بهترین نمایشنامه‌های ایرانی

7,776 بازدید

کتاب‌خوان‌ها دو دسته هستند؛ آنهایی که شیفته‌ی نمایشنامه هستند و آنهایی که شیفته‌ی نمایشنامه نیستند! چه شیفته‌ی آنها باشید و چه نباشید، در این یادداشت از وبلاگ طاقچه می‌توانید یک اثر نمایشی محبوب برای خودتان دست‌وپا کنید! از نمایشنامه‌های عمیق روانشناسی و مدرن گرفته تا کمدی، سرگرم‌کننده، اسطوره‌ای و… را می‌توانید در این فهرست پیدا کنید و پس از خواندن آنها به یک طرفدار پروپاقرص آثار نمایشی تبدیل شوید!

پیشنهاد می‌کنیم یادداشت«بهترین نمایشنامه‌های کمدی» را هم بخوانید.

فعل

نویسنده: محمد رضایی‌راد

انتشارات: نشر بیدگل

خرید کتاب

فعل نمایشنامه‌ای است از محمد رضایی‌راد که در عین سادگی و روان بودن متن، مخاطب را دعوت می‌کند تا با دیدگاهی متفاوت به زبان فکر کند. مخاطبان تئاتر ایران، او را با نمایشنامه‌های درخشان و اجراهای تئاتر تکرار نشدنی‌اش بر اساس آثار او می‌شناسند؛ تئاترهای از یاد نرفتنی مثل فعل، فرشته‌ی تاریخ و دوشس ملفی از بهترین اجراهایی هستند که هرگز از ذهن مخاطب ایرانی دور نخواهند شد.

نمایشنامه‌ی فعل با ورود یک مدرس تازه‌کار اما پر از سابقه‌ی درخشان درسی به نام فرهاد کاتب به یک مدرسه‌ی دخترانه شروع می‌شود و با شکل‌گیری یک ماجرای احساسی بین فرهاد و لیلا (یکی از دانش‌آموزانش) ادامه پیدا می‌کند. رضایی‌راد در چنین ماجرای به ظاهر تکراری و شنیده‌شده‌ی عاشقانه دست به‌قلم شده و با شکستن کلیشه‌ها، سعی کرده تا از دل این داستان یک نمایشنامه ژرف و فکرشده را بیرون بکِشد که دائما بین زمان‌های گذشته، حال‌و‌آینده در حال رفت‌و‌برگشت است.

در این نمایشنامه‌ شخصیت‌هایی به ظاهر عادی و معمولی مثل مدیر، سرایدار مدرسه و… حضور دارند که باعث می‌شوند فضا و کلیشه‌های جنسیتی بیشتر به چشم بیایند و عمیق‌ترین انتقادات و نظرات نویسنده به بهترین شکل به مخاطب منتقل شوند.

علاوه‌بر زمان و فضا، عنصر پررنگ و پربحث دیگری که در این نمایشنامه باید با دقت بررسی شود، زبان و زبان‌شناسی است. چرا که فرهاد علاوه‌بر دست‌و‌پا زدن در دام احساسات خود، در حال کار کردن روی پایان‌نامه‌ی فوق‌لیسانسش هم هست و توجهش به ساختارهای زبان و ادبیات فارسی جلب می‌شود و با نگاه فیلسوفانه‌ای که دارد دشواری‌های زندگی انسان امروزی و تفاوتی که با انسان پیش از تاریخ دارد را موشکافی می‌کند.

فرهاد یکی از برتری‌های انسان نئاندرتال نسبت به انسان امروزی را استفاده نکردن از زبان می‌داند. انسان نئاندرتال اگر نیازی داشت، آن را برطرف می‌کرد و از آن نیاز صحبتی نمی‌کرد، اما انسان امروزی دائما باید از نیازهایش صحبت کند و این موضوع را یکی از نگون‌بختی‌های انسان امروز می‌داند. در حقیقت او در این نمایشنامه مخاطب را وادار می‌کند تا درمورد زبان و افعال صرف‌نشده تجدید نظر داشته باشد و زندگی را خارج از دنیای کلمات لمس کند.

نمایشنامه‌های صدای آهسته، رقصی چنین، سفرنامه‌ی برزخ، ناکجا و دو نمایشنامه‌ی دیگر، بازگشت به خان نخست و هشتمین‌خان، گزارش خوب، فرشته تاریخ و براساس دوشس ملفی از دیگر آثار مشهور و پرمغز این نویسنده هستند.

گروه‌های هنری و کارگردان‌های مختلف بی‌شماری نمایشنامه‌ی فعل را به روی صحنه برده‌اند و یکی از مشهورترین اجراهای این نمایشنامه در آذر و دی ماه سال ۱۳۹۶ با بازی بازیگرانی مثل باران کوثری، میلاد رحیمی، فربد فرهنگ و… بر صحنه‌ی تئاترشهر بود که در ذهن مخاطب‌های خود ماندگار شد.

آی بی کلاه، آی با کلاه

نویسنده: غلامحسین ساعدی

انتشارات: انتشارات نگاه

خرید کتاب

غلامحسین ساعدی در نمایشنامه‌ی آی بی‌کلاه، آی باکلاه به سادگی هرچه تمام‌تر حرف‌های مهمی را به زبان می‌آورد. او در این اثرش هم به سراغ طبقه‌ی فرودست جامعه رفته و سعی کرده با نزدیک‌تر کردن ادبیات به زندگی روزمره‌ی مردم آنها را به فکر کردن و بزرگ‌تر دیدن مسائل وادار کند.

این اثر یک نمایش‌نامه‌ی دو پرده‌ای است و درونمایه‌ی سیاسی دارد. با این که متن آن بسیار کوتاه است، اما نویسنده به خوبی از عنصر تعلیق استفاده کرده تا فضای وهم‌آلود و ترس‌آوری را برای مخاطب خلق کند و او را تا انتها با خود همراه نگه دارد. شخصیت‌ها در این نمایشنامه اسم مشخصی ندارند و بیشتر با خصوصیات‌شان به مخاطب معرفی می‌شوند؛ مثلا دکتر، مرد بالکن‌نشین، پیرمرد خواب‌زده، پیرزن فرتوت عروسک به دست و… نویسنده این کار را با نیتِ نمادین کردن نمایشنامه و تاثیرگذاری بیشتر انجام داده است.

یکی از ویژگی‌های بارز آثار او روحیه‌ی بیگانه‌ستیزی و البته پیکارجویی با شر است که در این نمایشنامه هم با وضوح دیده می‌شود. ساعدی که با نام مستعار گوهر مراد هم شناخته می‌شود در این نمایشنامه شخصیتی به نام دکتر را خلق می‌کند که تحصیل‌کرده است، اما با نیت خوب باعث می‌شود مردم عامی و زودباور با حرف‌های او گیج و سردرگم شوند. به علاوه در این نمایشنامه به وضوح می‌توان دید که نویسنده دلیل انفعال و سکوت جامعه نسبت به تغییرات و وقایع را ناآگاهی، بی‌سوادی و نداشتن قدرت تشخیص‌شان می‌داند.

فلج‌ شدن از ترس و بی‌واکنشی جامعه نسبت به وقایعی که در اطرافشان می‌گذرد، دقیقا همان چیزی است که ساعدی را رنج می‌دهد و او را وامی‌دارد تا نمایشنامه‌ را خلق کند. او در این نمایشنامه به خرافات، جهل، حقیقت، اهمیت آگاهی، ضرورت جنگیدن با شر و پیامدهای حاصل از نجنگیدن با اشرار پرداخته که از جمله تم‌های محبوب، مشهور و پرطرفدار او هستند و در تمام آثارش هم وجود دارند. به علاوه‌ی عناصر ترس و وهم که در این نمایشنامه‌ی خاص با شدت و حدت بیشتری نمود پیدا می‌کنند و بر تمام وقایع سایه می‌اندازند.

قصه‌ی این نمایشنامه‌ در یک محله‌ی نوساز و زیبا می‌گذرد که در حومه‌ی شهری بزرگ ساخته شده و کلیت نمایشنامه در فضایی رئال و کاملا واقعی اتفاق می‌افتد. داستان از جایی شروع می‌شود که یک پیرمرد خواب‌زده وارد خانه‌ای قدیمی، متروک و مخروبه می‌شود و کمی بعد سر و صدای بسیاری به راه می‌اندازد. سر و صدای پیرمرد اهالی محل را از خواب می‌پراند.

پیرمرد از وجود یک هیولا در آن خانه صحبت می‌کند و اهالی محل تصور می‌کنند که پای دزدان حرامی به محله‌‌ی آنها باز شده. تصور این که این دزدان به محله‌شان آمده‌ باشند، وحشتی فلج‌کننده به جان‌شان انداخته و این ترس به جای این که آنها را آگاه و پویا کند، بیشتر به سمت انفعال و سکوت سوق می‌دهد.

گروه تئاتر مردم یکی از مشهورترین و به یادماندنی‌ترین اجراهای نمایشنامه‌ی آی بی‌کلاه، آی باکلاه را در اسفند سال ۱۳۴۶ در تماشاخانه‌ی سنگلج روی صحنه بردند که بازیگرانی مثل پرویز فنی‌زاده، علی نصیریان، عزت‌الله انتظامی و.. در آن بازی کردند و کارگردانی آن هم به عهده‌ی جعفر والی بود.

بستن تبلیغ

آرامسایشگاه

نویسنده: بهمن فرسی

انتشارات: نشر بیدگل

خرید کتاب

نمایشنامه‌ی آرامسایشگاه که اسم از یاد نرفتنی آن ساخته و پرداخته‌ی‌ ذهن بهمن فرسی است و کلماتی مثل آرامگاه، آسایشگاه و محلی برای سایش یا فرسودگیِ تدریجی را به ذهن متبادر می‌کند و تمامی این کلمات با فضای نمایش و همچنین قصه‌ی آن در ارتباط هستند.

این نمایشنامه‌ در نهایت سادگی و کوتاهی نوشته شده و این در حالی است که یکی از ژرف‌ترین و گیراترین آثار نمایشی فارسی به‌شمار می‌رود که سال‌ها از زمانه‌ی خود جلوتر بوده و هست. ماجرای نمایشنامه در فضای خالی یک بیمارستان روانی اتفاق می‌افتد. شخصیت اصلی آن مردی به نام خسرو است. او خصوصیات اخلاقی‌ و عاطفی متفاوتش نسبت به افراد دیگر داشته و همین موضوع باعث شده تا خانواده و آشنایانش او را روانه‌ی بیمارستان روانی کنند.

نمایش حول محور خسرو می‌گردد و هر چه مخاطب بیشتر با او آشنا می‌شود، بیشتر مطمئن می‌شود که او از نظر روانی کاملا در سلامتی به سر می‌برد و این جامعه است که تحمل افراد متفاوت را ندارد. همین باعث می‌شود که محیط خالی آسایشگاه از این نظر برای افرادی مثل خسرو امن و آرامش‌بخش باشد و از طرفی دیگر روح آنها را بیاساید؛ چرا که فضای آن برای افرادی که فکر می‌کنند عذاب‌آور است و سختی‌های بسیاری را به همراه دارد. چنین سختی‌هایی به مرور روح فردی مثل خسرو را می‌ساید و او را مستهلک می‌کند و از بین می‌برد.

دروغ‌ها، حقیقت، مرز بین این دو و همچنین بی‌تعهدی از درونمایه‌های مهم نمایشنامه‌ی آرامسایشگاه هستند. این نمایشنامه در دو پرده نوشته شده و علاوه بر دیالوگ‌های عمیق و پرمفهوم، مونولوگ‌هایی دارد که به گفته‌ی مخاطبان جذاب و درگیرکننده هستند و خواننده را تا پایان با خود همراه نگه می‌دارد.

این نمایشنامه‌ یک اثر هنری و استعاری است که حرف‌های مهمی را در لایه‌های متعدد خود گنجانده و مخاطب با هر بار خواندن این اثر درک متفاوت‌تری نسبت به آن پیدا می‌کند. از سوی دیگر، این نمایشنامه به خواننده تلنگر می‌زند که همیشه روشنفکرها و فیلسوف‌های بالقوه‌ای در اطرافشان وجود دارند که به خاطر درک نشدن و طرد شدن از جامعه خرد می‌شوند و از بین می‌روند.

خرده نسیان، چوب زیر بغل و دو ضرب در دو مساوی بی‌نهایت، پله‌های یک نردبان، گلدان و بهار یک عروسک، صدای شکستن، بازی در دو پرده و یک تابلو از دیگر آثار به یادماندنی و فکر شده‌ی فرسی هستند که به گفته‌ی مخاطب‌های حرفه‌ای آثار نمایشی ارزش چندین‌بار خوانش را دارند. این آثار در عین سادگی و روان بودن، پیچیدگی‌های زندگی انسان را به نمایش می‌گذارند و به خوبی می‌توانند یک دعوت‌نامه به دنیای پر رمز و راز فلسفه‌ی اگزیستانسیالیسم -گرایشی از فلسفه که وجود انسان را مورد بررسی و تفکر قرار می‌دهد- به‌شمار روند.

همانطور که گفته شد، این نویسنده انتقاداتی که نسبت به جامعه‌ی خود داشته را در این نمایشنامه‌ به تصویر درآورده و این کتاب اولین‌بار در دی‌ماه ۱۳۵۶ منتشر شد. به علاوه فرسی در همان سال این نمایش را در تالار سنگلج تهران به مدت یک‌ماه روی صحنه‌ برد. در این نمایش بازیگران مشهوری مثل علی نصیریان، خسرو شکیبایی و.. بازی کردند و در ذهن تماشاچیان برای همیشه ماندگار شدند.

شب هزار و یکم

نویسنده: بهرام بیضائی

انتشارات: روشنگران و مطالعات زنان

خرید کتاب

به جرات می‌توان ادعا کرد که شب هزار و یکم ارزشمندترین نمایشنامه‌ی ایرانی است که بهرام بیضایی آن را در سال ۱۳۷۹ به رشته‌ی تحریر درآورد و گوهری ارزنده به گنجینه‌ی ادبیات پارسی اضافه کرد. این نمایشنامه شامل سه پرده‌ است:‌

پرده‌ی اول از نمونه‌ی قدیمی اولیه‌ای از داستان اژدهاک (ضحاک) و همسرانش شهرناز و ارنواز برگرفته شده که آن کتاب کهن از دست رفته و حدس زده می‌شود نام آن هزار افسان باشد. در حقیقت بیضایی با نوشتن مجدد، این افسانه‌ی زنانه‌ی باشکوه را دوباره به ادبیات پارسی بازگردانده است. بر اساس شاهنامه اژدهاک بعد از کشتن جمشید که پادشاهی دادگر بود، دخترانش شهرناز و ارنواز را به اسارت می‌گیرد. این دو خواهر برای هر شب یک داستان برای ضحاک ماردوش تعریف می‌کنند و هر شب جان یک جوان را نجات می‌دهند.

پرده‌ی دوم نمایشنامه از کتاب الف لیله‌ولیله گرفته شده که ترجمه‌ای از کتاب هزار افسان از زبان پارسی به عربی بوده و نام مترجم آن را کسی نمی‌داند. این کتاب سال‌ها بعد که مجددا به فارسی ترجمه شد، هزار و یک شب نام گرفت. مردی به نام فرُخّان به همراه همسرش نیکرُخ و خواهرش ماهک به بغداد می‌رود تا از والی شهر خود شکایت کند. فرُخّان کتابی را به پارسی ترجمه کرده و به خاطر همین موضوع محکوم شده است. این داستان روایت تظلم‌خواهی، جنگ با نادانی و تاوان دانایی است.

پرده‌ی سوم از نمایشنامه داستانِ زنی به نام روشنک است و با این که بیش از هزار سال از عمر این داستان می‌گذرد، اما در بطن این داستان چیزی است که برای زنان تازگی دارد و عمق آن را درک می‌کنند. روشنک زنی است که بر تاریکی خرافه‌ها روشنی می‌اندازد و کتابی که برای زنان ممنوعه بود و مرگبار دانسته می‌شد را می‌خواند. روشنک زنی فرهیخته است که می‌اندیشد و با نادانی و خرافات می‌جنگد.

نویسنده با خلق دوباره‌ی این کتاب ثابت می‌کند که هزار و یک شب یک کتاب ایرانی است و همچنین قصه‌های آن برپایه‌ی داستان ضحاک شکل گرفته‌اند و بدون این داستان ایرانی معنای آن از دست می‌رود. به همین دلیل اساتید ادبیات ایرانی خلق شدن چنین اثری را از نظر ارزش و اهمیت با کار حکیم ابوالقاسم فردوسی برای ادبیات پارسی هم‌رده می‌دانند.

این نمایشنامه یکی از جادویی‌ترین و شگفت‌انگیزترین نمایشنامه‌ی ایرانی است و خوانش آن چیزی فراتر از تجربه‌ی خواندن یک نمایشنامه‌ی معمولی است. تجربه‌ی خواندن این اثر شبیه به خوانش شاهنامه و هزار و یک شب است؛ در عین‌حال که هیچ یک از این دو نیست! چرا که شاهنامه اثری حماسی و تا حد زیادی مردانه است و زنان به جز مواردی انگشت‌شمار تاثیرگذار نیستند و اصلا در میانه‌ی میدان نیستند!

این نمایشنامه نثری آهنگین و کلاسیک دارد که از فارسی امروزی ما کمی دور است، اما این موضوع خوانش اثر را دشوار نمی‌کند که به لذت آن هم می‌افزاید. به علاوه این اثر آنقدر زیبا و ژرف خلق شده که مخاطب پس از هر بار خوانش آن به روشنی درمی‌یابد چیزی به افکار و درون او اضافه شده است.

روز واقعه، سیاوش‌خوانی، مرگ یزدگرد، سهراب‌کشی و سه نمایشنامه‌ی عروسکی تنها بخشی از آثار پراهمیت و پروزن نمایشی بیضایی هستند که همگی در زمره‌ی بهترین نمایشنامه‌های ایرانی می‌گنجند.

نمایش شب هزار و یکم در سال ۱۳۸۲ به کارگردانی خود نویسنده به مدت دو ماه بر صحنه‌ی تئاتر شهر تالار چهارسو بود و بازیگرانی همچون بهناز جعفری، ستاره اسکندری، پانته‌آ بهرام و… در این نمایش بی‌نظیر و تکرار نشدنی نقش‌آفرینی کردند.

شهر غصه

نویسنده: امیرعلی نبویان

انتشارات: انتشارات نقش‌و‌نگار

خرید کتاب

شهر غصه یک نمایشنامه‌ی ایرانی سرگرم‌کننده است که امیرعلی نبویان به همراهی همسرش بهار نوروزپور آن را نوشته است. نبویان نویسنده‌ی طنزپردازی است که با قصه‌های امیرعلی در رادیو هفت شناخته شد و خیلی زود توانست طرفدارهای پروپاقرص زیادی را دست‌وپا کند. این نمایشنامه‌ی جذاب و همراه با موسیقی در سال ۱۳۹۶ به شکل کتاب صوتی منتشر شده و گویندگان مشهور و محبوبی مثل علی بحرانی، هدایت هاشمی، سینا رازانی و.. در آن حاضر هستند. کارگردانی هنری این اثر به عهده‌ی حسن معجونی است و همین باعث شده که نمایشنامه‌ی صوتی بسیار حرفه‌ای و شنیدنی در برابر مخاطبان قرار گیرد که از گوش دادن به آن سیر نشوند.

نبویان در این نمایشنامه‌ به سراغ شخصیت‌های تاریخی و نام‌آشنای ایرانی رفته و آنها را وارد ماجراهایی می‌کند که از زمانه‌ی خودشان دور و به زمانه‌ی ما نزدیک‌تر است. با وارد شدن شخصیت‌های تاریخی به مشکلات و مسائلی که ما امروز با آنها درگیر هستیم، موقعیت‌های جالب و درگیرکننده‌ای را پدید می‌آورد که باعث می‌شود مخاطب با نمایشنامه همراه شود و تا زمان پایان دست از شنیدن برندارد.

ماجرای این نمایشنامه از جایی شروع می‌شود که امیرکبیر و همسرش عزت‌الدوله در شهر کاشان زندگی می‌کنند و امیرکبیر برای گذراندن زندگی به حرفه‌ی دلاکی مشغول است. او به دنبال شغلی آبرومند به تهران می‌آید و در این بین تصمیم می‌گیرد سری هم به رفقای قدیمی‌اش بزند. طولی نمی‌کشد که متوجه می‌شود آنها در دوران دیگری زندگی می‌کنند و دغدغه‌های دیگری در سر دارند. در حقیقت امیرکبیر ناخواسته وارد تهران امروزی شده و حالا یا باید خودش را با وقایع این روزگار وفق دهد یا باید رنج زندگی در این دوران را به جان بخرد.

شهر غصه پیش از انتشار به شکل کتاب صوتی چندین‌بار در تئاتر شهرزاد به روی صحنه رفته و به عنوان یک نمایشنامه‌خوانی موزیکال و سرگرم‌کننده توانست نظر مثبت مخاطبان را به خود جلب کند.

سگ خوری

نویسنده: محمدرضا قلی‌پور

انتشارات: نشر آواژ

خرید کتاب

سگ‌خوری یک نمایشنامه‌ی پرکشش جنایی و پلیسی ایرانی است که محمدرضا قلی‌پور آن را نوشته و نشان داده که به کار خود به خوبی واقف است. او که فارغ‌التحصیل رشته‌ی ادبیات نمایشی در مقطع کارشناسی ارشد است، کارگردانی بیش از بیست اثر نمایشی را در بین سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۸ به عهده داشته و حدود دوازده اثر نمایشی را نویسندگی کرده است.

این نمایشنامه‌ اولین‌بار برای شرکت در جشنواره‌ی تئاتر شهر تهران در سال ۱۳۹۱ فرستاده شد. به گفته‌ی ناصح کامگاری -کارگردان تئاتر و نمایشنامه‌نویس- همه‌ی داورها(به جز خودش) با این اثر مخالفت کردند و در نهایت این متن برنده‌ی جایزه نشد، اما کامگاری این استعداد کشف شده را رها نکرد و او را برای صحبت در مورد این اثر ارزشمند به دفترش دعوت کرد تا برای اجرا روی آن کار کنند. مسیر سخت اما پرنور برای این نمایشنامه و نویسنده‌اش از این نقطه آغاز شد. این اثر در سال ۱۳۹۵ دوبار بر روی صحنه‌ رفت و مورد استقبال تماشاچیان خود قرار گرفت.

ماجرای پرتعلیق نمایشنامه‌ از جایی شروع می‌شود که دو دزد به نام‌های نعیم و شاهده نقشه‌ای برای دزدیدن یک زن ثروتمند به همراه کودکش را طراحی می‌کنند، اما در نهایت فقط می‌توانند سگ زن را بدزدند و از او اخاذی کنند. در این بین بارها تنش‌های لفظی بین این دو دزد درمی‌گیرد که در یکی از این تنش‌ها بر اثر ندانم‌کاری از اسلحه‌ی نعیم گلوله‌ای شلیک می‌شود و به دیواره‌ی ساختمان روبه‌رویی برخورد می‌کند. از بدشانسی نعیم این گلوله از لایه‌ی نازک دیوار عبور می‌کند و یک نفر را از پا درمی‌آورد. به این شکل پای پلیس جنایی به این ماجرای دزدی و گروگان‌گیری باز می‌شود و تنش‌ها و درگیری‌ها را بالاتر می‌برد.

کتاب عروسی روی خرده‌شیشه‌ها اثری نمایشی و جذاب دیگر از همین نویسنده‌ است که بر اساس داستان قدیمی سیندرلا ساخته شده و طبق نظرات مخاطبان ارزش خوانده شدن را دارد. تروکاژ یکی دیگر از نمایشنامه‌های قلی‌پور است که در ژانر سیاسی نوشته شده و در آن دختری به نام فروزنده سر از گروه‌های بدنام نظامی و تشکیلاتی درمی‌آورد و بازداشت شده و پدرش در حال بازجویی کردن اوست. در نهایت کتاب رژه‌ی پنگوئن‌ها که یک مجموعه داستان کمدی‌تراژیک است که به گفته‌ی خوانندگان علاوه بر موقعیت‌های کمدی و تلخی گزنده‌اش‌، دیالوگ‌ها و فضاسازی‌های خوبی دارد.

تمام این کتاب‌ها را که کنار هم قرار می‌دهیم، به روشنی خواهیم دید که قلی‌پور یک نویسنده‌ی ایرانی است که قلم خوبی دارد، فضاها و مدیوم‌های متفاوتی را تجربه کرده و آثارش برای مخاطبان جذابیت دارد.

پادشاه گل ها

نویسنده: پویا صالحی

انتشارات: نشر لگا

خرید کتاب

پادشاه گل‌ها یک نمایشنامه‌ی ایرانی است که هم نسخه صوتی و هم نسخه چاپی آن منتشر شده و یک جهان فانتزی و جنایی را برای خواننده خلق می‌کند که در آن جنایتکاران می‌توانند هنرمند شوند و هنرمندان دست به جنایت‌های نابخشودنی بزنند. در این کتاب هر شناختی که از شخصیت‌های تاریخی، ادبی، هنری و… داریم را باید کنار بگذاریم و پا‌به‌پای نویسنده‌ در این دنیای نوساز آدم‌ها را دوباره بشناسیم.

داستان از جایی شروع می‌شود که یک زن همسرش را به قتل می‌رساند و بعد از این که او را کشت، خانه‌شان را به آتش می‌کشد و خودش هم در آتش می‌سوزد. کارآگاه و دستیار او در محل وقوع این حادثه‌ی جنایی تمام‌عیار یک دفترچه‌‌ی نیمه‌سوخته پیدا می‌کنند که در آن آخرین دست‌نوشته‌های مرد وجود دارد. از محتویات دفترچه اینطور برداشت می‌شود که مرد یک نویسنده‌ی جنایی بوده و روی یک پرونده‌ی جنایی مرموز کار می‌کرده. نویسنده خاطراتی از گذشته و کودکی خود را به همراه جزییاتی از پرونده‌ی جنایی در این دفترچه ثبت کرده است. هر چه کارآگاه بیشتر درگیر نوشته‌های نویسنده‌ی مقتول می‌شود، بیشتر درمی‌یابد که این یک پرونده‌ی معمولی نیست و پای یک ماجرای وحشتناک و غیرعادی در میان است.

گذشته از قصه‌ی درگیرکننده‌ای که در این نمایشنامه‌ در جریان است، درون‌مایه‌ای فلسفی و البته سیاسی و جامعه‌شناختی هم در آن وجود دارد. نویسنده‌ی نمایشنامه پویا صالحی است که در دهه‌ی هفتاد شمسی متولد شده و اولین اثری که از او منتشر شده، توانسته رضایت و نظر مثبت خوانندگانش را به دست بیاورد.

در دنیای وهم‌آلود این نمایشنامه‌ داستان‌های مشهوری مثل پینوکیو و پدر ژپتو که همه آن را شنیده‌اند با جهان فکری کافکا، زندگی هیتلر و شخصیت‌های دیگر تاریخی، سیاسی، ادبی و هنری در هم آمیخته می‌شود و یک جهان بدیع شکل می‌گیرد که مختص همین کتاب است. در لابه‌لای این داستان مفاهیم عمیق قرن بیستمی مثل فاشیسم، چگونگی شکل‌گیری و آسیب‌های آن هم بررسی می‌شود که در نوع خود منحصر به‌فرد است. در نهایت از راز تولد و معنای زندگی و مرگ صحبت به میان می‌آید که به جذابیت داستان هم اضافه می‌کند.

قصه‌های درگوشی و رقص‌ روی لیوان

نویسنده: امیررضا کوهستانی

انتشارات: نشر چشمه

خرید کتاب

کتاب قصه‌های در گوشی و رقص روی لیوان‌ها شامل دو نمایشنامه به همین نام‌هاست که قصه‌های در گوشی از اولین آثار امیررضا کوهستانی (در سال ۱۳۷۸) و رقص روی لیوان‌ها سومین اثر نمایشی او است و همین اثر در سال ۱۳۸۰ نام کوهستانی را ابتدا در جشنواره‌های تئاتر داخلی بر سر زبان‌ها انداخت و بعد فستیوال‌های اروپایی به عنوان یکی از نمایشنامه‌نویسان خارق‌العاده‌ی ایران مطرح کرد.

داستان نمایشنامه‌ی قصه‌های در گوشی در یک آپارتمان چند طبقه می‌گذرد که در دو طبقه‌ی متفاوت آن یک دختر و پسر جوان زندگی می‌کنند. دختر ناخواسته سر از چند ماجرای شخصی همسایه‌ی خود درمی‌آورد و سعی می‌کند به او کمک کند، اما پسر از نظر روحیه پرخاشگر و شکاک است، ماجرا سر و شکل دیگری پیدا می‌کند که نمایشنامه را پرکشش‌تر و جالب‌تر می‌کند. دروغ، بی‌اعتمادی، پوچی و خالی بودن از درونمایه‌های اصلی این نمایشنامه هستند.

یکی از مشخصه‌های بارز در نمایشنامه‌های مدرن این است که این آثار برای خوانده شدن خلق نمی‌شوند، چنین آثاری برای اجرا شدن و شنیده شدن خلق می‌شوند. این ویژگی در نمایشنامه‌های کوهستانی مخصوصا در نمایش رقص روی لیوان‌ها کاملا مشهود است.

داستان این نمایشنامه در یک اتاق درمان بین یک مراجع (مرد جوانی به نام فرود) و درمانگر شکلی می‌گیرد. فرود اعتقاد دارد که شیوا (یکی از خداهای موحش و مرگ‌آور هندوها) روی زندگی‌اش سایه انداخته و درمانگر شروع به واکاوی زندگی و گذشته‌ی فرود می‌کند و خیلی زود می‌فهمد دختری به نام شیوا در زندگی فرود حضور داشته که معلم رقص او بوده، اما به نوعی تداعی‌گر مرگ و نیستی برای او بوده است.

نویسنده در این نمایشنامه‌ از روانشناسی برای تحلیل موضوعاتی مثل سختگیری، اجبار و تحمیل عقاید در خانواده‌ استفاده می‌کند و در نهایت اثری را پیش چشم مخاطب می‌آورد که قابل‌درک، عمیق و بیانگر سختی‌های زندگی اوست. یکی از دلایل استقبال بی‌نظیر تماشاگران از نمایش‌های کوهستانی این است که او به درستی دست روی نقاطی می‌گذارد که برای تماشاگران هم اهمیت زیادی دارد. به نوعی تماشاگران می‌توانند دغدغه‌های خود را در آثار او ببینند و شخصیت‌ها را با عمق وجودشان درک کنند.

عاشقانه های خیابان

نویسنده: شهرام گیل‌آبادی

انتشارات: انتشارات نوآزما

خرید کتاب

عاشقانه‌های خیابان یک اثر حیرت‌انگیز و پرطرفدار از محمد چرمشیر است که برای اهالی تئاتر نامی آشنا و محبوب به‌شمار می‌رود و البته این اثر به همکاری شهرام گیل‌آبادی و بهمن عباس‌پور خلق شده است. یک‌دقیقه و سیزده‌ثانیه نام یک اثر حیرت‌انگیز دیگر ازچرمشیر است که پرده از مسائل اجتماعی برمی‌دارد و باز هم به شکل تعاملی و البته با تکیه بر بداهه‌پردازی و خلاقیت نوشته شده است.

این نمایشنامه برای اجراهای خلاقانه و نمایش‌های تعاملی نوشته شده است. بنابراین مخاطبان برای درک کردن این اثر نیاز دارند که اجراهای تعاملی بسیاری را دیده باشند که بتوانند با خلاقیت خودشان این نمایشنامه را روی صحنه تصور کنند یا این که پیشتر اجرای این نمایش را روی صحنه دیده باشند. همچنین در عین کوتاهی نیاز به قدرت خلاقیت و توانایی برای تصویرسازی دارد.

این اثر در سال ۱۳۹۸ به کارگردانی شهرام گیل‌آبادی روی صحنه‌ی تماشاخانه‌ی ایرانشهر رفت و مورد استقبال کم‌نظیر تماشاچیان قرار گرفت. در این نمایش سیما تیرانداز، رضا یزدانی، الهام پاوه‌نژاد و ژاله صامتی بازی کردند.

نمایشنامه آمیز قلمدون

می‌توان با اطمینان گفت که محال است نام اکبر رادی باشد، اما صحبتی از نمایشنامه‌های بی‌شمار و بی‌تکرار او به میان نیاید. او را پدر نمایشنامه‌نویسی ایرانی می‌دانند و خوانش آثار او برای هنرجویان تئاتر الزامی و البته برای پرورش خلاقیت‌ آنها راهگشا است. نمایشنامه‌های او در عین سادگی و صداقت، حقیقت غم‌بار، عمیق و البته زیبای زندگی را هنرمندانه به تصویر می‌کشد. احساس، انسانیت و توجه به زندگی افراد معمولی از ویژگی‌های بارز آثار رادی است و وقایع سیاسی، تعلیق و غافلگیری از جمله عناصری است که معمولا در آثار او غایب هستند. همین موضوع باعث می‌شود آثارش برای مخاطبان همچون یک مامن و پناهگاهی باشد تا از زندگی و وقایع غافلگیرانه و وقایع دلهره‌آور به آن پناه ببرند.

آمیز قلمدون داستان زندگی مردی بازنشسته به نام آقای شکوهی را تعریف می‌کند که به همراه همسرش زندگی می‌کند و دخترانش ازدواج کرده و به دنبال زندگی خودشان هستند. آنها یک همسایه‌ی ثروتمند اما بی‌فرهنگ و مداخله‌گر دارند که دائما در زندگی آنها موش می‌دواند و به دنبال روزنی برای خراب کردن شرافت آقای شکوهی است.

مرگ در پاییز، ملودی شهر باران، هاملت با سالاد فصل، خانمچه و مهتابی، لبخند باشکوه آقای گیل، تانگوی تخم‌مرغ داغ داغ از جمله آثار نمایشی ارزشمند اکبر رادی هستند.

بخشی از کتاب صوتی آمیز قلمدون (نمایشنامه) را بشنوید.