کمک از کسانی که خودشان مستقیما چنین شرایطی را تجربه کرده‌اند، روزهای سخت را پشت سر گذاشته‌اند و امیدشان، قطع نشده.

ویکتور فرانکل در کتاب انسان در جستجوی معنا، از شرایط زندگی در اردوگاه کار اجباری آشویتس نوشته است. نه برای بازگو کردن رنجی که کشیده است، بلکه برای تحلیل شرایط زندگی در چنین وضعیتی و در نهایت، پیدا کردن یک فلسفه برای زندگی و یک روش درمانی که امروز به نام معنادرمانی می‌شناسیم. این کتاب دوبخشی، از زندگی در اردوگاه کار اجباری و سپس تجربه درمان مراجعان در اتاق رواندرمانی می‌گوید. ویکتور فرانکل معتقد است آنچه باعث ناامیدی می‌شود، نتیجه شکست انسان در یافتن معنایی برای زندگی است. شاید دلیلی که او توانست در اردوگاه کار اجباری دوام بیاورد، همین بود: معنایی برای زندگی خود یافته بود.

شجاعت رنج بردن کتابی برای همه‌ی ماست؛ همه‌ی ما در طول زندگی‌مان رنج را می‌چشیم و گاهی در برابر هجوم رنج‌ها سردرگم و پریشان می‌شویم. این کتاب به همه کمک می‌کند مهارت‌های تاب‌آوری‌شان را گسترش دهند و بتوانند به رنج‌هایشان معنا ببخشند. بااین‌حال می‌شود گفت کتاب شجاعت رنج بردن برای کسانی که تازه از دل یک بحران بیرون آمده‌اند، کارآمدتر است. وقتی تازه از یک بحران بیرون می‌آیم، حس می‌کنیم رنجمان هرگز کمرنگ نمی‌شود، ولی خواندن این کتاب به ما کمک می‌کند تا ساده‌تر از بحران بیرون بیاییم. همانطور که درباره‌ی این اثر گفته‌اند: «این کتاب شایسته است تا جایگاهی در کتاب‌خانه‌ی هر درمانگر و دست هر فردی که به یافتن معنا در دل تاریکی علاقه دارد، داشته باشد.»

کتاب آدمی؛ یک تاریخ نویدبخش اثری از روتخر برخمان با ترجمه مزدا موحد است. این کتاب که در سال ۲۰۲۰ نامزد دریافت عنوان بهترین کتاب تاریخی گودریدز اعلام شد درباره یک ایده رادیکال اما مهم و تکان دهنده صحبت می‌کند:‌ اغلب افراد باطن نیکی دارند.

د. برخمان با نگاهی به وقایع مختلفی که در جهان رخ داده است، پژوهش‌های متفاوت و …، دیدگاهی متفاوت را بیان می‌کند و نگاه ما را به دنیای آینده تغییر می‌دهد. تغییری که می‌تواند بسیار روشن‌تر از تفکر و تصور ما باشد.

روزی جوان خوش‌قیافه‌ای پیدا شد و به ویل دورانت، نویسنده مجموعه کتاب‌های تاریخ تمدن، گفت تصمیم به خودکشی گرفته است. ویل دورانت تلاش می‌کند او را از این کار منصرف کند. با وعده یک غذای خوشمزه یا شاید پیدا کردن یک شغل خوب و پردرآمد. اما مرد، شغل خوبی دارد و گرسنه نیست. آنچه که او را به این تصمیم واداشته است، تردیدی است که راجع به معنای زندگی دارد. ویل دورانت به دوستان دور و نزدیکش، نویسندگان، رهبران جهان و … نامه‌ای نوشت و از آن‌ها خواست در این نامه درباره معنی زندگی بنویسند. نتیجه کتابی بی‌نظیر است که از معنای زندگی سخن می‌گوید. فلسفه حیات و هدف انسان‌ها برای زنده ماندن و زندگی کردن را روشن و واضح می‌کند.

قدرت امید کتاب انگیزشی از جوانا مِیسی و کریس جانستون است. آنها در این کتاب درباره یک نیروی قوی و نگهدارنده به اسم قدرت امید سخن می‌گویند. امیدی که با وجود تمام سختی‌ها در جامعه امروزی نمی‌گذارد ما نابود شویم.
ما از متلاشی شدن جوامع می‌شنویم، از منابعِ آب رو به اتمام یا مسموم، از کاهش کیفیت هوا، از فروپاشیِ ساختارهای اقتصادی و اجتماعی، از خاطرات خوش مکان‌های بکر و وحشی‌ای که دیگر وجود ندارند.
در برخورد با این چالش‌ها، قدرت امید یاری‌مان می‌کند تا واکنشی مناسب داشته باشیم و در ساختن آینده‌ای که به آن امید داریم، نقش خود را باز یابیم.

احتمالا همه ما این حالت را تجربه کرده‌ایم. بعد از شنیدن اخبار غم، اندوه و ناامیدی عمیقی را تجربه کرده‌ایم و بیش از همیشه احساس ناتوانی کردیم. عموما اخبار، با نشانه گرفتن تمام دستاوردهای ارزشمند بشری و همچنین با تغییر دادن حقیقت ماجرا به نفع گروه‌های خاص، دست به جذب مخاطب می‌زند. مخاطبی که تصور می‌کند بدون اخبار حتی لحظه‌ای هم دوام نمی‌آورد. دروغ‌هایی که اخبار به طور مداوم به خوردمان می‌دهد، شعور و آگاهی ما را نشانه گرفته است و برای رها شدن از دستش، و همچنین برای به دست آوردن توانایی برای تفکیک دروغ از حقایق، نیاز به کمک داریم.

رولف دوبلی در کتاب پیگیر اخبار نباشید، به ما کمک می‌کند تا خودمان را از این وضعیت که گرفتارش هستیم، نجات دهیم و قوه تمییز و تشخیص حقیقت از سناریوهای ساختگی را به دست بیاوریم.

اگر برای شما هم مهم است بدانید چرا دنبال کردن اخبار برای ما مهم است و از اخبار چه می‌خواهیم، خوب است به سراغ کتاب اخبار، نوشته آلن دوباتن برویم. این کتاب هم مانند اثر رولف دوبلی به ما کمک می‌کند تا از پیگیری مصرانه و البته بی‌نتیجه اخبار دست بکشیم و استفاده از اخبار را به صورت آگاهانه در برنامه زندگی خود قرار دهیم. این کتاب هم برای رها شدن ما از شر خبرهایی که به جز ترس، وحشت و ناامیدی چیزی برایمان ندارند، بسیار مفید است.