انسان در جستجوی معنا
نویسنده: ویکتور فرانکل
مترجم: امیر لاهوتی
انتشارات: انتشارات جامی
«معنای زندگی چیست؟»، «هدف از زندگی چیست؟»، «چرا باید زندگی کردن را دوست داشته باشیم؟» اینها سوالاتی هستند که ممکن است ذهن هرکسی را درگیر کند. اولینباری که تصمیم گرفتم برای این سوالها جوابی پیدا کنم، سراغ کتابها رفتم. کتابهایی که از جنبههای گوناگون به این مسئله پرداخته باشند و بتوانند آشفتگیهای ذهنم را سر و سامان دهند. هرچند ممکن است جواب قطعی را در کتابها پیدا نکنیم، اما کتابها کمک میکنند،زندگی را از زاویههایی مختلف ببینیم و مسیر زندگیمان را با آگاهی بیشتری انتخاب کنیم.
در این یادداشت چند کتاب درباره معنای زندگی معرفی میکنیم. کتابهایی که از نگاه فلسفه، روانشناسی، علم و الهیات به این موضوع میپردازند.
پیداکردن معنای زندگی به خودی خود سخت است. ممکن است هربار که پیدایش میکنیم، مدتی بعد آن را از دست دهیم و باز هم به سراغش بگردیم. ولی جستجو برای یافتن آن نیز جذابیتهای خاص خودش را دارد؛ اصلا شاید یافتن معنای زندگی، معنای زندگی ما باشد! کسی چه میداند؟!
کتابها در این زمینه میتوانند بسیار به ما کمک کنند. بسیاری از نویسندگان هم شبیه ما به سراغ معنای زندگیشان میگشتند. برخی آن را پیدا کردند و برخی فقط به دنبالش بودند. با خواندن این کتابها میتوانیم نیمی از راه را طی کنیم و بقیه را خودمان ادامه دهیم. شاید ما هم روزی بتوانیم کتاب خودمان را بنویسیم.
انسان در جستجوی معنا
نویسنده: ویکتور فرانکل
مترجم: امیر لاهوتی
انتشارات: انتشارات جامی
کتاب انسان در جستجوی معنا اثر دکتر ویکتور فرانکل است. فرانکل در سن ۳۷ سالگی اسیر و وارد اردوگاه آشویتس شد. پدر، مادر، همسر و برادر او در اردوگاهها جان سپردند یا به کورههای آدمسوزی فرستاده شدند. بسیاری از همسلولیها و همبندهای فرانکل در زمان اسارت دچار افسردگی و بیماریهای روانی شدند. اما این اردوگاه برای دکتر فرانکل میدان تجربه شیوههای درمانی هستیگرا شد. به حدی که او پس از آزادی شیوه درمانی لوگوتراپی را مطرح کرد.
«لوگوتراپی در مقایسه با روانکاوی کمتر به گذشته توجه دارد و به دروننگری هم ارج چندانی نمینهد، در ازای توجه بیشتری به آینده، وظیفه و مسئولیت و معنی و هدف دارد که بیمار باید زندگی آتی خود را صرف آن کند. این وظیفه لوگوتراپی است که بیمار را در یافتن معنا در زندگی، اندیشههای پنهانی وجود و معنای نهفتهی آن یاری کند.»
فرانکل کتابش را در دو بخش نوشته است. بخش اول مربوط به خاطرات و تجربیات بالینی فرانکل در اردوگاه است. در بخش دوم فرانکل اصول و مفاهیم اساسی لوگوتراپی را توضیح داده است. در واقع در این بخش شرح میدهد که چه چیزی باعث شد برخی از افراد زنده از اردوگاههای کار اجباری بیرون بیایند. شیوه بیان مطالب در این کتاب روان است و برای خواندن آن نیاز به دانش تخصصی روانشناسی نیست. فرانکل با استفاده از مثالهای مختلف به خوبی ایده خود را توضیح داده است.
درباره معنی زندگی
نویسنده: ویل دورانت
مترجم: شهابالدین عباسی
انتشارات: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه
ویل دورانت را با مجموعه کتابهای معروف «تاریخ تمدن» میشناسیم. کتاب «درباره معنی زندگی» اثری کم حجم و متفاوت از این تاریخشناس آمریکایی است. ماجرای نوشته شدن این کتاب نیز جالب است. روزی مردی نزد ویل دورانت میرود و از او به عنوان یک مورخ و اندیشمند مشهور، سوال میکند که: «چرا نباید خودکشی کند؟» دورانت در پاسخ به او چند جواب میدهد:«برو کار مناسبی برای خودت پیدا کن»، «ازدواج کن»، «صاحب فرزند شو»، «هنر جدیدی یاد بگیر». اما آن فرد همهی این راهها را قبلا امتحان کرده بود. بنابراین دورانت جوابی برای آن مرد نداشت. بعد از مدتی ویل دورانت تصمیم گرفت به بیش از صد شخصیت مشهور نامهای بفرستد و از آنها بپرسد که «معنای زندگی شما چیست؟» او شخصیتهای مختلفی را برای این کار انتخاب کرد. از اهل ادبیات و هنر گرفته تا یک قاتل محکوم به حبس ابد.
ساختارِ کتابِ «درباره معنی زندگی» به این صورت است که ابتدا دورانت ماجرای خودش و آن مرد را روایت میکند. سپس متن نامهای که برای شخصیتهای مختلف ارسال کرده و پاسخهایشان را در کتاب میآورد. در نهایت دورانت پاسخ افراد مختلف را تحلیل میکند و جواب خودش را هم به این سوال میدهد.
سبک دورانت در نوشتن این کتاب ساده است. ضربآهنگ کتاب به شکلی است که شما را تا انتهای کتاب با خودش همراه میکند. اگر برای شما هم جالب است پاسخ برخی چهرههای مشهور به اینگونه سوالات را بدانید، از خواندن این کتاب غافل نشوید.
سعادت بشری
نویسنده: بلز پاسکال
مترجم: مرضیه خسروی
انتشارات: نشر روزگار نو
نویسندهی این کتاب، ریاضیدان، فیزیکدان و فیلسوف فرانسوی بلز پاسکال است. پاسکال زندگی پر فراز و نشیبی داشت. در جوانی علاقه بسیاری به قمار داشت. علاقهاش به قمار باعث شد که قوانین احتمالات بسیاری را در ریاضی کشف کند. پاسکال درجوانی کشش چندانی به مذهب نداشت. اما روزی با کالسکهاش تصادف سنگینی کرد و برای مدتی بیهوش شد. پس از ۱۵ روز به هوش آمد و در آن مدت تصویر مذهبی قویای در ذهنش نقش بست.
پس از آن پاسکال به الهیات علاقهمند شد و دو اثر «نامههای ایالتی» و «تفکرات» را درباره الهیات نوشت. تفکرات پاسکال شاهکار و نقطه عطفی در نثر فرانسه به شمار میآید. ویل دورانت در کتاب تاریخ تمدن خود این کتاب را به عنوان بهترین کتاب نثر فرانسه مورد ستایش قرار داده است. پاسکال در «تفکرات» خود چندین تناقض فلسفی را بررسی کرد: بیکرانی و هیچ، ایمان و خرد، درون و ماده، مرگ و زندگی، معنا و پوچی…. کتاب «سعادت بشری» برگزیدهای از کتاب تفکرات پاسکال است. این کتاب نثری نسبتا دشوار دارد و باید برای خواندن آن وقت و انرژی بیشتری گذاشت.
منتخب مکالمات
نویسنده: کنفوسیوس .
مترجم: حسین کاظمزاده
انتشارات: نشر ثالث
در میان کتابهایی که پیشتر معرفی کردیم جای کتابی با نویسنده شرقی خالی است. نویسندهای که بتواند با دید فلسفه شرقی به موضوع معنای زندگی بپردازد. در کتاب منتخب مکالمات کنفسیوس در نه گفتار بخشی از این سوالات را پاسخ میدهد. کنفوسیوس ۵۵۱ سال پیش از میلاد مسیح به دنیا آمد. در عصری که هرج و مرج و پریشانی سرزمین چین را فرا گرفته بود. کنفسیوس، حکیمی چینی بود که با سخنانش بذر امید را در میان مردم میکاشت. او اولین کسی بود که امکان تعلیم و تربیت را برای مردم عادی فراهم کرد. کنفوسیوس توانست با سخنانش معنای زندگی و راه و رسم سعادت را به مردم نشان دهد. این آموزشها به قدری فراگیر شد که به یک نظام و آیین فکری تبدیل شد. در کتاب «منتخب مکالمات کنفوسیوس»، علاوه بر خواندنِ درسهایی دربارهی معنای زندگی، با این شخصیت تاریخی و فلسفی نیز آشنا میشوید.
جایگاه ما در جهان هستی: تئوری همه چیز (مبدأ و سرنوشت عالم)
نویسنده: استیون هاوکینگ
مترجم: صالح خواجهدولویی
انتشارات: کتاب کوله پشتی
نویسنده این کتاب فزیکدان مشهور استفن هاوکینگ است. هاوکینگ در این کتاب از بعد علمی و به خصوص فیزیک به موضوع معنای زندگی و جهان پرداخته است. در واقع بر خلاف آنچه به طور معمول فکر میکنیم، که پاسخ این سوالات در حیطه فلسفه و روانشناسی قرار دارد، میتوان از بعد علمی نیز به این موضوع نگاه کرد. هاوکینگ با زبانی عامیانه آغاز جهان، منشا و سرنوشت جهان، جهت زمان و در نهایت جایگاه ما در جهان را توضیح میدهد.
خواندن این کتاب در کنار کتاب «پاسخهای کوتاه به پرسشهای بزرگ» هاوکینگ میتواند بخش زیادی از پرسشهای ما درباره معنای هستی را پاسخ دهد. هاوکینگ در هر دو کتاب با زبانی ساده و به کمک علم فیزیک پاسخ این پرسشهای اساسی را داده است.
بنیانی علمی برای جهان عقلانی
نویسنده: پل دیویس
مترجم: محمدابراهیم محجوب
انتشارات: نشر گمان
نویسنده این کتاب پل دیویس، فزیکدان و کیهان شناس اهل بریتانیاست. او در این کتاب به دنبال پاسخ برای این سوال است که آیا پاسخ همه سوالات ما باید به خدا یا یک ابر قانون طبیعی ختم شود؟ در واقع او به دنبال پیدا کردن نقطه صفر پیدایش از منظر کیهانشناسی، ریاضیات و فیزیک است. او بسیاری از مفاهیمی را که در مذاهب و فلسفه شرقی به صورت پیشفرض و بدیهی قلمداد میشوند، در این کتاب با زبانی ساده و به شیوهای علمی بیان کرده است.
کتاب در ۹ فصل نوشته شده است. عناوین جالب و گیرایی برای هر فصل و بخشهای آن انتخاب شده است. عناوینی که باعث میشود سختی خواندن این کتاب را به جان خرید و با نویسنده همراه شویم تا پاسخ نویسنده برای سوالاتی مانند «آیا جهان میتواند خود را بیافریند؟» «وجود داشتن چیزی یعنی چه؟» و… را بدانیم.
معنای زندگی
نویسنده: آلن دوباتن
مترجم: هما قناد
انتشارات: انتشارات میلکان
جستوجوی بیش از حد علنی یا شدید درمورد معنای زندگی، سرگرمی عجیبوغریب، بدفرجام و خندهداری بهنظر میرسد. چیزی نیست که یک انسان فناپذیر عادی بتواند به آن مبادرت ورزد، یا اگر هم چنین کرد، بتواند زیاد پیش برود. تعداد کمی از افراد آمادهی ایناند که چنین راهی را در پیش بگیرند و پاسخ را در زندگی خود بیابند؛ همهی ما چنین بلندپروازیهایی نداریم. زندگیهای معنادار مختص افراد خارقالعاده است: قدیسان، هنرمندان، دانشمندان، عالمان، پزشکان، فعالان سیاسیاجتماعی، کاشفان، رهبران و… . اگر معنای زندگی را کشف کنیم، احتمال میدهیم درکناشدنی باشد؛ شاید بهزبان لاتین یا بهصورت کدهای کامپیوتری نوشته شده باشد. با خودمان میپنداریم چیزی نیست که به فعالیتهای ما جهت بدهد، یا راهمان را روشن کند. همیشه با دیدگاهی کوتهنظرانه دررابطهبا معنای زندگی، به فعالیت میپردازیم؛ بدون اینکه خود به آن اذعان داشته باشیم.
بااینحال، حقیقت این است که این موضوع به همه ارتباط دارد. همهی ما باید درخصوص آن جستوجو کنیم، و زندگیای معنادار را شرح دهیم. هیچچیز ناخوشایندی درخصوص این موضوع نباید وجود داشته باشد. زندگیای معنادار ازنظر ساختار ممکن است فردی، مفید، جذاب و آشنا باشد. این کتابْ راهنمایی با این هدف است.
با خواندن این کتاب متوجه میشویم که زندگی معنادار به برخی تواناییهای متعالی ما وابسته است و از آنها بهره میبرد؛ مثلاً تواناییهایی که به مهرورزی، مراقبت، ارتباط، درک خود، همدردی، هوش و خلاقیت مربوط میشود.
– هدف از زندگی معنادار لزوماً رسیدن به رضایت همیشگی نیست. ممکن است در زندگی معناداری به سر ببریم، اما اغلب روحیهی بدی داشته باشیم؛ درست همانطور که ممکن است دائماً تفریحات ظاهری داشته باشیم، اما بیشترِ زندگیمان بیمعنی باشد؛
– زندگی معنادار در درازمدت دیده میشود. پروژهها، روابط، علایق و تعهدها همه باهم رشد میکنند. فعالیتهای معنادار از خود اثری به جا میگذارند، حتی اگر احساساتی که ما را بهسمت آنها سوق دادهاند از بین رفته باشند؛
– فعالیتهای معنادار لزوماً همانهایی نیستند که اغلب انجام میدهیم، بلکه کارهاییاند که ارزش بسیاری برایشان قائلیم و با شدت بیشتری دلتنگشان میشویم؛
این کتاب مجموعهای از انتخابها را بررسی میکند که نشان میدهد معنای زندگی ممکن است برای ما در چهچیزی باشد. مباحث این کتاب حول محور هشت فعالیت عمدهٔ معنادار قرار دارند: عشق، خانواده، کار، دوستی، فرهنگ، سیاست، طبیعت و فلسفه. بیشتر اینها بهخوبی شناخته شدهاند. این کتاب قرار نیست معنای کاملاً تازهای برای زندگی شناسایی کند؛ بیشتر قرار است گزینههای آشنا را یادآوری کند و توضیح دهد.
بخشی از کتاب صوتی معنای زندگی را بشنوید.
معنای زندگی
نویسنده: آلن دو باتن
گوینده: الهه پرسون
انتشارات: انتشارات صوتی پُرسون
کارل و معنای زندگی
نویسنده: دبورا فریدمن
مترجم: آناهیتا حضرتی کیاوندانی
انتشارات: انتشارات پرتقال
با کودکان هم میتوان درمورد معنای زندگی سخن گفت. یکی از بهترین کتابها در این زمینه کتاب کارل و معنای زندگی است. کارل کرم خاکی کوچکی است که میخواهد معنای زندگیاش را بیابد. او در ابتدا فکر میکند که باید معنا و هدف زندگیاش شبیه حیوانات و موجودات دیگر باشد. اما کمکم متوجه میشود که او معنای منحصر به فرد زندگی خودش را دارد؛ هدفی که به زندگی یک کرم معنا میبخشد.
کودکان و حتی بزرگسالان با مطالعهی این کتاب جالب و زیبا متوجه میشوند که تک تک موجودات در این دنیا معنایی برای زندگی خود دارند؛ حتی اگر از دید خودشان یا بقیه مسخره یا کوچک باشد، ولی برای کل دنیا آن معنا قابل ارزش است. فقط باید آن را پیدا کنند.
هربار که معنی زندگی را فهمیدم، عوضش کردند: زیست با استفاده از خرد فلاسفهی بزرگ
نویسنده: دانیل. ام کلاین
مترجم: حسین یعقوبی
انتشارات: نشر چشمه
راینولد نیبور، فیلسوف امریکایی، فیلسوف آمریکایی گفته: هربار که معنی زندگی را فهمیدم، عوضش کردند. همین جمله باعث شده دانیل مارتین کلاینِ نویسنده و فیلسوف، ایدهای به ذهنش برسد و شروع به نوشتن کتابی کند با این عنوان «هربار که معنی زندگی را فهمیدم، عوضش کردند: زیست با استفاده از خرد فلاسفهی بزرگ». این کتاب منتخبی است از جملات قصار گروهی از بزرگترین و تأثیرگذارترین فلاسفه و متفکران تاریخ همراه با توضیحات و تحلیلهای شخصی کلاین دربارهی هر یک از آنها.
برخی از موضوعاتی که کلاین در این کتاب به آنها پرداخته است، از این قرار هستند: زندگی شاد و لذتبخش، زندگی معنادار یا بیمعنا، زندگی معنوی و زندگی مادی، زندگی روزمره و زندگی پُرخطر و قسعلیهذا. او نظرات فیلسوفان بزرگ را دربارهی معنای زندگی در جای جای کتاب آورده و سپس با زبان طنز خود نظر خود را به آن گفتهها اضافه کرده که به جذابیت کتاب افزوده است.
بخشی از کتاب صوتی هر بار که معنی زندگی را فهمیدم عوضش کردند را بشنوید.
هر بار که معنی زندگی را فهمیدم عوضش کردند
نویسنده: دانیل. ام کلاین
گوینده: وحید رونقی
انتشارات: رادیو گوشه
مامان و معنی زندگی
نویسنده: اروین د. یالوم
مترجم: سپیده حبیب
انتشارات: نشر قطره
اروین یالوم یکی از رواندرمانگرهای برجستهای است که سعی کرده در کتابهای داستانی و غیر داستانیاش به مفهوم معنای زندگی بپردازد. کتاب مامان و معنای زندگی یکی از معروفترین کتابهای اوست که خاطرات او از درمانگریاش را شامل میشود.
یالوم در این داستانهای تحسینبرانگیز و البته واقعی، غنای تجربهاش را بهعنوان یک رواندرمانگر با دانش وسیعش در فلسفه و ادبیات و نیز با انساندوستی عمیقش در هم میآمیزد. او با همان مهارتی که بیمارانش را به درمان جلب میکند خواننده را هم با قصههایش همراه میسازد.
کتابمامان و معنی زندگی کتاب درسنامهی روانپزشکی، رواندرمانی، اخلاق، آموزش و شناخت همهی ابعاد وجودی ـ یعنی چهار بعد بیولوژیک، روانی، اجتماعی و معنوی انسان است که شالودهی رویکرد نوین روانپزشکی است. کتاب مامان و معنی زندگی دربارهی ارتباط واقعی و عمیقی است که میان درمانگر و مراجعهکننده به وجود میآید؛ رابطهای منفرد و یگانه که درمانگر سعی میکند از طریق مسائل انسانی و کاملا شخصی و با دیدن عمیق مراجع و شنیدن کامل او، به آن برسد، نه به وسیلهی نظریات کتابهای روانپزشکی
اگر از قلم یالوم خوشتان میآید، کتاب مسئلهی مرگ و زندگی نوشتهی اروین یالوم و همسرش را نیز به شما معرفی میکنیم که به موضوع معنای زندگی بسیار مربوط و نزدیک است.
بخشی از کتاب صوتی مامان و معنی زندگی را بشنوید.
مامان و معنی زندگی
نویسنده: اروین د. یالوم
گوینده: کاوه یانقی
انتشارات: نوین کتاب گویا
از قیطریه تا اورنج کانتی
نویسنده: حمیدرضا صدر
انتشارات: نشر چشمه
تمام کتابهایی که در این یادداشت معرفی کردیم، بهصورت مستقیم به مفهوم معنای زندگی پرداخته بودند، اما در انتهای این یادداشت میخواهیم به کتابی خاص بپردازیم که اگرچه به صورت مستقیم حرفی از معنای زندگی نزده اما در جای جای آن معنای زندگی موج میزند: کتاب از قیطریه تا اورنج کانتری نوشتهی حمیدرضا صدر.
حمیدرضا صدر مفسر فوتبال، نویسنده، جستارنویس وعاشق سینما، یکی از چهرههای محبوب و دوستداشتنی سالهای اخیر در صداوسیما بود که در برنامههای فوتبالی حاضر میشد و با خاطره تعریف کردنها و تفسیرهای استثناییاش میلیونها مخاطب را مجذوب خود میکرد.
اما متاسفانه بیماری فرصت نداد که به شیفتگیهای زندگیاش ادامه دهد. کتاب از قیطریه … شرح بیمارشدن صدر و آگاهی او از مرگش است. خواننده در جای جای متن بارها و بارها معنای مرگ و زندگی را با خود مرور میکند و اشک میریزد. صدر با قلم صمیمی و روان و توصیفات بینظیر از این دورهی زندگیاش به خواننده نشان میدهد که زندگی با تمام سختیها و مشقتهایش بازهم دوستداشتنی است و میارزد؛ معنای زندگی را میتوان از دل همین سختیها بیرون کشید.
بخشی از کتاب صوتی از قیطریه تا اورنج کانتی را بشنوید.
از قیطریه تا اورنج کانتی
نویسنده: حمیدرضا صدر
گوینده: فاطمه معتمدآریا
انتشارات: رادیو گوشه
پرسش درباره معنای زندگی سوالی است که از ابتدای خلقت با انسانها همراه است. هر کسی به اندازه کنجکاوی خودش به بخشی از معنا و هدف زندگی میرسد. اهل علم، فلسفه، دین و حتی هنر همگی به اندازه ابزارهای خود سعی کردهاند پاسخی برای این سوالات پیدا کنند. مطالعه کتابهایی که از زاویههای گوناگون به این پرسش پرداخته باشند، میتواند دید ما به زندگی را گسترده کند.
دانلود کتاب از اپلیکیشن طاقچه