راهنمای خواندن آثار ویلیام شکسپیر 

اولین‌بار، این ارسطو بود که درباره‌ی مفهوم تراژدی سخن گفت. به طور خلاصه، تراژدی نمایشی است که در آن کینه، انتقام و حسد به تصویر کشیده می‌شوند. در اکثر تراژدی‌ها شخصیت‌های اصلی از بحران‌های روحی و جسمی رنج می‌برند و در برابر سرنوشت و تقدیر خدایان ناتوان هستند و معمولاً تلاش‌هایشان به پایانی غم‌انگیز و فاجعه‌بار ختم می‌شود. هملت بلندترین اثر شکسپیر و از مشهورترین و بهترین تراژدی‌هایی به‌حساب می‌آید که در طول تاریخ نوشته شده‌اند. 

این نمایشنامه داستان هملت، شاهزاده‌ی دانمارک را روایت می‌کند که به‌تازگی پدر خود را از دست داده و برای مرگ او غمگین است. عموی هملت، کلادیوس، با مادر او ازدواج کرده و بر تخت شاهی نشسته است و بر مردم حکمرانی می‌کند. درحالی‌که هملت از این اوضاع ناراحت و خشمگین است، ناگهان یک شب اتفاق عجیبی را تجربه می‌کند. شبح پدرش بر او ظاهر می‌شود و می‌گوید که کلادیوس با استفاده از زهر او را کشته و حال هملت باید انتقام او را بگیرد. هملت با شنیدن این حرف‌ها به‌شدت خشمگین می‌شود و تصمیم می‌گیرد که هرطور شده، از دستور پدر اطاعت کند و کلادیوس را به قتل برساند. 

این نمایشنامه سرشار از مفهوم‌های نمادین و فلسفی است و تأثیر آن را می‌توان در بسیاری از آثاری که پس از آن نوشته شده‌اند، مشاهده کرد.

همان‌طور که گفته شد، برخی از آثار شکسپیر ترکیبی از چند ژانر مختلف هستند و نمایشنامه‌ی تاجر ونیزی یک نمونه از این آثار ترکیبی است. تاجر ونیزی یک نمایشنامه‌‌ی کمدی رمانتیک، با اندکی چاشنی تراژدی است. مهارت قصه‌پردازی شکسپیر در کمدی‌هایش دست‌کمی از تراژدی‌هایش ندارد و خلاقیت و نبوغ او در این اثر نیز به وضوح دیده می‌شود.  تاجر ونیزی تلفیقی است از دو داستان اصلی و دو داستان فرعی که یکی از دو داستان اصلی سرگذشت تاجری ونیزی به نام آنتونیو را روایت می‌کند. او برای کمک به یکی از دوستان خود تصمیم می‌گیرد تا از یهودی رباخواری به نام شایلاک پول قرض بگیرد.  آنتونیو مجبور می‌شود به شایلاک قول دهد که اگر نتوانست پول خود را در موعد مقرر برگرداند، مقداری از گوشت بدن خود را به عنوان جریمه به او بدهد. از قضا، آنتونیو گرفتار مشکلاتی می‌شود و نمی‌تواند پول خود را به‌موقع پس دهد و کار به جاهای بدتری می‌کشد. 

داستان اصلی دیگر درباره‌ی دختری به نام پورشیا است. پدر او پیش از مرگ آزمایشی برای خواستگارانش طراحی کرده تا اطمینان یابد که دخترش به مرد شایسته‌ای می‌رسد. این آزمایش شامل سه صندوقچه‌ی طلا، نقره و سربی می‌شود و تنها کسی می‌تواند با دختر ازدواج کند که صندوقچه‌ی درست را انتخاب کند.  دو داستان فرعی دیگر نیز در این نمایشنامه وجود دارد که یکی از آن‌ها درباره‌ی دختر شایلاک و دیگری درباره‌ی وکیلی است که می‌خواهد انگشتر نامزدی موکل خود را به‌عنوان پاداش به دست بیاورد. شکسپیر تمامی این داستان‌ها را به طرز هوشمندانه‌ای به یکدیگر پیوند می‌دهد و یکی از بهترین کمدی‌های خود را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.  

گفتنی است که نشر نیلوفر این کتاب را با نام «داستان شورانگیز بازرگان وندیکی» ترجمه کرده است.

رومئو و ژولیت یکی از مشهورترین داستان‌های عاشقانه‌ی تاریخ به شمار می‌رود. چندین فیلم و موسیقی با الهام از این نمایش ساخته شده‌اند و این اثر همچنان محبوبیت خود را بین مردم حفظ کرده است. وقایع این نمایشنامه در ایتالیا رخ می‌دهد و ما داستان غم‌انگیز دو دلداده به نام‌های رومئو و ژولیت را دنبال می‌کنیم. این عاشق و معشوق از دو خاندان اشرافی هستند که سال‌ها با یکدیگر سر دشمنی داشته‌اند و دامنه‌ی خصومتشان آن‌قدر گسترده است که حتی خدمتکاران و اطرافیان آن‌ها نیز با هم اختلاف دارند.  با وجود تمامی این مشکلات، رومئو و ژولیت با همه‌ی وجود عاشق یکدیگر می‌شوند و تصمیم می‌گیرند تا مخفیانه ازدواج کنند؛ اما افسوس که سرنوشت نقشه‌ی دیگری برای این دو دلداده در نظر دارد. 

دقیقاً مشخص نیست که شکسپیر چه زمانی این نمایش را نوشته است، اما از روی اسناد و منابع مشخص است که رومئو و ژولیت از آثار ابتدایی شکسپیر است و متعلق به ایام جوانی اوست. ناگفته نماند که شکسپیر داستان اصلی این نمایشنامه را با الهام از روی منابع ایتالیایی و داستان‌های قدیمی عهد باستان به نگارش درآورده است.

مکبث کوتاه‌ترین و جنایی‌ترین تراژدی شکسپیر است و داستان سردار شجاعی به نام مکبث را روایت می‌کند که پس از بازگشت از میدان جنگ با سه جادوگر روبه‌رو می‌شود. آن سه جادوگر مکبث را پادشاه خطاب کرده و او را ترغیب می‌کنند که هر چه سریع‌تر برای رسیدن به پادشاهی اقدام کند.  لیدی مکبث، همسر مکبث، از باهوش‌ترین و فریبکار‌ترین شخصیت‌های این تراژدی است. وقتی که مکبث در ابتدا در کشتن شاه و رسیدن به تاج‌وتخت تردید به خرج می‌دهد، این لیدی مکبث است که با استفاده از هوش و ذکاوت خود، همسرش را ترغیب می‌کند تا پادشاه را به قتل برساند و به قدرت برسد. سرانجام مکبث از حرف‌های لیدی مکبث پیروی می‌کند و پادشاه اسکاتلند را به قتل می‌رساند.  پیشگویی جادوگران به حقیقت می‌رسد و مکبث به پادشاهی می‌رسد؛ اما قتل پادشاه با خود کشتارها و اتفاقات دیگری به همراه می‌آورد و مکبث که از عمل خود پشیمان است، مدام دستان خود را غرق خونی می‌بیند که هرگز پاک نمی‌شود. 

شکسپیر در این نمایشنامه، قدرت‌طلبی و آزمندی انسان‌ها را به تصویر می‌کشد و نشان می‌دهد که چگونه انسان‌های جاه‌طلبی چون مکبث و لیدی مکبث، سرزمین و مملکت خود را به‌سوی نابودی می‌کشانند.

رویا در شب نیمه‌ی تابستان یکی از جادویی‌ترین و فرح‌انگیزترین کمدی‌های شکسپیر است. این نمایشنامه از نخستین کارهای شکسپیر است و بااین‌حال، چنان لطیف و زیبا نوشته شده است که اصلاً نمی‌توان در آن نقصی پیدا کرد. این نمایشنامه باز هم شامل چندین داستان فرعی است که حول محور ازدواج تیسیوس، پادشاه آتن و هیپولیتا، ملکه‌ی آمازون می‌گردد.  داستان دیگر درباره‌ی هرمیای زیبا و دو دلداده‌ی او، یعنی لایسندر و دمیتریوس است.  پدر هرمیا عقیده دارد که او باید با دمیتریوس ازدواج کند و به همین دلیل، به دختر خود مهلت داده تا شب ازدواج تیسیوس و هیپولیتا تصمیم خود را بگیرد وگرنه یا او را می‌کشد یا به معبد کاهنان تبعیدش می‌کند. هرمیا که تنها عاشق لایسندر است، تصمیم می‌گیرد او را در جنگل بیرون شهر ملاقات کند تا با یکدیگر برای همیشه از آتن فرار کنند. 

شکسپیر در این نمایشنامه بیش از هر چیز به تحلیل عشق می‌پردازد.  او نشان می‌دهد که عشق متعلق به دنیای خیال و پریان است و آن را با عقل کاری نیست. این کمدی شکسپیر به‌قدری سرشار از احساسات شاعرانه است که برخی از منتقدان آن را بیشتر یک غزل به‌حساب می‌آورند تا یک نمایشنامه.

داستان اتللو در زمان جنگ عثمانی و ونیز بر سر جزیره‌ی قبرس اتفاق می‌افتد. اتللوی مغربی، فرمانده نیروهای ونیزی است.  او با تعریف از فتوحات خود قلب دزدمونا را که دختر یک سناتور ونیزی است، تسخیر کرده و پنهانی با وی ازدواج می‌کند. ازآنجایی‌که دزدمونا بسیار ثروتمندتر، زیباتر و جوان‌تر از اتللو است، پدر او از این ازدواج ناراضی است و حتی به اتللو تهمت می‌زند که دختر او را فریب داده و دزدیده است. از طرف دیگر، اتللو پرچم‌داری به نام یاگو دارد که بسیار به پست و مقام وی حسادت می‌ورزد.  دزدمونا نیز دلباخته‌ای به نام رودریگو دارد که حاضر است برای رسیدن به او دست به هر کاری بزند.  یاگو و رودریگو تصمیم می‌گیرند با یکدیگر هم‌دست شوند و با حیله‌گری، اتللو را نسبت به دزدمونا بی‌اعتماد می‌کنند. اتللو کم‌کم چنان از حسادت کور می‌شود که بدون لحظه‌ای فکر، دست به کارهای خشونت‌آمیز و جبران‌ناپذیر می‌زند. 

موضوع اصلی این تراژدی حسادت و نتایج مخرب آن است. علاوه بر این،  شکسپیر در این نمایشنامه به طرز هوشمندانه‌ای دردسرهای رابطه‌ای را به تصویر می‌کشد که بر پایه‌ی منطق شکل نگرفته و دارای تفاوت‌های نژادی،  فرهنگی و سنی فراوان است.  این کتاب با نام «داستان غم‌انگیز اتلو مغربی در وندیک» نیز ترجمه شده است.

نمایشنامه‌ی شاه لیر درباره‌ی پادشاه کهن‌سال انگلستان است که قصد دارد قلمرو خویش را بین سه دخترش تقسیم کند. او قرار است که به هر کدام از آن‌ها یک‌سوم سرزمین را بدهد؛ اما پیش از هر چیز انتظار دارد تا دخترانش با کلمات محبت‌آمیز میزان عشق خود را به او ثابت کنند. دو دختر ارشدش، ریگان و گونریل، با چاپلوسی و چرب‌زبانی سهم خود را از او می‌گیرند. کردلیا که کوچک‌ترین فرزند پادشاه است، برخلاف خواهرانش از کلماتی پوچ و اغراق‌آمیز استفاده نمی‌کند و بنابراین از ارث محروم می‌شود. پادشاه بر اثر نادانی و سبک‌سری کردلیا را از خود می‌راند و هیچ خبر ندارد که دو دختر گستاخش چقدر قرار است او را عذاب دهند. 

شاه لیر یکی از دردناک‌ترین تراژدی‌های شکسپیر است. او در این اثر به مسائلی مثل توزیع ناعادلانه‌ی قدرت، بی‌وفایی فرزندان نسبت به پدر و تأثیر مشکلات کودکی بر روی شخصیت انسان می‌پردازد.

مضمون این نمایشنامه که با نام ژولیوس سزار نیز شناخته می‌شود، از تاریخ روم باستان گرفته شده است. شکسپیر در این نمایشنامه ماجرای همدست‌شدن گروهی از آزادی‌خواهان رومی علیه قیصر را روایت می‌کند. مارکوس بروتوس یکی از دوستان نزدیک جولیوس است، او مخالف این است که جولیوس جمهوری را به حکومت پادشاهی تبدیل کند و از همین رو، تصمیم می‌گیرد تا به گروهی بپیوندد که قصد توطئه علیه قیصر را دارند و به دوست خود خیانت می‌کند. جولیوس قیصر تنها در چند صحنه‌ی نمایشنامه حضور دارد و شکسپیر بیشتر به آشفتگی روانی بروتوس و درگیری‌های ذهنی او می‌پردازد.