کتاب‌هایی برای دوستداران «مغازه خودکشی»

«بله، رسم روزگار چنین است.» بیلی پیلگریم، قهرمان داستان، در ارتش آمریکا در جنگ جهانی دوم خدمت می‌کند. زمانی که در درسدن آلمان به اسارت گرفته می‌شود، در سلاخ‌خانه‌ای حبسش می‌کنند. وقتی متفقین درسدن آلمان را بمباران می‌کنند او به طرز معجزه‌آسایی نجات پیدا می‌کند و خودش را از سلاخ‌خانه بیرون می‌کشد.

البته داستان فقط درباره‌ی این فاجعه نیست. بیلی قابلیت حرکت در زمان پیدا می‌کند و به طور هم‌زمان در زمین و سیاره‌ای به اسم ترالفامادور زندگی‌اش را سپری می‌کند. ترالفامادوری‌ها می‌توانند محیط خود را در چهار بعد ببینند و همین باعث می‌شود دید فیلسوفانه و عمیقی به مسائل داشته باشند و از گذشته و آینده باخبر باشند. بنابراین وقتی اتفاقی رخ می‌دهد فقط اینگونه واکنش نشان می‌دهد: بله، رسم روزگار چنین است.

سلاخ‌خانه شماره پنج رمانی علمی تخیلی است که با لحنی طنز و تلخ به وقایع جنگ جهانی دوم و پس از آن می‌نگرد. اتفاقات از دید ونه گات به طرز مضحکی فاجعه‌آمیز، وحشتناک و احمقانه هستند؛ آن اندازه که فقط با خیال‌پردازی و طنز می‌توان سراغ آن‌ها رفت تا تلخی‌‌شان را تاب آورد.

کارآگاه بدشانسی را تصور کنید که از پس کارهایش برنمی‌آید؛ اما به طور اتفاقی مسئول رسیدگی به مهم‌ترین پرونده‌ی قتل جهان می‌شود… عامه‌پسند به زبان نیکی بلانِ کارآگاه، روایت می‌شود و او که مردی کم‌توان است باید مسائلش را حل کند. نیکی باید به دنبال نویسنده‌ای به نام سلین بگردد. سلین نویسنده‌ای است که چندین سال پیش مرده اما زنی به نام بانوی مرگ اصرار دارد که او زنده است و از نیکی می‌خواهد که او را پیدا کند. 

آنچه این داستان را جذاب و از سایر داستان‌های جنایی متمایز می‌کند این نکته است که نیکی با وجود آگاهی از پوچی، ملال و بیهودگی زندگی، به تقلایش برای ادامه‌ی حیات ادامه می‌دهد و معنایی برای آن پیدا می‌کند. شاید مرگ بارزترین شخصیت این کتاب باشد که با حضور خود در داستان، جنبه‌ای فیلسوفانه و البته طنزآمیز به آن می‌بخشد. طنز تلخ و طرح معمای پلیسی دو شیوه‌ای است که بوکوفسکی در این کتاب به وسیله‌ی آن‌ها به سراغ دغدغه‌های اصلی زندگی‌اش می‌رود تا از زهر بدبختی‌های عالم کم کند. اگر از عاشقان رمان مغازه خودکشی هستید، شاید این رمان را نیز دوست داشته باشید.

در رویای بابل داستان کارآگاهی به نام سی کارد است که با فقر و بیچارگی دست و پنجه نرم می‌کند و به دنبال فرصتی است تا از این برزخ خودش را نجات دهد. او ماشینش را فروخته، اجاره‌خانه را نمی‌تواند بپردازد و حتی پول ندارد برای اسلحه‌اش گلوله بخرد؛ اما باوجود تمام این‌ها، رویای بابل، بابل باستانی، هیچگاه از سرش بیرون نمی‌رود. تمام کارهای او عجیب و بامزه هستند. بالاخره بعد از مدت‌ها یک نفر او را استخدام می‌کند اما اتفاقی برایش می‌افتد که او را به رویایش یک قدم نزدیک‌تر می‌کند.

نویسندگان برای نشان‌دادن کراهت و خشونت جنگ روش‌های گوناگونی به کار می‌گیرند. کمدی سیاه یکی از این روش‌هاست که البته با توجه به تغییراتی که نسل جوان پس از جنگ جهانی دوم داشتند، طنز تلخ بیشتر از سایر روش‌ها طرفدار پیدا کرد و این روزها هم پرطرفدار است. تبصره ۲۲ یکی از معروف‌ترین رمان‌های ضد جنگ است که دهه‌ی ۶۰ میلادی (مصادف با فرهنگ هیپی‌گری و ضد جنگ) با لحن طنز نوشته شده است و چون دست روی حقایق جنگ می‌گذارد، طنزش تلخ و سیاه قلمداد می‌شود. 

تبصره ۲۲ به موقعیتی گفته می‌شود که در آن راه فراری نیست و باخت در آن قطعی است. داستان به طرز خنده‌داری به این موقعیت بپردازد. به این ترتیب که اگر در زمان جنگ تشخیص بدهند کسی دیوانه است می‌تواند معاف شود. بنابراین اگر کسی بخواهد در عملیات مرگباری شرکت کند پس قطعا دیوانه است و باید مرخص شود چون مرگ با کسی شوخی ندارد و آدم عاقل نمی‌خواهد بمیرد. اما به همین راحتی هم نیست. کسی که می‌تواند تشخیص دهد که دیوانه است که پا به عملیات گذاشته، پس حتما سالم است و باید به عملیات برگردد.

یوساریان، افسر نیروی هوایی، قهرمان این داستان است که درگیر تبصره ۲۲ می‌شود. تلاش او برای مرخص‌شدن از جنگ، فضای داستان را کمدی می‌کند و موقعیت‌هایی که او با افسرهای بالادست خود و همرزمانش پیدا می‌کند، از جذابیت‌ترین و خنده‌‌دارترین بخش‌های داستان است که البته همگی پوچی و تلخی جنگ را به نمایش درمی‌آورند و حقیقت گریزناپذیر مرگ را فریاد می‌زنند.

مجموعه داستان‌های کوتاه خواب خوب بهشت نوشته‌ی سم شپارد، بازیگر، کارگردان، نویسنده و نمایشنامه‌نویس مشهور امریکایی است. شپارد را با داستان‌های سبک «جاده‌ای» می‌شناسند. او در داستان‌های کوتاهش نیز این سبک را به‌نوعی ادامه داده است.

۱۳ داستان‌ این مجموعه درباره‌ی آدم‌های تنها، خسته و مستاصلی است که در ساده‌ترین جزئیات زندگی، پیچیده‌ترین مسائل فلسفی را می‌یابند؛ اما از قدرت درک و تحمل این مسائل عاجزند. سم شپارد با طنز تلخ خود به سراغ آدم‌های داستان‌هایش می‌رود تا به یادشان بیاورد زندگی چقدر رقت‌‌انگیز، مضحک و ناعادلانه است و گاهی، لبخندِ دردآورِ گوشه‌ی لبْ تنها واکنشی است که می‌توان به این زندگی نشان داد.

سیمای زنی در میان جمع همان‌گونه که از نامش پیداست داستان دختری آلمانی به نام لنی گرویتن است؛ البته قرار نیست داستان زندگی او را به صورت خطی و از زبان خود او بخوانیم؛ بلکه قرار است قصه‌ی او را از زبان دیگران و به صورت غیرخطی دنبال کنیم.

نویسنده‌ای (راوی بی‌نام و نشان) به دنبال تمام آدم‌های اطراف لنی می‌رود تا درباره‌ی او ازشان بپرسد. رابطه‌ی عاشقانه‌‌ لنی با یک اسیر اهل شوروی زندگی او را دچار ابهام کرده است. راوی باید ابهام‌ها را برطرف کرده و هر روایت را به شکل قطعه‌ای از یک پازل کنار قطعات دیگر بگذارد تا قصه‌ی لنی تکمیل شود. این روایت‌ها از ۴۸سالگی لنی آغاز می‌شوند و به عقب برمی‌گردند. هرکدام از این آدم‌ها که نماینده‌ی قشری از جامعه هستند و دوره‌‌ای خاص از زندگی لنی را بیان می‌کنند، نظر و قضاوت شخصی خود را درباره‌ی لنی ارائه می‌دهند و همین به جذابیت داستان می‌افزاید. این گفت‌وگوها فضای داستان را به سال‌های دور و دراز آلمان می‌برد و باعث می‌شود خوانندگان با دوره‌های مختلفی از تاریخ معاصر آلمان و البته،‌ کودکی و جوانی لنی آشنا شوند.

هاینریش بل با طنز مخصوصِ خود به سراغ عادت‌ها و اخلاق‌های مردم آلمان می‌رود تا موفقیت‌ها و جایگاه‌های اجتماعی و سیاسی و علمی مردم را به سخره بگیرد و ریاکاری و تظاهر به تقوا و خوشبختی آن‌ها را به نمایش بگذارد. سرمایه‌داری و کمونیسم دو پدیده‌ای است که بل در این کتاب به باد انتقاد می‌گیرد. 

برادران سیسترز از آن دست کتاب‌هایی است که حتی نامش هم لبخند بر لب می‌نشاند؛ دو برادری که فامیلشان خواهرهاست.

داستان درباره‌ی دو برادر به نام‌های ایلای و چارلی است و در سال ۱۸۵۱ در غرب وحشی و دوران تب طلا می‌گذرد. ایلای و چارلی که دو آدم‌کش مشهور هستند، به دنبال کشتن هرمن کرمیت وارم راهی کالیفرنیا می‌شوند که در این مسیر اتفاقات جالب و هیجان‌انگیزی برایشان رخ می‌دهد. ایلای و چارلی آنقدر هم که می‌خواهند بی‌رحم به نظر برسند، بی‌رحم نیستند.

ایلای که راوی داستان است، برادر کوچک‌تر و کمی چاق است. او نسبت به برادر دیگرش خوش‌اخلاق‌تر و دل‌رحم‌تر است و بدش نمی‌آید تغییری در زندگی‌اش بدهد. چارلی خشن‌تر و رئیس‌مآب است و به برادرش احترام نمی‌گذارد. آن‌ها راهی سفر کالیفرنیا می‌شوند و ماجراهایی که در این سفر برایشان رخ می‌دهد این کتاب را در بین بهترین رمان‌های وسترن کمدی قرار داده است. کمدی تلخْ زبانی است که از طریق آن وحشی‌گری و خشونت غرب آمریکا را نظاره می‌کنید. خواندن یا شنیدن این رمان را به عاشقان مغازه خودکشی پیشنهاد می‌کنیم.

دوازده صندلی داستان مردی است که برای پیداکردن چند صندلی سفری دور و دراز را در شوروی آغاز می‌کند. ایپولیت ماتویویچ که قبل از انقلاب اکتبر برای خودش شخص مهمی بود و همه به او احترام می‌گذاشتند، بعد از انقلاب به یک آدم معمولی تبدیل می‌شود که در اداره‌ی ثبت مرگ و ازدواج کار می‌کند. تا اینکه در ماجرایی مربوط به مرگ یک پیرزن، درست قبل از آنکه پیرزن بمیرد، متوجه می‌شود که پیرزن ۱۲ صندلی (مبلمان) دارد که الماس‌هایش را در یکی از آن‌ها مخفی کرده است. اما حالا صندلی‌ها توقیف شده‌اند و کسی از الماس‌ها خبر ندارد. بنابراین ایپولیت راهی سفر می‌شود تا صندلی‌ها را پیدا کند.

این سفر پر از ماجراهای خنده‌دار در شوروری آن سال‌هاست. خشونت، تعصب، غارت اموال دولتی، کاغذبازی‌های مسخره‌ در اداره‌ها و سردادن شعارهای توخالی و پوچ از موضوعاتی هستند که در این رمان به چشم می‌آیند و نویسندگان با زیبایی تمام، وضعیت تلخ و فاجعه‌آمیز شوروی کمونیستی در سال‌های ابتدای تأسیسش را با ریشخند و طنز تلخ بیان می‌کنند.

کتاب بالاخره یه روزی قشنگ حرف می‌زنم شامل ۲۶ یادداشت طنز از زندگی و خاطرات دیوید سداریس است. سداریس پرمخاطب‌ترین طنزنویس چندین سال اخیر امریکا شناخته شده است. کتاب به دو بخش تقسیم شده است. بخش اول شامل مقالاتی در مورد زندگی سداریس قبل از نقل مکان به نرماندی فرانسه است که موضوعاتی چون بزرگ‌شدن او در حومه شهر رالی در کارولینای شمالی، وقتی در مشاغل عجیب و غریب در شهر نیویورک کار می‌کرد، زمانی که دوست بدجنس دوران کودکی‌اش را ​​در نیویورک می‌بیند و در آخر، خاطرات مربوط به دوست دخترش را دربرمی‌گیرد. 

 بخش دوم، بعد از نقل مکان سداریس به نرماندی است که زندگی‌ مشترکش با هیو را روایت می‌کند. این بخش همچنین درباره‌ی تلاش‌های ناامیدکننده‌اش برای یادگیری زبان فرانسه است که به قسمت طنز ماجرا بیشتر می‌افزاید.

مارتین مک دونا از برجسته‌ترین نویسنده‌ها و نمایشنامه‌نویس‌های حال حاضر دنیاست که کمدی‌های تلخ و منحصربه‌فردش با شخصیت‌های حیرت‌انگیز، سبکی تازه در دنیای نمایش و سینما خلق کرده است. فیلم سه بیلبورد خارج از ابینگ از شاخص‌ترین آثار اوست.

مامورهای اعدام از جدیدترین نمایشنامه‌های مک دوناست که داستانی بی‌نظیر و خارق‌العاده دارد: مردی به نام هری سال‌ها مامور اعدام بوده است. هدف او در زندگی این بوده که بهترین مامور اعدام انگلستان شناخته شود و خودش هم این لقب را تنها افتخار زندگی‌اش قلمداد می‌کند. اما انگار کسانی هستند که فکر می‌کنند او بهترین مامور اعدام به حساب نمی‌آید و این لقبْ شایسته‌ی رقیب هری است! هری که به همراه خانواده‌اش یک بار را می‌گرداند، یک روز که دقیقا با خبر برچیده‌شدن مجازات اعدام مصادف می‌شود، با غریبه‌ای برخورد می‌کند که علاقه‌ای به کارهای او ندارد و می‌خواهد حقایق تازه‌ای را برملا کند که ممکن است زندگی هری را به خطر بیندازد.

«مسئله این نیست که از مرگ می‌ترسم فقط دلم نمی‌خواهد موقع مردن در محل حضور داشته باشم.» اگر بخواهیم داستان مرگ در می‌زند را در یک جمله خلاصه کنیم همین جمله است. مرگ در می‌زند مجموعه‌ای از چند نمایشنامه، داستان کوتاه و مقاله نوشته‌ی وودی آلن، نویسنده‌ و فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان بزرگ امریکایی است که همه او را به خاطر فیلم‌های کمدی تلخش می‌شناسند.

آلن سبک و دیدگاه منحصربه‌ُفردی دارد؛ مرگ، زندگی، ازدواج، خیانت، دین، عشق و… از عمده‌ترین  مسائلی هستند که آلن درباره‌شان می‌نویسد. همه چیز از نگاه او فرق دارد. ولی آنقدر غریب نیست که فکر کنیم تابه‌حال به ذهن خودمان نرسیده است. بلکه او فقط با جسارت و شوخ‌طبعیِ تمامْ آن مسئله را پیش چشممان عریان می‌کند.

مرگ در می‌زند که عنوان یکی از داستان‌های این مجموعه است، ماجرای فردی به نام نات آکرمن است که می‌خواهد مرگ را دور بزند. مرگ به سراغ نات میانسال می‌رود و او تلاش می‌کند هربار با ترفندی پیروز شود.