معرفی کتاب‌هایی با درون‌مایه و محتوای روانشناسی برای نوجوانان

دوران نوجوانی، احتمالا سرآغاز دورانی است که باید با دغدغه‌های گوناگونی مواجه شویم. برخی ممکن است ساده باشند و برخی ممکن است برای مدت طولانی ذهنمان را به خود درگیر کنند. اما چطور می‌توانیم دریابیم که کدام دغدغه‌ها راه درست را آمده‌اند و کدام یک را باید کنار بگذاریم؟ چطور باید بفهمیم که از میان هزاران هزار دغدغه و فکری که به سرمان می‌زند، کدام ارزش وقت‌ گذاشتن دارد و کدام یک، باید سریعاً کنار گذاشته شود؟

مارک منسون در کتاب هنر ظریف رهایی از دغدغه‌ها به این سوالات ما پاسخ می‌دهد. ما نمی‌توانیم زندگی بدون دغدغه‌ای داشته باشیم. بخشی از طبیعت انسانی ما در طلب دغدغه ساختن و اهمیت دادن به مسائل گوناگون است. پس شاید مهم باشد بفهمیم که چطور می‌توانیم در زندگی، روی همه‌چیز خط بکشیم و جا را برای مسائل مهم باز کنیم. 

عادت‌های ما، همان کارهای کوچکی که هر روز انجام می‌دهیم، زندگی ما را می‌سازد. چه نیم ساعت پیاده‌روی کردن باشد و چه خوابیدندر بعدازظهر. اما چطور می‌توانیم این عادت‌های کوچک را به برتری خفیف برای خودمان تبدیل کنیم و از آن در سراسر زندگی نفع ببریم؟ 

جف اولسون، راه رسیدن به خوشبختی نامحدود را در برتری خفیف می‌بیند. یعنی تبدیل اقدامات ساده و منظم روزانه به پلکانی برای پیشرفت. این کتاب موفقیت را صرفا محدود به موفقیت مالی نمی‌داند. بنابراین هرکسی، می‌تواند با هر دیدگاهی از خواندنش لذت ببرد و سبک زندگی‌اش را تغییر دهد.

کتاب آشنایی با استرس یک کتاب کوتاه و کاربردی از مجموعه کتاب‌های بهداشت روان، انتشارات فنی ایران است. این کتاب می‌تواند به همه‌ی ما، چه نوجوان باشیم و چه نوجوان نباشیم، کمک کند تا استرس و انواع آن را بشناسیم. استرس علائم خاصی دارد و ممکن است در مواقع خاصی بروز کند. اگر ما علامت‌ها و نحوه‌ی غلبه بر آن را بشناسیم، می‌توانیم پای اضطراب را از خانه‌‌مان ببریم.

کتاب سلامت روان، یکی دیگر از کتاب‌های مجموعه بهداشت روان است. در این کتاب به سه موضوع مهم و اساسی می‌پردازیم که برای بسیاری از نوجوانان دردسر ایجاد می‌کند! اعتماد به نفس، کنترل خشم و عصبانیت و غلبه بر تنهایی!

برای دختران، نه تنها در ایران که در سراسر جهان، محدودیت‌هایی وجود دارد. بسیاری از زنان طوری تربیت شده‌اند که اهل ریسک کردن نباشند، از شکست خوردن بترسند و کمال‌طلبی بیش از حدشان به آن‌ها اجازه‌ کار کردن و پیشرفت کردن ندهد. اما ریشما سوجانی نظر متفاوتی دارد. او وکیل و سیاست‌مدار زن هندی آمریکایی است که موفق شد تا این کمال‌طلبی مقابله کند و از همان موقع پیشرفتش آغاز شد. 

شجاع باش دختر، تجربه‌ زندگی زنانی است که موفق شدند تا محدودیت‌ها را کنار بزنند. اما کتابی است که فارغ از هر جنسیتی می‌توان خواند، از آن لذت برد و یک قدم بزرگ‌تر به سوی آگاهی از شرایط زنان در جامعه برداشت. 

همیشه خشم و عصبانیت نکوهش شده‌اند. مردم دیگر حرف کسی را که خشمگین می‌شود، نمی‌فهمند، بلکه فقط صدای او را می‌شنوند. اما خشم یکی از احساساتی است که همه ما در طول زندگی خود تجربه می‌کنیم. تجربه‌ احساس خشم، فقط مختص دوران کودکی، نوجوانی یا جوانی نیست. این احساس همیشه و در تمام طول زندگی ما را همراهی می‌کند. فقط اگر راهی بلد باشیم که خشممان را به صورت درست ابراز کنیم، مشکلمان حل می‌شود. صدایمان شنیده و حرفمان فهمیده می‌شود.

مارشال روزنبرگ که بنیان‌گذار یک روش ارتباطی به نام ارتباط بدون خشونت است، در کتاب موهبت شگفت‌انگیز خشم، به ما روش ابراز صحیح خشم را می‌آموزد. او به ما یاد می‌دهد چطور خشم را به وسیله‌ای تبدیل کنیم که به کمک آن بتوانیم نیازی را که داریم، کشف کنیم و راهبردی برای پاسخ دادن به آن نیاز پیدا کنیم. 

اگر نوجوان هستید یا دوران نوجوانی خود را به یاد دارید، حتما یادتان می‌آید که بزرگ‌ترها بارها و بارها ازتان پرسیده‌اند: در آینده می‌خواهی چه‌کاره شوی؟ البته سوال مهمی است و احتمالا ما هم بارها به جوابش فکر کردیم. اما شغل‌های امروز دنیا، با شغل‌های چندسال پیش خیلی فرق دارند. هر لحظه شغل جدیدی به دنیا می‌آید و شغلی قدیمی را کنار می‌زند. چطور می‌توانیم بفهمیم که به چه کاری علاقه داریم تا برای ادامه زندگی به آن فکر کنیم؟ آن هم وقتی که اول راه هستیم؟ 

آلن دوباتن در یکی از کتاب‌های مجموعه‌ مدرسه‌ زندگی، به ما کمک می‌کند به این سوال پاسخ بدهیم. شغل مورد علاقه‌ ما چیست؟ قرار است شغلی را انتخاب کنیم که به ما لذت می‌دهد و از آن احساس مفید بودن می‌کنیم، اما مسیر پیدا کردن این شغل مشکل است. خواندن کتاب شغل مورد علاقه می‌تواند به ما کمک کند تا ذهنمان نظم و وضوحی پیدا کند که برایش لازم است!

همه ما مدام در معرض نصیحت‌ها و پندهای مختلف اطرافیان هستیم. آدم‌های مختلف به این بهانه که خیروصلاح ما را بهتر از خودمان می‌دانند، درباره‌ تک‌تک جزئیات زندگی‌مان اظهار نظر می‌کنند. بعضی از تجربه‌ها می‌توانند در زندگی به ما کمک کنند. اما برخی دیگر، افکاری تاریخ مصرف گذشته هستند که باید کنار گذاشته شوند. چطور می‌توانیم تشخیص بدهیم کدام فکرها سمی و کدام فکرهای سالم و به درد بخورند؟ 

کتاب ۴۰ فکر سمی، قرار است به ما کمک کند تا افکار سمی را بشناسیم، پادزهرهایی برای خنثی کردن تاثیراتش در مغز و روحمان پیدا کنیم و آن را با فکر و باور اصلاحی دیگری، جایگزین کنیم. 

دوره‌ی نوجوانی را می‌توان همزمان با دوران بلوغ دانست. بدن ما تغییراتی را تجربه می‌کند که همه تجربه کرده‌اند. همه چیز قرار است تغییر کند: از احساساتمان گرفته تا بدنمان. رشد شکل عجیبی به خودش می‌گیرد و سرعتش هم خیلی زیاد می‌شود. همه این اتفاقات ممکن است گیج کننده باشند. اما کتاب فقط دخترها بخوانند، به تمام سوالات و پرسش‌های دختران درباره بلوغ و این تغییر و تحولات پاسخ داده است.

پسران هم مانند دختران به بلوغ می‌رسند و تغییراتی را پشت‌سر می‌گذارند، هم جسمی و هم روانی. کنار آمدن با اعضای خانواده سخت می‌شود، ممکن است دوستانمان درک‌مان نکنند و … البته تمام این تغییرات طبیعی است و همه تجربه‌اش کردند. اما دانستن راجع به آنچه پیش رو داریم، به ما کمک می‌کند آن را راحت‌تر از سر بگذرانیم. کتاب فقط پسرها بخوانند، به تمام سوالات پسران درباره‌ی بلوغ، جواب می‌دهد.

برای بسیاری از ما سوگواری کردن کاری دشوار است. بلد نیستیم چطور برای جان‌های از دست رفته سوگواری کنیم. چطور گرفتار احساس گناه و عذاب وجدان نشویم. چطور پس از چنین واقعه‌ای به زندگی‌مان ادامه بدهیم و قوی باقی بمانیم؟ آیا اصلا لازم است قوی باشیم؟ 

باربارا پارک در کتاب میک هارته اینجا بود، داستانی لطیف از زندگی میک هارته را نوشته است. پسرکی که زندگی‌اش را از دست می‌دهد. حالا اعضای خانواده‌ او چطور می‌توانند زندگی‌شان را پس از چنین فاجعه‌ای سروسامان دهند؟ این داستان با نگاه و درون‌مایه روانشناسانه به ما کمک می‌کند تا بعد از وقوع چنین حوادثی، کنترل زندگی، افکار و احساساتمان را به دست بگیریم. 

باربارا پارک کتاب‌های دیگری هم دارد که به کودکان و نوجوانانی که درگیر مشکلاتی از قبیل جدایی والدین، ازدواج مجدد پدر و مادرها و یا روابط نه چندان صمیمانه‌ خواهر و برادری هستند، کمک کند. 

آوا در آینه، داستانی از فائزه دائمی است. داستان درباره‌ی دختری است که تجربه‌ی تجاوز جنسی را پشت‌سر گذاشته است. اما باید بتواند به زندگی‌اش ادامه دهد. آوا تلاش می‌کند تا اندوهش را درک کند و البته از جایش بلند شود. زندگی ادامه دارد و آوا نمی‌تواند و نباید اجازه دهد که این تجربه، او را از بقیه‌ی زندگی‌اش محروم کند. این داستان کوتاه، اولین کتاب تالیفی است که در ایران، با موضوع تربیت جنسی و تجاوز منتشر شده است و خواندنش، برای تمام نوجوان‌ها و حتی پدر و مادرهایشان هم جالب است.

شاید همه‌ ما بارها از خودمان پرسیده باشیم که معنای زندگی‌مان چیست؟ چطور باید رسالتمان را در زندگی پیدا کنیم و چه هدفی می‌تواند به زندگی ما معنی دهد. دوره‌ی نوجوانی، برای بسیاری از افراد اولین دوره‌ای است که تجربه‌ مواجهه با جهان را به دست می‌آورند. اولین باری که چنین سوالاتی را از خودمان می‌پرسیم. جواب را می‌توانیم در کتاب انسان در جستجوی معنا پیدا کنیم.

ویکتور فرانکل در این اثر از روزهای سیاهی می‌گوید که در اردوگاه‌های کار اجباری گذرانده بود. روزهایی که تمام دوستان، اعضای خانواده و نزدیکانش را از دست داده بود اما همچنان به دنبال یافتن معنایی برای زندگی بود تا امیدش را از دست ندهد. او خودش تجربه‌ زندگی کردن در بخش سیاهی از تاریک حیات بشر را دارد، می‌تواند پاسخی قابل اعتماد و اطمینان بخش به ما درباره‌ی معنی زندگی بدهد.