معرفی کتاب هایی درباره فمینیسم

جنس دوم نام مشهورترین اثر سیمون دوبووار، فیلسوف اگزیستانسیالیست و فمنیست پیشرو فرانسوی است. این اثر نخستین بار در ژوئن ۱۹۴۹ منتشر شد و همان زمان هم به عنوان یکی از بحث‌برانگیز ترین و شگفت‌انگیز ترین کتاب‌های زمان خود شناخته شد. تاثیر این اثر تا حدی بود که کلیساهای کاتولیک، خواندن و بازنشرش را ممنوع اعلام کرده بودند. نویسندگانی مانند فرانسوا ماریاک و آلبر کامو به شدت به این کتاب واکنش نشان دادند و زنان به عنوان طرف‌داران پروپاقرص این کتاب شناخته شدند.

جنس دوم که در دو جلد و هفت بخش نوشته شده است، به بررسی زوایای گوناگون مسئله زنانگی می‌پردازد و نگاهی به جنبه‌های تاریخی، اجتماعی، فلسفی و روانی این پدیده می‌اندازد. در جلد اول این اثر سرنوشت، تاریخ و اسطوره بررسی می‌شوند.

«چیما ماندا انگوزی آدیشی» نویسنده‌ی نیجریه‌ای تمرکزش بر روی تبعیض جنسیتی و تبعیض نژادی است. او در نامه‌ای که به دوست خود می‌نویسد به او پیشنهادهایی می‌دهد برای اینکه فرزندش را بر اساس اصول فمینیستی تربیت کند. پس از نوشتن نامه تصمیم می‌گیرد آن را در قالب کتاب «مانیفست یک فمینیست» منتشر کند. آدیشی در جایی از کتابش می‌گوید: «یک اساس فمینیستی می‌گوید: من مهم هستم. من نیز به اندازه مردان ارزشمندم و این ارزشمندی تابع زمان و مکان و اگر و اما نیست». اصل دیگری که او به عنوان یک اصل فمینیستی نام می‌برد یک سوال است که در موقعیت‌های مختلف می‌توان آن را پرسید «آیا می‌توانی گزینه را برعکس کنی و همان نتیجه را بگیری؟» او سپس توضیح می‌دهد چرا بعضی از تصمیم‌ها و رفتارها بر پایه‌ی تبعیض جنسیتی است و چگونه می‌توان از این پیش‌فرض ذهنی که جامعه به ما منتقل کرده فاصله بگیریم. نویسنده با زبانی ساده توانسته باورهای فمینیستی را توضیح دهد و تبعیض‌های جنسیتی را به چالش بکشد. آموزش، کلید رهایی از کلیشه‌های جنسیتی است و آدیشی در این کتاب گام به گام به ما می‌آموزد چطور برابری‌طلب باشیم و از کلیشه‌ها دوری کنیم.

یکی از چالش‌های فمینیست‌ها «عادی» و «طبیعی» بودن رفتارهای تبعیض‌آمیز است. زمانی که گروه‌های فمینیستی نسبت به رفتار یا باورهای جنسیت‌زده اعتراض می‌کنند، همراه کردن عموم مردم بسیار سخت است زیرا به نظر مردم چنین رفتار یا باوری طبیعی است و آن را تبعیض‌آمیز در نظر نمی‌گیرند به عنوان مثال زمانی که زنی اجازه‌ی انجام کاری را ندارد بعضی در پاسخ می‌گویند «چون زنه» برای آن‌ها محرومیت زنان از حقوق انسانی طبیعی به نظر می‌آید. جسیکا بنت در کتاب باشگاه مشت‌زنی فمینیستی با مثال‌های فراوانی جنسیت‌زدگی زیرپوستی حاکم بر جامعه را به خوبی نشان داده است و برای این موارد راه‌کار ارائه داده است. بیشتر این مثال‌ها در محیط کار اتفاق می‌افتد، بعضی موارد حتی در شرکت‌های پیشگام حوزه آی‌آتی رخ داده است. این کتاب سعی می‌کند رفتارهایی که از چشم ما پنهان می‌ماند یا نظرمان عادی است آشکار کند و به ما بفهماند زنان چطور به صورت خواسته یا ناخواسته در محیط‌های کاری مورد تبعیض قرار می‌گیرند.

افسانه نجم‌آبادی نویسنده و پژوهشگر مطالعات زنان و جنسیت دانشگاه هاروارد، یکی از نویسنده‌های برجسته‌ در زمینه‌ی آثار فمینیستی به شمار می‌آید. کتاب زنان سیبیلو و مردان بی‌ریش ابتدا پروژه‌ای درباره‌ی تاریخ‌نگاری جنسیت‌محور در ایران مدرن بود اما مسیر آن به سایر حوزه‌های جنسیت از جمله گرایش‌های جنسی ایرانیان دوره‌ی قاجار ختم شد. او در این کتاب با مطالعه‌ی آثار به جامانده از دوره‌ی قاجار مانند سفرنامه‌ها، اشعار، رمان‌های فارسی و … هنجارهای جنسیتی جامعه‌ی ایران و تاثیری که کشورهای خارجی بر آن‌ها داشته به خوبی بررسی کرده است. این کتاب توضیحاتی درباره‌ی اصول فمینیستی نمی‌دهد اما نظریات نویسنده بر پایه‌ی اندیشه‌ها و نظریه‌های فمینیستی استوار است. مطالعه‌ی این کتاب برای دانشجویان مطالعات زنان، علوم اجتماعی و تاریخ می‌تواند جذاب باشد اما برای سایرین به خصوص علاقه‌مندان به مسائل جنسیت در دوره‌ی قاجار خالی از لطف نیست.

بسیاری از دستاوردهای فعلی زنان مانند حق تحصیل نتیجه‌ی تلاش گروه‌هایی است که باور داشته‌اند زنان هم مانند مردان باید از حقوق برابر برخوردار باشند؛ آن‌ها در دورانی فعالیت می‌کردند که به نظر اغلب مردم وظیفه‌ی زنان فرزندآوری و رسیدگی به کارهای خانه است نه آموختن علم. اما خوشبختانه با تلاش فعالین حوزه‌ی زنان، تعداد دختران تحصیل‌کرده بسیار بیشتر از گذشته است. در حال حاضر زنان از حقوق دیگری محروم هستند که به باور بعضی، به واسطه‌ی جنسیت‌ زنان داشتن چنین حقوقی لزومی ندارد. این کتاب در اصل نسخه‌‌ای از سخنرانی چیما ماندا انگوزی آدیشی با محوریت « خطر تک صدایی» در جامعه است. در کتاب «همه باید فمینیست باشیم» نویسنده توضیح می‌دهد چرا فمینیسم ضروری است و چرا نباید جنسیت معیاری برای برخورداری از حق باشد. آدیشی در کتابش توضیح می‌دهد که کلیشه‌ها چطور ذهن ما را شکل می‌دهند و افکار ما را محدود می‌کنند.

کتاب زنان در روزگارشان نوشته‌ی مارلین لگیت درواقع به بررسی دقیق تاریخی سیر شکل‌گیری و فعالیت فمینیسم‌ در اروپا و ایده‌های خاص مبارزه زنان اروپایی و طرفداران جنبش فمینیسم با جامعه مردسالار می‌پردازد.

خواندن کتاب زنان در روزگارشان با توجه به پررنگ شدن اهمیت حقوق زنان در جامعه ما و رشد جنبش فمنیسم اهمیت ویژه دارد، چراکه مخاطب می‌تواند با مطالعه این کتاب از انواع مختلف تعاریف این مکتب و تاثیر آن از مکاتب مختلف آگاه شود و با بسیاری از مبارزه‌های ناکارآمد که تاثیر منفی در روند رشد و موفقیت این جنبش داشته‌اند، آشنا بشود. علاوه‌بر این‌ها مطالعه گسترده این کتاب توسط اقشار مختلف جامعه، می‌تواند نقشی ویژه در شناخت درست و مفهوم برابری حقوق زن و مرد و زدوده شدن تاثیرات منفی فرهنگ و تفکرات مردسالارانه داشته باشد.

هلن فیشر انسان‌شناس و نویسنده‌ی «جنس اول» در این کتاب به سراغ توانایی‌های زنان رفته و با تحقیقاتش نشان داده استعداد زنان چطور باعث می‌شود آن‌ها به رهبرانی مطلوب به ویژه در حوزه‌ی کسب‌وکار تبدیل شوند. این کتاب به سراغ مبانی فمینیسم و مکتب‌های فکری برابری طلب نرفته اما از آن‌جایی که استقلال اقتصادی زنان یکی از دغدغه‌های جنبش فمینیسم است خواندن این کتاب برای فمینیست‌ها اهمیت دارد. «جنس اول»کمک می‌کند ابعاد مختلفی حضور زنان در جامعه به ویژه در محیط‌های حرفه‌ای و کاری را بشناسیم. حوزه‌ی تخصص فیشر بر روی زیست‌شناسی و مردم‌شناسی است تحقیقات او نشان می‌دهد که چطور ساختار خاص ذهن زن، زنان را قادر می‌سازد تا شیوه تفکر شبکه‌ای یا تفکر ترکیبی را در پیش گیرند. این کتاب به تغییر دیدگاه کلیشه‌ای نسبت به زنان کمک می‌کند. همچنین نویسنده در این اثر به تغییراتی که در سطح جامعه رخ داده و بر روی زنان تاثیر گذاشته اشاره می‌کند.