معرفی کتاب‌هایی برای دیدن جهان از نگاه زنان

کتاب آقای عزیز من نوشته‌ی ناهید گلکار است. کتاب آقای عزیز من داستان دختری ۱۲ساله به اسم گلنار است که در یک خانواده‌ی بسیار فقیر زندگی می‌کند. یک روز پدرش می‌گوید او را به فرد دیگری سپرده تا در خانه‌ی آن‌ها کار کند. گلنار اول ناراحت است که باید از مادر و برادرهایش جدا شود؛ اما به اصرار مادرش برای یک زندگی بهتر این موضوع را می‌پذیرد. او وارد خانه‌ی مردی به اسم عزت‌الله‌ خان می‌شود که صاحب تمام خانه‌های کوچه است. گلنار اول فکر می‌کند قرار است مراقب پریناز و پرستو بچه‌های عزت‌الله خان باشد؛ اما کم‌کم می‌فهمد او را برای کار دیگری به خانه آورده‌اند. کاری که مانند یک راز شوم به صدای گریه‌ها و ناله‌های یک زن مرموز در طبقه‌ی بالا گره‌خورده است.

کتاب خانه ادریسیها مشهورترین کتاب غزاله علیزاده است که سه سال پس از مرگش برنده‌ی جایزه بیست سال داستان‌نویسی ایران شد. کتاب خانه ادریسیها در شهری به نام عشق‌آباد و در عمارتی اجدادی و قدیمی روایت می‌شود. باقی‌مانده‌ی خاندان ادریسی در این خانه زندگی می‌کنند و زندگی و احوال آنان مرکز روایت‌های داستان است. زنان این خانواده مستقیم و غیرمستقیم قربانیان مردسالاری بودند.

قدیمی‌ترین عضو خانواده زلیخا که او را با نام مادربزرگ در کتاب می‌شناسیم در سال‌های اول جوانی عاشق پسری یاغی و مبارز به اسم قباد بوده که او را به زور به آقای ادریسی شوهر می‌دهند. رحیلا دختر خانم ادریسی هم سرنوشتی چون مادرش داشته. او را به زور شوهر می‌دهند و بعد از مدتی هم جوان‌مرگ می‌شود. عضو دیگر ساکن خانه ادریسیها وهاب نوه‌ی پسری زلیخا است که بعد از تحصیل از فرنگ به خانه برگشته است. لقا دختر میانسال خانم ادریسی افسرده و تنها است و هرگز با مردی در ارتباط نبوده. یاور خدمتکار پیر خانه هم در کنار خانواده زندگی می‌کند. اهالی خانه ادریسیها قرار است با مردمانی روبه‌رو شوند که در شهر قدرت را به دست گرفته‌اند و شعار می دهند که قرار است حق مظلوم را از ظالم بگیرند. 

کتاب خانه ادریسیها سرگذشت نسل به نسل زنانی است که قربانی مردان بودند.

کتاب نگران‌ نباش نوشته‌ی مهسا محب‌علی داستان حیرت‌انگیزی از پایان جهان است. داستان در شهر تهران روایت می‌شود وقتی زلزله‌های پی‌درپی‌ تهران را ویران کرده و همچنان هم ادامه دارد. اوضاع شهر آشفته است و مردم برای زنده ماندن تلاش می‌کنند. قهرمان داستان دختر جوانی است که تازه درگیر اعتیاد شده است، او حاضر نیست از خانه بیرون برود و وقتی مادر و برادرش اصرار می‌کنند او غرق در خیالات ناشی از مواد از بیرون رفتن خودداری می‌کند. چیزی نمی‌گذرد که او مجبور می‌شود برای تهیه‌ی مواد از خانه بیرون برود و روایت او از اتفاقات شهر و آشفتگی فضای پایان‌دنیایی و نسل سرگشته‌ی جوان محور اتفاقات داستان نگران نباش است.

کتاب پرنده من نوشته‌ی فریبا وفی تنها نویسنده‌ی ایرانی است که یکی از کتاب‌هایش برنده‌ی جایزه‌ی ادبی  پرمخاطب‌ترین نویسنده غیرآلمانی مؤسسه ادبی لیت‌پروم شده است. 

کتاب پرنده من داستان زن خانه‌داری است که همیشه تلاش می‌کند چراغ خانه‌اش را روشن نگه دارد و فضای گرمی در خانه‌اش بسازد. قهرمان داستان با پدری بزرگ شده است که تمام زندگی‌اش را صرف خوش‌گذرانی بی‌بندوباری کرده است و هرگز نتوانسته آن‌طور که شایسته است به بچه‌هایش محبت کند. زن با اینکه همیشه تلاش می‌کند همه چیز خوب باشد؛ اما اتفاقات آن‌طور که او می‌خواهد پیش نمی‌رود. 

کتاب پرنده من برنده‌ی جایزه کتاب سال ۱۳۸۱، جایزه‌ی ادبی هوشنگ گلشیری و جایزه‌ی ادبی مهرگان است. 

کتاب عاشق نوشته‌ی «بانوی داستان‌نویسی مدرن» مارگریت دوراس است که جایزه‌ی ادبی گنکور را برای نویسنده به ارمغان آورد. داستان عاشق در جنوب شرقی آسیا و در هندوچین روایت می‌شود. جایی که دوراس در نوجوانی در آنجا همراه خانواده‌اش زندگی می‌کرد.

عاشق داستان عشق دختری نوجوان به یک مرد چینی است. دوراس در این کتاب با نثری جذاب و حیرت‌انگیز، تصویری حقیقی از زندگی در حاشیه‌ی سایگون، شهری در ویتنام، در آخرین روزهای عصر استعمار فرانسه در این سرزمین می‌سازد. او ماجرای رابطه‌ای پرشور و احساس از دو شخصیت فراموش‌نشدنی و تنها می‌سازد که برای همیشه در ادبیات جهان ماندگار شده است. این کتاب در حقیقت بخشی از زندگی مارگریت دوراس در نوجوانی‌اش است که در فقر شدید همراه مادر و دو برادرش زندگی می‌کرد. کتاب عاشق با فروش بیش از یک میلیون نسخه در جهان یکی از مشهورترین آثار ادبی معاصر است.

کتاب سرگذشت ندیمه نوشته‌ی مارگرت اتوود، یکی از مشهورترین و جنجالی‌ترین رمان‌های معاصر است که برای نویسنده جایزه‌ی آرتور سی. کلارک را به ارمغان آورد و سریال اقتباسی از این رمان میلیون‌ها بیننده در جهان داشت. 

کتاب در آمریکا روایت می‌شود. یک انقلاب همه چیز را تغییر می‌دهد. رئیس‌جمهور آمریکا و اعضای کنگره کشته می‌شوند و حکومتی دیکتاتوری و تمامیت‌خواه به اسم «گیلیاد» بر سر کار می‌آید. این حکومت در بزرگ‌ترین اقدام خود زنان را از تمام طبقات اجتماعی حذف می‌کند. آنان هیچ حقی بر زندگی و بدن خود ندارند و به‌عنوان ندیمه قرار است به حکومت فقط با فرزندآوری خدمت کنند. آن‌ها حتی اجازه ندارند بخوانند و بنویسند. کتاب سرگذشت ندیمه داستان زنی به نام «افرد» است که همراه همسر و فرزندش زندگی خوبی داشته، اما با روی کار آمدن گیلیاد زندگی‌اش نابود شده است.

کتاب سرگذشت ندیمه روایتی از سرنوشت زنان در طول تاریخ در فضایی مدرن است. رنج زنان در قرن‌های گذشته و در حکومت‌های تمامیت‌خواه به دنیای امروز و کشور آمریکا آورده شده تا رنج تاریخی زنان را بهتر معرفی کند. 

همه می‌میرند نوشته‌ی سیمون دوبوار یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان زن و فمینیست‌های جهان است. رژین دختر خودخواه و مغروری است که همه‌‌ی جهان را با حسادت و رقابت می‌بیند به حدی که از حسادت به آدم‌هایی که بیدار هستند نمی‌خوابد. او همیشه آرزوی جاودانگی دارد. یک روز رژین با مردی به اسم «رایموند فوسکا» آشنا می‌شود. مرد ۷۰۰ساله و جاودانی که شاهد بزرگ‌ترین اتفاقات تاریخ بوده است. رژین شیفته‌ی این مرد می‌شود و می‌خواهد در ارتباط با او بفهمد جاودانگی چگونه است، اما فوسکا که شاهد تغییر جهان بوده نظرش با رژین متفاوت است و ارتباط این دو نفر و روایت‌های فوسکا از تاریخ داستان کتاب همه می‌میرند را می‌سازد. 

این رمان روایتی جذاب از تاریخ پرفرازونشیب بشر است که یک شاهد عینی آن را روایت می‌کند. 

زندگی پنلوپه یا پنی، از دور بسیار آرام و موفق به نظر می‌رسد؛ زنی شاد، مردی موفق، فرزندهایی دوست‌داشتنی و یک زندگی آرام و بی‌حاشیه. بااین‌حال زندگی در این چیزها خلاصه نمی‌شود؛ پنی هم یک روز به‌صورت اتفاقی حس می‌کند زندگی‌اش به‌شدت درگیر ملال شده و دیگر نمی‌تواند مشکلات زندگی زناشویی‌اش را حل‌وفصل کند. درواقع پنی حس می‌کند باید از زمان‌های باقی‌مانده‌ی زندگی‌اش استفاده کند و طعم هیجان و شور را بچشد. دایره‌ی امنش را ترک کند، باید سختی و خطرات را به جان بخرد و تحت هیچ شرایطی به ملال و روزمرگی تن ندهد.

وانیل و شکلات رمانی برای همه است؛ برای هر کسی که در جریان زندگی روزمره، رویاها و شور زندگی‌اش را گم کرده است. درواقع این کتاب به یادمان می‌آورد که خواسته‌ها و رویاهایمان چه بوده است و در چه فاصله‌ای از آن‌ها داریم زندگی می‌کنیم؟ در ضمن این کتاب برای زنانی که احساس ملال و شکست می‌کنند و نمی‌توانند احساساتشان را شناسایی کنند، می‌تواند به مثابه یک راهنما عمل کند و آن‌ها را به فکر وادارد.

کتاب آیشمن در اورشلیم نوشته‌ی هانا آرنت فیلسوف سیاسی و تایخ‌نگار آلمانی – آمریکایی است. این کتاب روایت دادگاه آدولف آیشمن یکی از افراد بلندپایه‌ی حزب نازی است. هانا آرنت از طرف مجله‌ی نیویورکر مسئول شد تا گزارشی بر یکی از مهم‌ترین دادگاه‌های سران نازی بنویسد. او این گزارش را بعدها با نام آیشمن در اورشلیم منتشر کرد. اگرچه آیشمن مسئول مرگ یهودیان بسیاری در کوره‌های آدم‌سوزی بود، اما هانا آرنت در این کتاب نگاه دیگری ارائه کرد. او بیان می‌کند شرهای بزرگ تاریخ نه توسط متعصبان کور یا بیماران با مشکلات روانی بلکه به‌وسیله‌ی مردم عادی به اجرا درآمده و به همین دلیل، از نظر این مردم اعمالشان رفتاری طبیعی بوده ‌است.

کتاب سنگ، کاغذ، قیچی نوشته‌ی آلیس فینی یکی از مشهورترین رمان‌های وهم‌آلود ادبیات معاصر است. در این کتاب با «آدام» و «آملیا» همراه می‌شویم که به کوهستان سفر کرده‌اند تا ارتباطشان را بهتر کنند. آن‌ها به یک هتل کوهستانی در منطقه‌ی بلک واترِ اسکاتلند سفر کرده‌اند تا دور از هیاهوی لندن به آرامش برسند. در یک شب برفی همه چیز تغییر می‌کند. آب و برق قطع می‌شود، درها بی‌دلیل باز و بسته می‌شوند و انگار کسی یا چیزی آن‌ها زیر نظر دارد. این زوج خیلی زود می‌فهمند زیر کلیسایی که در آن مکان وجود دارد قبرستانی قدیمی است که جسد جادوگران در آن دفن شده است. 

کتاب سنگ، کاغذ، قیچی فضایی هولناک دارد و خواننده را به یاد عصر طلایی رمان‌های گوتیک می‌اندازد که زنان نویسنده پادشاهان قدرتمند آن دوره بودند. 

کتاب آسیاب کرانه فلاس نوشته‌ی جرج الیوت یا همان ماری آن ایوانز است که اول یادداشت به او اشاره کردیم. ماری آن ایوانز که فعالیت ادبی‌اش را با نام یک مرد شروع کرد در این کتاب سراغ زندگی دختر جوانی در عصر ویکتوریا می‌رود که می‌خواهد شور زندگی را در خودش و دیگران زنده نگه دارد، اما اتفاقات او را تغییر می‌دهد. 

کتاب آسیاب کرانه فلاس سال ۱۸۶۰ منتشر شد و اتفاقات آن هم در همان زمان روایت می‌شود. کتاب داستان خواهر و برادی به اسم «مگی» و «تام» است که ارتباط خوبی با هم دارند، اما مگی کم‌کم متوجه می‌شود اوضاع برای او به‌عنوان یک دختر متفاوت است و جامعه و خانواده با او رفتار متفاوتی دارند. این کتاب یکی از شاهکارهای ادبیات عصر ویکتوریایی است. 

کتاب دختران نحیف نوشته‌ی میوریئل اسپارک روایتی جذاب در قلب جنگ جهانی دوم است. دختران نحیف توسط آنتونی بورگس؛ منتقد مشهور، به‌عنوان یکی از بهترین رمان‌های مدرن در ساندی تایمز لندن انتخاب شد. محور اصلی کتاب درباره‌ی خانه‌ای است که گروهی از دختران جوان در آنجا گروهی زندگی می‌کنند. داستان کتاب دختران نحیف جایی شروع می‌شود که یکی از دختران پس از سال‌ها سعی دارد با دختران دیگر ارتباط برقرار کند تا خبر مهمی را به آن‌ها بگوید. این کتاب شما را به دیدن لندن جنگ‌زده در زمان جنگ جهانی دوم می‌برد.

کتاب شدن نوشته‌ی میشل اوباما وکیل، نایب‌رئیس بیمارستان وهمسر باراک اوباما و بانوی اول سابق آمریکا است. این کتاب در عرض دو هفته صدرنشین پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک‌تایمز شد. در این کتاب میشل گذشته‌ی خودش را در جایگاه یک زن رنگین‌پوست آفریقایی – آمریکایی روایت می‌کند. او در این کتاب، کودکی‌اش را به‌عنوان یک بچه‌ی سیاه‌پوست روایت می‌کند و بعد به دوران حضورش در کاخ سفید می‌پردازد. او از زندگی‌اش می‌گوید وقتی که او را به‌عنوان یک «زن سیاه عصبانی» توصیف می‌کردند و حتی رسانه‌ها به‌خاطر اندام درشتش زن بودنش را هم زیر سؤال می‌بردند. این کتاب روایتی جذاب از تجربیاتی است که شاید برای بسیاری از زنان مشترک باشد.

کتاب من ملاله هستم نوشته‌ی ملاله یوسف‌زی داستان دختری است که در سال ۲۰۱۴ جایزه‌ی صلح نوبل را همراه با کایلاش ساتیارتی دریافت کرد. کتاب در دور‌ه‌ای روایت می‌شود که طالبان، کنترل دره‌ی سوات در پاکستان را در اختیار گرفته است. در این دوران طالبان در پی اعتقادات متعصبانه‌ی خود تحصیلات برای دختران را ممنوع می‌کنند، در این زمان فقط یک دختر جرئت مقابله با آن‌ها را دارد. ملاله در وبلاگ خود از وضعیت زنان و مشکلات دختران در حکومت طالبان می‌نویسد. ملاله یوسف‌زی سکوت را نمی‌پذیرد و برای حق تحصیل خود می‌جنگید. او در روز سه‌شنبه ۹ اکتبر ۲۰۱۲ و در ۱۵سالگی وقتی با اتوبوس از مدرسه به خانه برمی‌گشت، هدف گلوله‌ی نیروهای طالبان قرار گرفت، گلوله‌ به سرش اصابت کرد و باعث شد همه تصور کنند کار او تمام است، اما ملاله به شکل معجزه‌آسایی بهبود پیدا کرد و راهی سفری خارق‌العاده از دره‌ای دورافتاده در پاکستان به مجمع سازمان ملل متحد در نیویورک شد. او در این کتاب از اوضاع زنان در پاکستان و شرایط آنان می‌نویسد و سعی می‌کند جهان را از ظلمی که طالبان به زنان روا می‌دارد آگاه کند.

کتاب چهره‌های خاکستری نوشته‌ی کتی اوتن است. این کتاب بر اساس ۱۰۰ مصاحبه‌ی مستند نوشته شده است به شرایط زنان ایزدی در زمان قدرت داعش می‌پردازد. کتاب چهره‌های خاکستری یکی از بهترین کتاب‌های حقوق بشر در سال ۲۰۱۷ معرفی شد. این کتاب سختی‌ها و رنج باورنکردنی زنان ایزدی را با بیان حقایق نشان می‌دهد.

کتاب امی نوتر؛ مادر جبر نوین نوشته‌ی مارگارت تنت روایت زنی کمتر شناخته شده در جهان ریاضیات است. امی نوتر را مادر جبر نوین لقب داده‌اند. او از طرف پاول الکساندروف، آلبرت انیشتین، ژان دیدونه، هرمان وایل، و نوربرت وینر به‌عنوان مهم‌ترین محقق زن تاریخ ریاضیات لقب گرفته است. او یکی از مشهورترین ریاضی‌دانان مدرن است و در این کتاب روایت زندگی و سختی‌های او برای اثبات خودش به‌عنوان یک استاد ریاضی را می‌خوانید. در این کتاب می‌خوانید امی نوتر چطور در کنگره‌ی جهانی ریاضیات در زوریخ درخشید، اما دانشگاه فقط به دلیل جنسیت او با دانشیار شدنش مخالفت کرد و در ادامه زندگی پرفرازونشیبش چطور پیش رفت.