نگاهی به بهترین داستان‌های جنایی روان‌شناختی

قتل یک خانواده چهارنفره در شهر کانزاس، همه را شوکه کرده است. کسی فکرش را هم نمی‌کرد پایان این خانواده خوش‌نام و بی‌آزار این‌قدر فجیع رقم بخورد. هر چهار عضو با شلیک به صورت آن هم از فاصله‌ای نزدیک به قتل رسیده‌اند و هیچ سرنخی هم وجود ندارد.  آقای کلاتر، کشاورزی مهربان و قابل‌تحسین بود. وقتی جسد او، همسرش و دو فرزند نوجوانشان با دست‌های بسته پیدا شد، بعضی‌ها معتقد بودند فجیع‌ترین جنایت کانزاس رخ داده است. 

ترومن کاپوتی، خبر این جنایت را در روزنامه خواند و راهی محل جنایت شد. او شش سال از عمرش را صرف کرد تا از این جنایت تلخْ رمان مهم در «در کمال خونسردی» را بیرون بیاورد. رمانی که یکی از بهترین آثار جنایی روان‌شناختی به‌شمار می‌آید و عنوان دومین کتاب جنایی پرفروش تاریخ را به خود اختصاص داده است. اثر کاپوتی به‌قدری مورد توجه قرار گرفت که دوبار دست‌مایه‌ی ساخت فیلم‌های سینمایی شد. یکی در سال ۱۹۶۷ و دیگری در سال ۲۰۰۶. فیلم دوم تنها بر داستان جنایی متمرکز نیست و بیشتر حال کاپوتی در حال نوشتن این رمان را شرح می‌دهد.

پنجمین سالگرد ازدواج نیک و ایمی نزدیک است. از دور همه‌چیز خوب به نظر می‌رسد؛ ولی فقط خودشان می‌دانند زندگی مشترکشان تا چه حد زیر سایه‌ی روزمرگی مورد تهدید قرار گرفته است. حالا جشن سالگرد ازدواج در پیش است و همه در تدارک برگزاری مراسم و خرید هدیه هستند. در این بین، ناگهان ایمی ناپدید می‌شود و تلاش‌ها برای پیداکردنش به‌نتیجه نمی‌رسد. نکته‌ی عجیب این اتفاق بی‌تفاوتی نیک به‌عنوان همسری دلسوز و همراه است. همین مسئله نیک را به‌شدت تحت فشار قرار می‌دهد ولی در این بین پیداشدن دفتر خاطرات ایمی حقایق عجیبی را درمورد این زن و افکارش رو می‌کند. 

دختر گمشده یکی از قوی‌ترین رمان‌های جنایی روان‌شناختی است. رمانی که با ظرافت و شجاعت به ذهن و روان پیچیده‌ی شخصیت زن می‌رود و ما را در موقعیت‌های آشنای کمتر پرداخته‌شده قرار می‌دهد. این رمان افتخارات زیادی را به خود اختصاص داد؛ از پرفروش‌ترین اثر نیویورک‌تایمز گرفته تا بردن جایزه‌ی بهترین کتاب گودریدز و گرفتن عنوان پرفروش‌ترین کتاب سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴.

رمان بخش دی داستانی دلهره‌آور و روان‌شناختی است که ما را به قلب بیمارستانی روانی می‌برد؛ جایی که زمان ایستاده، درها قفل‌اند و هر حرکت اشتباه ممکن است پیامدی غیرقابل جبران داشته باشد.
شخصیت اصلی این داستان، ایمی برنر، دانشجوی سال سوم پزشکی است که باید سیزده ساعت را در بخشی خاص از بیمارستان، جایی به نام «بخش دی»، بگذراند. در ابتدا، همه‌چیز شبیه یک برنامه‌ریزی معمول در مسیر آموزش است، اما کم‌کم مشخص می‌شود این بخش، تنها یک مکان درمانی نیست؛ بلکه دروازه‌ای است به گذشته‌ی فراموش‌نشده‌ی ایمی، جایی که رازهایی دفن‌شده حالا دوباره بیدار شده‌اند.
با ناپدیدشدن بیماران و پرسنل یکی پس از دیگری، وحشت جای منطق را می‌گیرد. ایمی که خود درگیر اضطرابی عمیق و زخمی از گذشته است، حالا باید با حقیقتی مواجه شود که ممکن است از جنون نیز خطرناک‌تر باشد.
بخش دی از آن دسته رمان‌هایی‌ است که با فضاسازی خاص، ریتم پرتعلیق و پایانی غافل‌گیرکننده، ذهن خواننده را تا مدت‌ها درگیر خود نگه می‌دارد. اگر به رمان‌های جنایی با بُعد روان‌شناسانه علاقه دارید، این کتاب را از دست ندهید.

«دختری در قطار» رمانی رازآلود است که از نگاه سه زن روایت می‌شود و ماجرا را از زاویه‌دید هر کدام از آن‌ها شرح می‌دهد. ریچل هر روز با قطاری به لندن می‌رود. او زنی شکست‌خورده و مغموم و معتاد است که هیچ امیدی به آینده ندارد. همسرش تام او را رها کرده و با زنی دیگر به نام آنا زندگی می‌کند. از طرف دیگر تام به آنا هم خیانت کرده و با زنی متاهل به نام مگان در ارتباط است. 

همه‌چیز از مرگ مگان شروع می‌شود. اوضاع ریچل به‌گونه‌ای است که خودش هم به خودش مشکوک می‌شود ولی واقعاً قاتل مگان کیست؟

زندگی آنا تیره و تار است. اگرچه ماه‌ها از آن تصادف شوم و دلخراش می‌گذرد، ولی مرگ همسر و فرزند جریان زندگی آنا را متوقف کرده است. او حالا نه واقعیت، بلکه در خاطرات زندگی کرده و سعی می‌کند روزها را به هر نحوی شده به پایان برساند. او شب‌ها هم پشت پنجره می‌نشیند و به دنیای تیره و تاریک بیرون نگاه می‌کند. 

شب حادثه، اتفاقی همه‌چیز را تغییر می‌دهد. جلوی چشم‌های آنا کسی به قتل می‌رسد و آنا بعد از این اتفاق به‌شدت پریشان می‌شود. آیا همه‌چیز در واقعیت رخ داده بود؟

جک ۵ساله است. دنیای او در یک اتاق خلاصه می‌شود. جک در همین اتاق به دنیا آمده، در همین اتاق بزرگ شده و جایی را جز این اتاق و کسی را غیر از مادرش نمی‌شناسد. همه‌چیز از جایی شروع شد که نیک مادر جک را دزدید و در این اتاق زندانی کرد. بخش اول از نگاه جک روایت اتاق را می‌شنویم. روایتی دردناک که حسابی خواننده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در بخش بعدی به دوران آزادی می‌رویم؛ آزادی مادر پس از سال‌ها اسارت و اولین مواجهه‌ی جک با جهان بیرون از اتاق. 

رمان روان‌شناختی اتاق به‌قدری تکان‌دهنده‌ است که هر لحظه خودتان را به جای این مادر و کودک قرار می‌دهید و از مقاومت شگفت‌انگیزشان در این اتاق کوچک حیرت می‌کنید. نویسنده با پرداخت دقیق به تمام جزئیات و حالات روحی مادر و پسر، به‌خوبی این پرونده را شرح می‌دهد؛ به شکلی که بعد از پایان، تا مدت‌ها پرونده‌ی این کتاب در ذهنتان باز می‌ماند.

در «دروغ‌های کوچک بزرگ» ما شاهد داستان زندگی سه زن هستیم. سه زنی که هر کدام در زندگی شخصی خود با سختی‌های زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و گاهی مجبورند تمام رنج‌هایشان را با لبخندی دروغین بپوشانند. در واقع موضوع کتاب خشونت خانگی و قتل است. قتلی که در شب جمع‌آوری پول مدرسه اتفاق می‌افتد و اولین متهمش یکی از مادرها، مدلین است. 

دروغ‌های کوچک بزرگ با سایر آثار روان‌شناختی تفاوت دارد، چراکه به مسئله‌ای مهجور و در عین حال شایع می‌پردازد. همه‌‌ی ما برای بقا، برای حفظ موقعیتمان در زندگی و اجتماع و فرار از قضاوت‌‌شدن، دروغ‌های کوچکی می‌گوییم که در واقع بسیار بزرگ‌اند. در این کتاب ما با سفر به زندگی سه زن و درگیرشدنشان در ماجرای قتل، می‌بینیم که زخم‌های کوچک گاهی تبدیل به دردهای بزرگی می‌شوند که دیگر مرهمی برایشان نیست.

ربکا رمانی کلاسیک و شاهکار از دافنه دوموریه، نویسنده‌ی انگلیسی است. در این کتاب ما اول با ندیمه‌ای آشنا می‌شویم که اتفاقی با مردی به نام ماکسیم دووینتر آشنا می‌شود و با او ازدواج می‌کند. در ظاهر همه‌چیز ساده است؛ ماکسیم به‌تازگی همسرش ربکا را از دست داده و تنها زندگی می‌کند. با ورود ندیمه به عمارت اشرافی و بزرگ دووینتر، دنیای رازآلود رمان فاش می‌شود. ربکا ظاهراً غرق شده ولی حضورش چنان سنگین است که زن جوان مدام سایه‌اش را احساس می‌کند. او از اهالی خانه در مورد ربکا می‌پرسد و سعی می‌کند شبیه او رفتار کند. کم‌کم اوضاع پیچیده می‌شود و پی به حقایق عجیبی در مورد زندگی ربکا و همسرش می‌بریم. 

سکوت بره‌ها برای بیشتر ما نامی آشناست. با شنیدن این نام بیشتر فیلمش را به یاد می‌آوریم ولی رمان سکوت بره‌ها هم شاهکاری است که تا همیشه مخاطبانش را حیرت‌زده خواهد کرد. سکوت بره‌‌ها مدت‌های مدیدی در صدر پرفروش‌ترین کتاب‌ها قرار داشت و به زبان‌های بسیاری ترجمه شد. 

در این داستان کلاریس دانشجوی رشته‌ی روان‌شناسی است و در اداره‌ی رسیدگی به جرائم دوره‌ی آموزشی‌اش را می‌گذراند. او ناگهان از طرف اف‌بی‌آی مامور رسیدگی به یک پرونده‌ی مخوف می‌شود. پرونده‌ی یک قاتل زنجیره‌ای که پوست قربانیانش را می‌کند و برای خودش لباس می‌دوزد. در این میان، او با هانیبال لکتر، روان‌پزشکی که به دلیل تمایلات آدم‌خوارانه بستری است همراه می‌شود.

آلیسیا از هر لحاظ زنی موفق و خوشبخت است. زیبا، ثروتمند، نقاش و دوست‌داشتنی. همسرش گابریل هم عکاس مشهور مد است و زندگی آن‌ها غبطه‌برانگیز به نظر می‌رسد. ناگهان در شبی گرم و تابستانی، از خانه‌ی آن‌ها صدای گلوله می‌رسد و پرده از زندگی ظاهراً زیبای آن‌ها می‌افتد. بله، آلیسیا شوهرش را کشته. آن‌ هم به بدترین شکل ممکن. او را به صندلی بسته و چند گلوله به صورتش شلیک کرده است. آلیسیای زخمی به بیمارستان منتقل می‌شود ولی حتی روان‌درمانگر جنایی هم نمی‌تواند از او اطلاعاتی بگیرد. یعنی سکوت این زن شکسته می‌شود؟  

مارکو و آنه ظاهراً خوشبخت به نظر می‌رسند. آن‌ها زوجی ثروتمند و شاد هستند که یک شب برای مهمانی به خانه همسایه می‌روند. البته نوزاد چند ماهه‌شان را در خانه می‌گذارند! این زوج وقتی از مهمانی برمی‌گردند متوجه می‌شوند کودکشان ربوده شده است. این حادثه تلخ پوشالی‌بودن زندگی مارکو و آنه را فاش می‌‌کند و به‌مرور متوجه می‌شویم زندگی آن‌ها سرشار از مشکلات مختلف بوده است. 

رمان زوج همسایه با ریتم سریع، معماهای پیاپی و تعلیق بسیار، خواننده را با خود می‌کشاند تا ببیند پایان این ماجرای عجیب به کجا خواهد رسید. رمان به‌تدریج پیچیده‌تر و هیجانی‌تر می‌شود و در پایان هم ضربه‌ای محکم به مخاطب وارد می‌کند.