نام من سرخ
نویسنده: اورهان پاموک
مترجم: عینله غریب
انتشارات: نشر چشمه
ترکیه با تاریخ غنی و فرهنگ چندلایهاش، همواره سرزمین ادبیات و داستانسرایی بوده است. نویسندگان این کشور با آثاری که از دل تاریخ، هویت و تحولات اجتماعی ترکیه الهام گرفتهاند، نه تنها در مرزهای ملی بلکه در عرصهی جهانی نیز درخشیدهاند. از روایتهای تاریخی تا داستانهای معاصر، ادبیات ترکیه به شکلی بیبدیل بازتابدهنده روح پیچیده و پرشور این سرزمین است. در این یادداشت از وبلاگ طاقچه، به معرفی بهترین نویسندگان ترکیه پرداختهایم که هر یک با قلم خود پنجرهای تازه به دنیای ادبیات گشودهاند.
نام من سرخ
نویسنده: اورهان پاموک
مترجم: عینله غریب
انتشارات: نشر چشمه
اورهان پاموک رماننویس ترک و برندهی نوبل ادبیات است. او نویسندهای نامآشنا در سطح جهان است و در ایران نیز محبوبیت زیادی دارد. او در سی و یکمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران به دعوت انتشارات ققنوس مهمان ایران بود.
او در سال ۱۹۵۲ در شهر استانبول ترکیه به دنیا آمد. پاموک در خانوادهای ثروتمند و به مدل غربی بزرگ شد. کالج رابرت، مدرسهی آمریکایی واقع در استانبول، جایی بود که او در آن تحصیل کرد؛ سپس برای ادامهی تحصیل به دانشگاه فنی استانبول رفت و معماری خواند. پس از سه سال متوجه شد که معماری راه او نیست و تحصیل را رها کرد و تمام وقت به نوشتن پرداخت. او تصمیم گرفت در رشتهی روزنامهنگاری تحصیل کند و در سال ۱۹۷۷ از دانشگاه استانبول فارغالتحصیل شد. پاموک به مدت سه سال یعنی از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۸ در آمریکا سپری کرد و بهعنوان محقق مدعو در دانشگاه کلمبیا به تدریس و مطالعه پرداخت.
اورهان پاموک بیشتر بهخاطر آثاری که هویت و تاریخ ترکیه را بررسی میکنند، شناخته میشود. رمانهای او اغلب زندگینامهایطور و با طرحهای پیچیده هستند. انگار او در رمانهایش بخشی از زندگی خود و دیدههایش از زندگی را متبلور میکند و از فرهنگ سنتی ترکیه میگوید که درنهایت به سبکهای اروپایی ختم میشود. او نگاهی واقعگرایانه به فرهنگ و بافت کشور ترکیه دارد. پاموک به دلیل حمایت از ادغام این کشور در اروپا و الحاق آن به اتحادیه اروپا از سوی برخی در ترکیه مورد انتقاد قرار گرفت.
«آقای جودت و پسران» یکی از تحسینشدهترین آثار اورهان پاموک است. این کتاب که اولین داستان بلند اوست از سه نسل میگوید. آقای جودت و پسران پر از شخصیتهای جورواجور در دورههای تاریخی مختلف ترکیه است که دغدغهها و فکرهای خاص خود را داشتهاند. پاموک با خلق جهانی پر از داستان و واقعه خواننده را با دورههای تاریخی ترکیه نیز آشنا میکند.
«نام من سرخ» یک اثر متفاوت از این نویسندهی ترک است. داستان از زبان شخصیتهای مختلف انسانی و حتی غیرانسانی روایت میشود و پاموک طنز عجیبی را در این کتاب به کار برده است، شخصیتهای داستان گاهی با خواننده شوخی میکنند و این ویژگی خاص این داستان است. این اثر ماجرای یک قتل را دنبال میکند. ماجرا از جایی شروع میشود که پادشاه عثمانی از هنرمندان کشور میخواهد نقاشیهایی از افتخاراتش بکشند؛ اما پادشاه تاکید میکند که نقاشیها به سبک ونیزی باشند. اهالی مذهبی ترکیه این سبک را نمیپذیرند و در این بین یکی از نقاشان ناپدید میشود.
بخشی از کتاب صوتی جودت بیک و پسران را بشنوید.
جودت بیک و پسران
نویسنده: اورهان پاموک
گوینده: هوتن شاطریپور
انتشارات: کتابهای صوتی کتابسرای نیک
سربازان خدا
نویسنده: یاشار کمال
مترجم: عینله غریب
انتشارات: نشر چشمه
یاشار کمال متولد سال ۱۹۲۳ و از رماننویسان ترکتبار کرد است. او بهخاطر داستانهایش از زندگیهای روستایی و حمایت صریحش از مردم شهرت دارد. یاشار کمال دوران کودکی خوبی را سپری نکرد. بینایی یک چشم خود را در حادثهای از دست داد و زمانی که پنجساله بود شاهد به قتل رسیدن پدرش در مسجد بود. زمانی که دو سال از دوران دبیرستان گذشته بود تحصیل را رها کرد. او شغلهای مختلفی را تجربه کرد اما خبرنگاری شغلی بود که او را پایبند خودش کرد و از سال ۱۹۵۱ تا ۱۹۶۳ در روزنامهی جمهوریت کار کرد.
یاشار کمال یک فعال سیاسی بود. در سال ۱۹۶۲ به حزب کارگران ترکیه پیوست و در سال ۱۹۹۶ در دادگاه متهم به اظهارات فتنهانگیز درباره ظلم و ستم دولت ترکیه علیه مردم شد. در رمانهای کمال دغدغههای سیاسی او و رویای دفاع از حق مردم و جنگیدن برای عدالت بسیار دیده میشوند.
«سربازان خدا» از کتابهای بسیار تاثیرگذار یاشار کمال است. این کتاب مجموعهای است از هشت داستان؛ اما نه داستانهای عادی. کمال این داستانهای مستند را از روی زندگی کودکانی نوشته است که بهدلایل مختلف دور از خانواده زندگی میکنند و مجبورند زندگی سختی را بگذرانند.
«یاغی» رمانی است که میتوان آن را به گونهای یک زندگینامه دانست. کمال پس از شنیدن خاطرات ممد افه چاکرجالی از زبان سرهنگی که او را کشته بود علاقهمند میشود تا کتابی دربارهی ممد افه بنویسد. ممد افه یکی از برجستهترین چهرههای راهزن و یاغیگر ترکیه است.
مگه تو مملکت شما خر نیس؟
نویسنده: عزیز نسین
مترجم: ارسلان فصیحی
انتشارات: گروه انتشاراتی ققنوس
نسین در ترکی یعنی تو چی هستی؟ عزیز نسین در زمانی به دنیا آمد که ترکها نام خانوادگی رسمی نداشتند یعنی سال ۱۹۱۵. در سال ۱۹۳۴ پس از تصویب قانون نام خانوادگی، عزیز نام خانوادگی نسین را برای خود برگزید. عزیز نسین نویسنده و طنزپرداز مشهوری است که بیش از ۱۰۰ کتاب از خود به جای گذاشته است. او این آثار را با نامهای مستعار متعددی منتشر کرد. او در نشریات طنز مختلفی کار کرد و در سال ۱۹۴۶ یک مجله طنز هفتگی به نام مارکو پاشا را راهاندازی کرد.
عزیز نسین عقاید سیاسی سوسیالیستی داشت. او در داستانهایش از ظلم و ستمها و خشونتهایی که علیه مردم انجام میشد میگفت و نابرابریهای اقتصادی را افشا میکرد. او تنها نویسندهی ترک بود که در اواخر زندگی خود تا سال ۱۹۹۵ که از دنیا رفت تنها راه درآمدش از طریق فروش کتابهایش بود.
عزیز نسین طنزپرداز قهاری بود و آثار طنز بسیاری را از خود به یادگار گذاشت. شعر و نمایشنامه نیز در بین آثار او وجود دارد. پخمه اما یکی از مشهورترین اثر طنز اوست. عزیز نسین معتقد بود برای نوشتن طنز باید نویسنده عادات، رفتار، اخلاق و گفتار مردم جامعه را تجزیه و تحلیل کند. او این کار را در کتاب پخمه انجام داده است و با زبان طنز به انتقاد از باورها و اعتقادات غلط و نادرست جامعه پرداخته است. نویسنده در این کتاب داستان مردی به نام پخمه را روایت میکند که در جامعهی فاسدی که در آن قرار گرفته است تلاش میکند زندگی سالمی داشته باشد؛ اما هر روز بیشتر از دیروز ناامید میشود و بدبیاری میآورد.
«مگه تو مملکت شما خر نیس؟» گزیدهای است از بهترین داستانهای طنز عزیز نسین. او در این داستانها مطابق عهد خود با خویش به سراغ مبارزه با ظلم و استبداد رفته است.
بخشی از کتاب صوتی گوسفندی که گرگ شد! را بشنوید.
گوسفندی که گرگ شد!
نویسنده: عزیز نسین
گوینده: حسین نصیری
انتشارات: انتشارات گیوا
تو را دوست دارم چون نان و نمک
نویسنده: ناظم حکمت
مترجم: احمد پوری
انتشارات: نشر چشمه
ناظم حکمت یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین چهرههای ادبیات ترکی قرن بیستم است. او در سال ۱۹۰۲ در سالونیکا واقع در امپراطوری عثمانی آن زمان و یونان کنونی متولد شد. ناظم حکمت پسر یکی از دولتمردان عثمانی بود و در آناتولی بزرگ شد. در دانشگاه مسکو در رشتهی اقتصاد و علوم سیاسی تحصیل کرد. در سال ۱۹۲۴ به خانه بازگشت و مشغول کار در مجلات و فعالیتهای تبلیغاتی کمونیستی شد.
ناظم حکمت پس از گذراندن یک محکومیت طولانیمدت در زندان بهدلیل فعالیتهای رادیکال و خرابکارانهی خود ترکیه را برای همیشه ترک کرد و روزگار خود را در شوروی و اروپای شرقی گذراند. او پس از این اتفاق همچنان به فعالیت برای آرمانهای کمونیسم جهانی ادامه داد.
او اکنون بهعنوان شاعر مردم و قهرمان انقلابی چپ ترکیه شناخته میشود. او بهخاطر تسلط بالای خود بر زبان، شعرزدایی از شعر و معرفی شعر آزاد و طیف وسیعی از مضامین شعری در اواخر دههی ۱۹۳۰ بر ادبیات ترکیه تأثیر زیادی گذاشت. او قالبهای شعری قدیمی را کنار گذاشت و غرق در تصویرسازیهای اغراقآمیز شد. حکمت همچنین بهخاطر نثر قوی نمایشنامههایش نیز شهرت دارد.
«تو را دوست دارم چون نان و نمک» مجموعهای از اشعار عاشقانهی ناظم حکمت است. او در این شعرهای معاصر از زیبایی عشق میگوید. او در شعرهایش لحظات معمول زندگی را تصویر میکند. از خیابان و شهری میگوید که در آن خاطره داشته است؛ اما در میان وصف این زندگی معمولی بزرگی عشق را به نمایش میگذارد.
«خون حرف نمیزند» از مهمترین رمانهای ناظم حکمت است. او این رمان را دوران پختگی خود نوشته است. این داستان ابتدا بهصورت پاورقی در یکی از مجلات ترکیه چاپ شد و در دهه پنجاه میلادی در قالب یک کتاب به چاپ رسید. ناظم حکمت در این کتاب ماجرای دو نسل از مردم شهر استانبول را روایت میکند و وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی استانبول را برای مخاطب بازنمایی میکند. او نگاه دقیقی در این رمان دارد و اندیشههای خود را فریاد میزند.
بخشی از کتاب صوتی خون حرف نمیزند را بشنوید.
خون حرف نمیزند
نویسنده: ناظم حکمت
گوینده: شهره روحی
انتشارات: کتابهای صوتی کتابسرای نیک
سه دختر حوا
نویسنده: الیف شافاک
مترجم: مریم طباطبائیها
انتشارات: نشر نون
الیف شافاک در بین ۱۰۰ زن الهامبخش و تأثیرگذار از سوی بیبیسی قرار گرفته است. او رماننویس، مقالهنویس، سخنران و پژوهشگر حوزهی علوم سیاسی بریتانیایی ترک تبار است که در سال ۱۹۷۱ به دنیا آمده است. او مدرک دکترای علوم سیاسی دارد و تاکنون رمانهای پرفروشی را روانهی بازار کرده است. او به مسائل زنان بسیار علاقه دارد و مدافع حقوق آنان است. مضامین اصلی کتابهایش نیز نقش زنان در جامعه، فرهنگ شرقی و مسائل حقوق بشر است. او مدافع آزادی بیان است و خودش نیز ترسی از بیان مضامین حساسیتبرانگیز در کتابهایش ندارد و حتی به برخی موضوعات سیاسی چون کودکآزاری و نسلکشی ارامنه در کتابهایش اشاره کرده است. اشاره به این موضوعات دردسرهایی را برایش به بار آورد و او را مجبور کرد تا به بریتانیا مهاجرت کند.
الیف شافاک از نویسندگان ترکی است که بسیار در ایران به معروفیت رسید. «ملت عشق» اثر او در ایران بسیار پرفروش شد و زمینهساز آشنایی مردم ایران با این نویسندهی ترک شد. شافاک در کتاب ملت عشق بهسراغ زندگی شمس و مولانا و فرهنگ شرق رفته است و یک داستان عاشقانهعارفانه را خلق کرده است. کتاب از زبان شخصیتهای مختلف روایت میشود و هر کدام از آنها ماجرا را از دریچهی نگاه خود روایت میکنند.
«سه دختر حوا» از دیگر رمانهای معروف شافاک در ایران است. او در این اثر برخلاف دیگر آثار عرفانی و فلسفی خود بهسراغ موضوعی کاملا بهروز و مطابق دغدغهی انسانهای قرن بیست و یکم رفته است. او داستان زنی را روایت میکند که میان عشق و باورهایش دچار تردید شده است. سه دختر حوا شک و تردیدها و تفاوتهای عقیدتی بسیار زیاد موجود در عصر حاضر را نشان میدهد.
بخشی از کتاب صوتی ملت عشق (اجرای جدید) را بشنوید.
ملت عشق (اجرای جدید)
نویسنده: الیف شافاک
گوینده: شیما درخشش
انتشارات: آوانامه
اتاق قرمز
نویسنده: گلسرن بودایجی اوغلو
مترجم: نگین قاسم خانلو
انتشارات: نشر ایهام
گلسرن بودایجی اوغلو روانشناس و نویسنده معروف ترکیه است. او متولد سال ۱۹۴۷ است و در سال ۱۹۶۶ در دانشکده پزشکی آنکارا مشغول به تحصیل شد. همزمان با دوران دانشجویی در رادیو و تلویزیون آنکارا بهعنوان مجری و گوینده کار کرد. اوغلو در سال ۲۰۰۵ اولین و تنها مرکز روانشناسی را در آنکارا تأسیس کرد. تاکنون حدود پنج رمان از او در ایران ترجمه شده است. او از تجربهاش بهعنوان یک روانشناس استفاده کرده و رمانهایی با تم روانشناختی نوشته است. کتابهای اوغلو عرصهی جدیدی را در صنعت سریال ترکیه ایجاد کرده است. سریالهایی بهتازگی از روی رمانهای اوغلو ساخته شده است. برای اولین بار سریالهایی با تم و درونمایهی روانشناختی در ترکیه ساخته میشود که اطلاعاتی را در حوزهی روانشناسی به مخاطب منتقل میکند.
«دختر پشت پنجره» براساس داستان واقعی نوشته شده است. اوغلو در این کتاب داستان دختری به نام نالان را روایت میکند که در خانوادهای ثروتمند بزرگ شده است. او همچنین عروس یک خانوادهی ثروتمند میشود. نالان دختری آرام است که هیچ لبخندی بر چهره ندارد. او هیچوقت مقبول آدمهای زندگیاش نبوده است و به دلیل افسردگی به کلینیک روانشناسی مراجعه میکند. جلسات تراپی او زندگیاش را زیرورو میکند.
داستانهای کتاب «اتاق قرمز» در مطب یک روانشناسی میگذرد. اوغلو این داستانها را براساس زندگی واقعی مراجعانش نوشته است. در هر کدام از این داستانها موضوعی خاص و نکتهای جذاب مطرح میشود که میتواند برای زندگی بسیاری از افراد مفید باشد.
داها
نویسنده: هاکان گوندای
مترجم: عارف جمشیدی
انتشارات: نشر افق
هاکان گوندای رماننویس معاصر و از نویسندگان زیرزمینی مشهور ترکیه است. او در سال ۱۹۷۶ در جزیره رودس متولد شد. او نوهی فایک گوندای، نمایندهی سابق مجلس، است. دوران کودکی خود را در بروکسل گذراند؛ سپس در مقطع دبیرستان به آنکارا نقل مکان کرد. او تحصیلات دانشگاهی خود را نیز در دانشگاه آنکارا گذراند. ابتدا ترجمهی زبان فرانسه خواند و سپس به علوم سیاسی پیوست. گوندای در حال حاضر در استانبول زندگی میکند.
گوندای از دههی ۲۰۰۰ میلادی آثاری در زمینههای رمان، فیلمنامه و نمایشنامه از خود به جای گذاشته است. او با خلق ضد قهرمانهایی در آثارش اخلاق اجتماعی را نقد میکند. شخصیتهایی که او خلق میکند اکثراً جستوجوگر هستند و روحیهای خشن نسبت به زندگی دارند.
هاکان گوندای در رمان «داها» با زبانی بیپروا به واکاوی مفهوم زندگی میپردازد. او بسیار صریح و تا حدودی خشمگینانه سؤالات فلسفی را در داستان مطرح میکند. داها داستان مردی را روایت میکند که چون تمام ادیان بر روی کاغذ نوشته شده بودند او هم برای شکایت از این روش استفاده میکند. شکایت خود را روی کاغذ مینویسد و به هوا پرتاب میکند.
دنیا همین است
نویسنده: ماهر اونسال اریش
مترجم: مژده الفت
انتشارات: نشر نو
ماهر اونسال اریش نویسنده و مترجم معاصر ترکیهای است. او در سال ۱۹۸۰ در چاناکاله متولد شده است. او تعدادی اثر داستانی و دو رمان در کارنامهی خود دارد. اریش تحصیلات کارشناسی خود را در رشتهی گرافیک و رشتهی باستانشناسی در دانشگاه آنکارا گذراند.
اریش کار خود را با ترجمه آغاز کرد و به خاطر زبان ساده و گیرای خود بر سر زبانها افتاد. او سپس داستاننویسی در مجلات مختلف ادبی را امتحان کرد و در این عرصه پای گذاشت. اولین رمان او در سال ۲۰۱۵ منتشر شد.
ماهر اونسال اریش در کتاب «دیگران» داستانی در حالوهوای دههی ۱۹۶۰ ترکیه خلق کرده است. این کتاب جنبههای مختلفی را در خود جای داده است. از سمتی نحوهی زندگی و تفکر مردم در آن سالها را به تصویر کشیده است و از سمتی دیگر ادای دینی کرده است به نویسندگان پیشکسوت ترکیه و ماجرای هر فصل را به نوشتههای پیشین این نویسندگان مربوط ساخته است.
در «دنیا همین است» اونسال پازلی را خلق کرده است که ورود شخصیتها یکی یکی این پازل را تکمیل میکند. او سی و چهار شخصیت را وارد صحنه میکند، آنها را در نیمهی راه رها میکند تا جایی از داستان این شخصیتها و داستانها به یکدیگر گره میخورند و با کنار هم قرارگرفتن پازلها داستان شکل میگیرد. اونسال در این کتاب از آدمها و تاثیر هر کدام بر زندگی یکدیگر میگوید.
مردن آسان تر از دوست داشتن است
نویسنده: احمد آلتان
مترجم: علیرضا سیفالدینی
انتشارات: نشر نو
احمد آلتان یک روزنامهنگار حرفهای است که به عرصهی نویسندگی نیز قدم گذاشته است. او بیش از بیست سال در حرفهی روزنامهنگاری بود و سمتهای مختلفی را چون خبرنگاری و سردبیری روزنامههای مختلف تجربه کرد.
احمد آلتان در سال ۱۹۵۰ در آنکارا و در یک خانوادهی فرهنگی به دنیا آمد. پدر او، چتین آلتان، از روزنامهنگاران و نویسندگان برجستهی ترکیه بود. برادر احمد یعنی مهمت نیز از روزنامهنگاران، نویسندگان و استادان اقتصاد سیاسی است. آلتان یک فعال سیاسی بود و بارها بهخاطر نوشتههایش مؤاخذه شد و حتی به زندان افتاد.
احمد آلتان در سال ۲۰۱۸ بههمراه برادرش به زندان افتاد و حکم حبس ابد برای آنها صادر شد. او در مدتی که زندانی بود یادداشتهایی را به وکلایش میداد و این یادداشتها در کتابی به نام «دیگر رنگ دنیا را نخواهم دید» در ۱۷ کشور دنیا منتشر شد؛ اما در ترکیه هیچوقت منتشر نشد. او در این کتاب ناداستان موضوعات مختلفی را در زمینهی مشکلات موجود در جامعه مطرح میکند و جستارهایی را دربارهی آنها ارائه میدهد. او درنهایت در سال ۲۰۲۱ از زندان آزاد شد.
«مردن آسانتر از دوستداشتن است» کتابی است عجیب و خاص دربارهی عشق در زندگی. احمد آلتان در این کتاب داستان مردگانی را تعریف میکند که در زندگی توانایی ابراز عشق را نداشتهاند. آنها در دنیای پس از مرگ در جایی دور هم جمع شدهاند و از زندگی ناکام خود میگویند. حالا که مدتها از مرگ آنها گذشته است؛ اما این عجز و ناتوانی همچنان با آنهاست و آنها را رها نمیکند.
تفریحگاه خانوادگی
نویسنده: یکتا کوپان
مترجم: فرهاد سخا
انتشارات: نشر ماهی
یکتا کوپان نویسنده، صداپیشه و مجری اهل ترکیه است. حتما صدای او را بر روی شخصیت سید در انیمیشن عصر یخبندان شنیدهاید. او در عرصهی برنامهسازی نیز بسیار فعال است. او در سال ۱۹۶۸ در یک خانوادهی هنرمند به دنیا آمد. پدرش بازیگر بود و از طریق او در کودکی کار صداپیشگی را وقتی تنها پنج سال داشت در تلویزیون آنکارا آغاز کرد.
او تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه آنکارا در دانشکده اقتصاد و علوم اداری و در رشتهی مدیریت بازرگانی گذراند. او زندگی ادبی خود را با سرودن شعر آغاز کرد و اولین کتاب او در سال ۲۰۰۰ منتشر شد. از او چند رمان و داستان کوتاه منتشر شده است. کوپان در مجلات ترکیه مقالات ادبی و نقدهای سینمایی مینویسد. او حتی نوشتن برای کودکان را نیز در پروندهی کاری خود دارد.
«تفریحگاه خانوادگی» از آثار مشهور یکتا کوپان محسوب میشود. او در این کتاب یک رابطهی خانوادگی بسیار پیچیده را به تصویر کشیده است. دو خواهر به نامهای مزین و چیدم شخصیتهای اصلی کتاب هستند و داستان از زبان مزین روایت میشود. او از خواهر و پدرش بدش میآید و آنها را مقصر مرگ مادرش میداند. کوپان با نگاهی روانشناسانه روابط این خانواده را بررسی میکند و داستان را پیش میبرد.
«طرز تهیه تنهایی در آشپزخانه عشق» مجموعهای از ده داستان کوتاه است. کوپان در این داستانها سراغ شخصیتهای معمولی و زندگیهای روزمرهی معمولی رفته است. نکتهی مشترک تمام این داستانها عشق است و اینکه عشق چگونه برای هر کس معنا میشود و رقم میخورد. نکتهی جالب دیگر این اثر و نقطه مشترک بین شخصیتها، ماجرای نویسندهبودن و علاقهی آنها به نویسندگی است.
بخشی از کتاب صوتی چای خانه خانوادگی را بشنوید.
چای خانه خانوادگی
نویسنده: یکتا کوپان
گوینده: متین بختی
انتشارات: نوین کتاب گویا
دانلود کتاب از اپلیکیشن طاقچه