معرفی کتاب‌هایی درباره ویراستاری و درست‌نویسی

محمدرضا نیکخواه

5,859 بازدید

در سال‌های اخیر و پس‌ از به‌وجود‌آمدن فرصت‌ها و فضاهای جدید، تمایل به نوشتن و تولید محتوای نوشتاری شکلی عمومی پیدا کرده‌است. به فراخور افزایش محتواهای متنی و به دلیل عمومی بودن گرایش به نوشتن، غلط‌های نوشتاری نیز افزایش و بعضا تعمیم یافته‌است. امروزه این تنها نویسندگان و ویراستاران نیستند که نیازمند راهنما برای درست‌نویسی‌اند. برای پاسخ به این نیاز روزافزون، کتاب های بسیاری درباره ویراستاری و درست‌نویسی منتشر شده‌است. در این دست آثار، نویسندگان کوشیده‌اند وجوه مختلف ویرایش و زدودن اشتباه از متن را بررسی کنند و چراغی به‌ سهم خود بیفروزند. در این یادداشت سعی کرده‌ایم کتاب‌های متنوعی را در این زمینه معرفی کنیم. شما با هر سلیقه‌ای می‌توانید کتاب‌ مناسب خود را از میان این مجموعه انتخاب کنید. اگر لحن طنز را می‌پسندید، اگر نگاه تاریخی را ترجیح می‌دهید، اگر به دنبال کتابی موجز هستید یا این‌که کتابی جامع و مفصل می‌خواهید، یادداشت پیشِ رو را مطالعه کنید.‌

اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید

ویرایش چیست و چرا اهمیت دارد؟

در ۶ دقیقه بخوانید

‌

غلط ننویسیم

غلط ننویسیم با عنوان فرعی «فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی» اثر ابوالحسن نجفی مترجم شهیر، زبان‌شناس و پژوهشگر معاصر است. نام بلند ابوالحسن نجفی هر کتابخوانی را به خود جذب می‌کند. کتاب غلط ننویسیم راهنمایی برای استفاده‌ی عموم نویسندگان و مترجمان در گزینش واژگان و درست‌نویسی است. در این کتاب مجموعه‌ای مفصل از لغاتی که معمولا به اشتباه مورد استفاده قرار می‌گیرند، جمع‌آوری شده‌است. غلط‌های رایج املایی و انشایی، استعمال نابه‌جای واژگان فارسی و غیرفارسی و گرته‌برداری‌ ناشیانه مهم‌ترین مسائلی است که نویسنده در این کتاب به آن‌ها پرداخته‌است. نویسنده زبان را در عین پویایی دارای چارچوبی معین می‌داند که حفظ آن بر نویسندگان واجب است. خواندن کتابی درباره ویراستاری از نویسنده‌ای بزرگ مانند ابوالحسن نجفی جذابیت خاص خود را دارد حتا اگر سال‌ها از انتشار آن گذشته باشد.

‌

مزخرفات فارسی

نویسنده: رضا شکراللهی

گروه انتشاراتی ققنوس

اطلاعات بیشتر و خرید

مزخرفات فارسی کتابی است آراسته به زیور طنز که ما را با اشتباه‌های رایج نوشتاری آشنا می‌کند و همزمان لبخندی به گوشه‌ی لب‌مان می‌نشاند. بعضی از این اشتباه‌ها آن‌قدر تکرار شده‌است که دیدن هر روزه‌شان در فضای مجازی عادی شده و به چشمان‌مان کاملا آشنا می‌آید. کافی است به‌یاد آورید چند بار کلمه‌های توجیح، ترجیه و راجب را به‌جای شکل درست‌شان یعنی توجیه، ترجیح و راجع‌به دیده‌اید. در این میان هکسره با اختلاف جایگاه اول را به‌خود اختصاص داده‌است.

رضا شکراللهی نویسنده‌ی شیرین‌زبان اثر، یادداشت‌های پراکنده‌ی خود را در رسانه‌ها، در قالب این کتاب جمع‌آوری و منتشر کرده‌است. کتابی خواندنی و شیرین درباره ویراستاری و درست نویسی، با بخش‌هایی کوتاه و جذاب که خواندنش نه تنها برای دانش‌افزایی که جهت رفع خستگی و ملال نیز توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب صوتی مزخرفات فارسی را بشنوید.

مزخرفات فارسی رضا شکراللهی

گوینده: آرمان سلطان‌زاده

اطلاعات بیشتر و دانلود کتاب صوتی

‌

له و علیه ویرایش

نویسنده: سایه اقتصادی‌نیا

گروه انتشاراتی ققنوس

اطلاعات بیشتر و خرید

له و علیه ویرایش کتابی خواندنی از سایه اقتصادی‌نیا ویراستار و پژوهشگر ادبی است. اقتصادی‌نیا قالب نوشته‌های خود را در فصل ابتدایی کتاب جستار می‌داند؛ فصلی که درنگی از یک نویسنده و ویراستار بر مفهوم ویرایش است. مجموعه‌ای که از تجربه‌ها، خاطرات و دریافت شخصی‌اش برآمده‌است. یکی از بخش‌های جالب این فصل بازخوانی رابطه‌ی روشنفکری و ویرایش است. در فصل بعد برخی تجربه‌های کاری جالب‌توجه اقتصادی‌نیا به‌عنوان ویراستار مطرح شده‌است. فصلی پر از نکته‌هایی که حتما برای ویراستاران و نویسندگان جذاب و مفید است. اقتصادی‌نیا در فصل سوم کتاب به شرح سبک و روحیه‌ی سه‌تن از ویراستاران بزرگ هم‌روزگار خود، ابوالحسن نجفی، احمد سمیعی و علی صلح‌جو می‌پردازد. ویراستارانی که به‌گفته‌ی نویسنده حق استادی بر گردنش دارند. این کتاب درباره ویراستاری که مجموعه‌ای رنگارنگ و متنوع است، می‌تواند راهنمایی پرکشش و جذاب برای تمام کسانی باشد که به فارسی می‌نویسند.

‌

ویراستار خرابکار

کتاب ویراستار خرابکار اولین پیشنهاد ما به ویراستارانی است که از یک واژه یا علامت سجاوندی نیز نمی‌گذرند و جدل با نویسنده، پای ثابت اتفاق‌های روزمره‌ی آن‌هاست. کرول فیشر سلر نویسنده‌ی کتاب، ویراستار ارشد انتشارات دانشگاه شیکاگو ‌است. او مدت‌ها ویراستار بخش پرسش و پاسخ برخط و مواجه با سوال‌های متنوع و بعضا عجیب و خنده‌دار ویراستاران تازه‌کار بوده‌است. نویسنده در کتاب حاضر می‌کوشد تا آداب ویرایش و انعطاف را توامان آموزش دهد.

سلر هدف اصلی ویراستار را رضایت مخاطب و وفاداری به او می‌داند. دست‌یابی به این هدف مستلزم تعامل ویراستار با نویسنده در عین حفظ اصول است. البته مخاطبان کتاب ویراستار خرابکار تنها ویراستاران نیستند. هر نویسنده‌ای که می‌خواهد بهتر بنویسد و متن پیراسته‌تری در اختیار مخاطب قرار دهد، از خواندن این کتاب جذاب درباره ویراستاری و لحن صمیمی‌اش بهره و لذت خواهد برد.

‌

راهنمای نگارش و ویرایش (با اصلاحات جدید و تجدیدنظر کلی)

نویسنده: م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی‌ ن‍اص‍ح‌

به نشر

اطلاعات بیشتر و خرید

درست‌نویسی در چارچوب رسم‌الخط فارسی، با رعایت قواعد نگارشی دغدغه‌ی همیشگی نویسندگان است. دغدغه‌ای که باعث می‌شود هر نویسنده‌ای در هنگام نوشتن با سوالات و ابهامات بسیاری مواجه شود. راهنمای نگارش و ویرایش نوشته‌ی محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح کتابی مفید درباره ویراستاری و راهنمایی راهگشا برای نویسندگان و ویراستاران است.

این کتاب در شش بخش به ‌نگارش درآمده‌است. دسته‌بندی مطالب کتاب استادانه صورت گرفته‌است و نکات ذیل هر عنوان بسیار موجز، روشن و همراه با مثال طرح شده‌است. نویسندگان و ویراستاران می‌توانند این کتاب را همیشه کنار دست خود داشته باشند و پاسخ پرسش‌های خود را به‌راحتی از این منبع دقیق و علمی به‌دست‌آورند.

‌

نکته‌های ویرایش

نکته‌های ویرایش نوشته‌ی علی صلح‌جو نویسنده، زبان‌شناس، مترجم و ویراستار است. در این اثر به مقوله‌ی ویرایش از دید یک زبان‌شناس پرداخته شده‌است، ازاین‌رو با زاویه‌ی نگاهی متفاوت (نسبت ‌به ادبا) به ویرایش و درست‌نویسی مواجهیم. نویسنده علاوه‌بر تلاش برای پوشش مسائل متنوع و متفاوت حوزه‌ی ویرایش، تلاش کرده خوانندگان را با مسائل مهم‌تری در این حوزه آشنا سازد. جایی که معنا با یک اشتباه کوچک و یک نشانه‌ی نابه‌جا به تمامی عوض می‌شود و بدخوانی‌های نحوی به‌وجود می‌آید.

کتاب نکته‌های ویرایش حاصل یادداشت‌هایی است که صلح‌جو به صورت پراکنده طی سال‌ها کار و تدریس و پس از برخورد با مسائل مهم نگارشی برداشته‌است. کتابی درباره ویراستاری که خواندنش نه‌تنها برای ویراستاران و نویسندگان حرفه‌ای که برای تمام کسانی که می‌نویسند، خصوصا دانشجویان و نویسندگان متون علمی مفید است.

‌

آموزش ویراستاری و درست‌نویسی

کتاب آموزش ویراستاری و درست‌نویسی به قلم حسن ذوالفقاری یکی دیگر از کتاب‌های حوزه‌ی ویرایش است که مورد اقبال نویسندگان و ویراستاران قرارگرفته‌است. در ابتدای این کتاب با تعاریف کلی ویرایش آشنا می‌شویم. هسته‌ی اصلی کتاب نیز به دو بخش تقسیم شده‌است. بخش اول ویرایش فنی است که نویسنده در آن به نشانه‌گذاری، شیوه‌ی خط فارسی، املای درست واژگان و مسائلی از این دست پرداخته‌است. عنوان بخش دوم کتاب ویرایش ساختاری-زبانی است که در آن خطاهای واژگانی، تعبیری، اصطلاحی و دستوری مورد بررسی قرارگرفته‌است. ذوالفقاری سعی کرده ذیل دو عنوان کلی تمامی مطالب مورد نیاز یک نویسنده‌ی فارسی‌زبان را مطرح کند و با زبانی ساده و شیوا، مشکلات رایج نوشتاری را برطرف نماید. به‌کارگیری فنون مختلف آموزشی از سوی نویسنده و پرداخت مفصل و خلاقانه‌ی او به مسائل نگارشی، اثری کاربردی، مفید و آسان‌یاب را برای عموم خوانندگان فراهم آورده‌است. مثال‌ها و تمرین‌های به‌کاربرده‌شده و پیوست نهایی کتاب، این مجموعه‌ی مفید و خوش‌خوان را تکمیل کرده‌است.

‌

فرهنگ واره نامه نگاری

نویسنده: حسن ذوالفقاری

نشر چشمه

اطلاعات بیشتر و خرید

فرهنگواره‌ی نامه‌نگاری به همراه آیین نگارش و درست‌نویسی انواع نامه‌ها، عنوان کتاب دیگری از حسن ذوالفقاری است. این کتاب از دو بخش با عنوان‌های نامه‌نگاری اداری و فرهنگواره‌ی نامه‌نگاری تشکیل شده‌است. در بخش اول کتاب به کلیات نامه‌نگاری به‌عنوان زبان رسمی ادارات و یکی از ارکان ساختار آن‌ها پرداخته‌شده‌است. نگاه تاریخی نویسنده را به نامه‌نگاری در فصل اول می‌توان یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های کتاب دانست. در فصل‌های بعدی بخش اول، نویسنده کوشیده نامه‌های اداری را بسیار دقیق تقسیم‌بندی کند و مراحل تهیه‌ی آ‌ن‌ها را شرح دهد. گزارش‌نویسی یکی از عنوان‌های مفید و جذاب مطرح‌شده در این بخش از کتاب است. در پایان بخش اول نیز به مسائل نگارشی و فنی پرداخته شده‌است. بخش دوم کتاب، فرهنگ‌واره‌ی نامه‌نگاری شامل نگاهی به انواع نامه‌ها و نکته‌های مهم در نوشتن آن‌هاست. در این بخش، به طیف وسیعی از نامه‌ها از آگهی حصرووراثت و مزایده تا آیین‌نامه و اجاره‌نامه و ایمیل و بسیاری از انواع دیگر نامه‌ها به ‌صورت کاربردی پرداخته‌شده‌است.

این کتاب تقریبا سوالی را در موضوع خود بی‌جواب نگذاشته‌است؛ از این‌رو به‌جرات می‌توان گفت حسن ذوالفقاری یکی از کامل‌ترین و کاربردی‌ترین کتاب‌ها را در حوزه‌ی نامه‌نگاری در اختیار خوانندگان قرارداده‌است.

‌

بهتر بنویسیم

بسیاری از نویسندگان تازه‌کار برای فراگرفتن نکات اساسی و اولیه‌ی نویسندگی زمان بسیاری را به جستجو در منابع متکثر مکتوب اختصاص می‌دهند. جستجویی که گاهی نه تنها به نتیجه‌ای مطلوب ختم نمی‌شود، بلکه به سرگردانی آن‌ها می‌افزاید. بهتر بنویسیم یکی از خواندنی‌ترین کتاب‌ها در آموزش بنیادی‌ترین اصول درست‌نویسی و درس‌نامه‌ای جامع در این حوزه است. این کتاب نوشته‌ی رضا بابایی، نویسنده و پژوهشگر است.

بابایی درست‌نویسی و ساده‌نویسی را ملازم یکدیگر می‌داند. به عقیده‌ی او در نویسندگی، درستی، سادگی و نغزگویی کافی است. بابایی در این کتاب درباره ویراستاری می‌کوشد سنجه‌های درست‌نویسی را معرفی کند و در کنار آن، خطاهای رایج نوشتاری را از حیث املایی، دستوری و معنایی بررسی نماید. اگر در جستجوی کتابی هستید که فنون درست و زیبا نوشتن را با زبانی شیوا و روان در اختیارتان بگذارد، بهتر بنویسیم یکی از بهترین نمونه‌هاست. این کتاب به هر نویسنده‌ای پیشنهاد می‌شود؛ به کسانی که می‌خواهند مقصود خود را در قالب نوشته‌ای زیبا و شیوا به مخاطب خود عرضه بدارند.

‌

دانش نشانه‌گذاری در خط فارسی

نویسنده: سیدعلی قاسم‌زاده

نشر چشمه

اطلاعات بیشتر و خرید

دانش نشانه‌گذاری در خط فارسی نوشته‌ی ناصر نیکوبخت و سیدعلی قاسم‌زاده، یکی دیگر از کتاب‌های مفید و خواندنی برای نویسندگان و ویراستاران است.

نشانه‌گذاری درست در متن، مسئله‌ای است که هنگام نوشتن گریبان‌گیر بسیاری از نویسندگان می‌شود. احتمالا برای هر کدام از ما پیش آمده است که در انتخاب حداقل برخی از نشانه‌ها، دچار تردید شویم. گاهی ویراستاری هست تا اشتباه‌های نگارشی و نشانه‌گذاری نابه‌جای نویسنده را برطرف کند، اما همیشه این امکان وجود ندارد. به‌طور کلی بالابردن دانش نشانه‌گذاری راهگشای کار هر نویسنده‌ای در هر سطحی است. چه بخواهیم متنی ادبی یا مقاله‌ای علمی را در سطحی وسیع منتشر کنیم، یا این‌که مطلبی در وبلاگ یا صفحات‌ مجازی‌‌مان بنویسم، شناخت نشانه‌های سجاوندی و استفاده‌ی به‌جا از آن‌ها، نوشته‌های ما را ارتقا خواهدبخشید.

‌

اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید