معرفی کتاب‌هایی درباره تروما و درمان آن

اگر می‌خواهید درباره‌ی تروما خیلی جامع و علمی بدانید، این کتاب گزینه‌ی بسیار خوبی است. دکتر بسل ون درکولک که ۳۰ سال از عمر خود را وقف افراد مبتلا به تروما کرد، معتقد است دانستن و شناخت کارکرد بدن به درمان بسیار کمک می‌کند و راه اصلی درمان است. شناخت مغز و نحوه‌‌ی کارکرد و عملکرد آن بسیار پیچیده‌تر از سایر اجزای بدن است و این موضوع درمان تروما و سایر بیماری‌های روانی را برای روان‌پزشکان بسیار سخت کرده است. او معتقد است ظهور سه رشته‌ی جدید علمی که عبارت‌اند از علوم اعصاب، آسیب‌شناسی روانی رشد و عصب زیست‌شناسی بین‌فردی در شناخت مغز بسیار کمک‌کننده بوده است. این کتاب تا حدی حکم راهنما را دارد؛ زیرا درکولک تجربیات و دانش خود را در زمینه‌ی کارکرد مغز در مواجهه با تروما و واقعیت تروما در این کتاب گنجانده است و همچنین درباره‌ی بهترین روش‌های درمان تروما و ابزارهای موجود به منظور پیشگیری از آن سخن گفته است. این کتاب برای کسانی که تجربه‌ی تروما را داشته‌اند نیز مناسب است. 

این کتاب از آسیب‌پذیری سخن می‌گوید. آسیب‌پذیری و زمین‌خوردن همیشه آزاردهنده و دردناک است. گاهی تروماها از یک زمین‌خوردن سخت در زندگی ناشی می‌شوند. این شکست‌ها تروماهایی می‌شوند که مسیر پیش‌رو را ویران‌شده نشان می‌دهند و راه را بر ادامه‌دادن می بندند. تکرار مداوم لحظه‌ی زمین‌خوردن در ذهن تبدیل به ترومایی طاقت‌فرسا در افراد می‌شود. برنه براون، مددکار اجتماعی، در این کتاب با زبان داستان از شجاع‌ماندن به‌هنگام آسیب‌پذیری سخن می‌گوید. او از تحقیقات و داستان‌های شخصی استفاده کرده است تا لحظه‌ی بر‌خاک‌افتادن را بشکافد و بررسی‌اش کند. اینکه آدمی در این لحظه‌ی به‌خصوص چه افکاری را در سر می‌پروراند و چه احساساتی دارد. این کتاب برای کسانی که در این موقعیت‌ها گیر کرده‌اند بسیار کمک‌کننده خواهد بود؛ چون براون با موشکافی لحظات زمین‌خوردن راهی نیز برای برخاستن پیش‌‌روی خواننده می‌گذارد.

بسیاری از تروماهای به‌وجودآمده ناشی از دوران کودکی هستند و گاهی والدین مسبب اصلی این مشکل هستند. والدین گاهی از سر ناآگاهی با رفتارهای نادرست خود آسیب‌های جبران‌ناپذیری بر کودکان خود وارد می‌کنند و این کودکان در بزرگسالی باید با تروماهای دوران کودکی خود دست‌وپنجه نرم کنند. کتاب والدین سمی در وهله‌ی اول، به اشخاص کمک می‌کند تا ریشه‌ی برخی از آسیب‌های روانی خود را پیدا کنند و در ادامه، راهی برای ردشدن از این آسیب‌ها پیدا کنند. این کتاب از دو جنبه می‌تواند برای مخاطب مفید باشد؛ یکی از جنبه‌ی درمان برای کسانی که در دوران کودکی یا نوجوانی با رفتارهای نادرست والدین آسیب دیده‌اند. خواندن این کتاب به آن‌ها برای شناخت آسیب‌هایشان و نحوه‌ی برخورد با این آسیب‌ها و درمانشان کمک خواهد کرد؛ همچنین این کتاب می‌تواند جنبه‌ی پیشگیری نیز داشته باشد. خواندن این کتاب کمک خواهد کرد تا افراد به والدینی آگاه‌تر و سالم‌تر تبدیل شوند. سوزان فوروارد در فصلی از کتاب به‌صورت مفصل توضیح می‌دهد که اگر آسیب‌های بسیار شدید در دوران کودکی از سمت پدر و مادر به شما وارد شده (حتی آسیب‌های جسمی و جنسی)، با راهکارهایی می‌توانید کمی درد آن را التیام بخشید و اگر گاهی دچار اضطراب و درد شُدید، آن را کنترل و مدیریت کنید.

یکی از علائم شایع تروما افسردگی و اضطراب است و تداوم این حالات کیفیت زندگی را بسیار پائین می‌آورد. زندگی خود را دوباره بیافرینید کتابی است برای شناخت تله‌های زندگی. کسانی که روند زندگی‌شان به‌درستی پیش نمی‌رود و افسردگی و اضطراب امانشان را بریده است، حتما نگاهی به این کتاب بیندازند. این کتاب شامل مجموعه‌ای از پرونده‌های مختلف حقیقی درمانگاهی است که به خواننده کمک می‌کند تجربیات شخصی خود را با آن‌ها تطابق دهد. این کتاب تکنیک‌های کاربردی را برای غلبه بر مشکلات ناشی از آسیب‌های روانی به خوانندگان ارائه می‌دهد. رویکرد نویسندگان کتاب تکاملی است و در عین حال رویکرد تجربی و شناخت‌درمانی را نیز به کار می‌برند. ویژگی اصلی این کتاب که آن را از سایر کتاب‌ها متمایز می‌کند، جامعیت آن است. این کتاب به یازده مورد از تله‌هایی که افراد در زندگی با آن‌ها روبه‌رو می‌شوند می‌پردازد و روش‌های درمانی و تکنیک‌های مختلف را با هم ترکیب می‌کند تا افراد بتوانند از آن‌ها در تغییر و گذر از این تله‌ها استفاده کنند.

جدایی یکی از اتفاقات سخت زندگی است. لحظه‌ای که فرد به ناامیدی از زندگی مشترک می‌رسد می‌تواند خلق یک تروما را در پیش داشته باشد. کتاب بازسازی زندگی پس از طلاق برای کسانی است که طلاق را تجربه کرده‌اند و حالا می‌خواهند از شرّ تروماهای آن خلاص شوند. این کتاب یک جلد از مجموعه‌ای است که نشر صابرین درباره‌ی این موضوع آماده کرده است. این کتاب‌ها با نگاهی عینی و کاربردی به مسائل و نیازهای زندگی پس از طلاق و فرزندان طلاق می‌پردازند و راه‌هایی را به خوانندگان نشان می‌دهند تا مسائل و نیازهای خود هنگام مواجهه با این موضوع و حتی فرزندان خود را بشناسند و درنهایت، راهکارهایی را برای بازسازی این آسیب‌ها و رسیدن به شرایط مطلوب برای ادامه‌ی زندگی پیدا کنند. 

کتاب چه بر تو گذشته است از خاطرات بد کودکی، اثرات مخرب آن و نحوه‌ی شکل‌گیری مغز می‌گوید. این کتاب در قالب گفت‌وگو است و  شامل پرسش‌وپاسخ‌های اپرا وینفری و دکتر پری، محقق و عصب‌شناس و روان‌پزشک است. این کتاب اطلاعات خوبی درباره‌ی علت بسیاری از رفتارها را به دست می‌دهد. خواندن این کتاب به کسانی کمک خواهد کرد که کوله‌باری از آسیب‌ها و ضربه‌های روحی و روانی را با خود حمل می‌کنند؛ کسانی که این تروماها باعث ایجاد رفتارهایی در آن‌ها شده است که خودشان هم نمی‌دانند دقیقا از کجا ناشی می‌شود. این کتاب کمک خواهد کرد تا افراد درک بهتری از خود داشته باشند و با سازوکار مغز آشنا شوند. 

گاهی آدم‌ها درگیر روابط سمی و سوءاستفاده‌های عاطفی می‌شوند و این عوامل موجب آسیب‌های روانی و ایجاد تروماهایی در آن‌ها می‌شود. این کتاب برای این افراد بسیار مناسب است تا از وابستگی‌های ناسالم و اختلال استرس پس از سانحه رهایی یابند. ارتباطات اجتماعی دریایی از ناشناخته‌ها و اتفاقات است. در ارتباط‌هایی که شکل می‌گیرد گاهی الگوهای ناسالم وارد می‌شود و این امر آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به بار می‌آورد.  گام اول شناسایی این روابط ناسالم است. گاهی اوقات آدم‌ها نمی‌دانند در یک رابطه‌ی ناسالم قرار گرفته‌اند و چه آسیب‌هایی منتظر آن‌ها خواهد بود. این کتاب راهکارهایی را برای شناسایی ارائه می‌دهد تا افراد پیش از آنکه آسیب ببیند از این روابط خارج شوند و از آن‌ها دوری کنند. گام بعدی هنگام خروج از روابط ناسالم است تا افراد زندگی خود را بازسازی کنند و آسیب‌های روانی پیش‌آمده را بهبود بخشند. آنا ویلی این کتاب را بر تحقیقات علمی و تجربیات بالینی بنا کرده است. 

زندگی نمی‌تواند خالی از مشکلات باشد. همیشه اتفاقات و مشکلاتی در دوران کودکی وجود دارند؛ مهم این است که یاد بگیریم چگونه آن‌ها را بهبود بخشیم. تروماهای کودکی باید حل شوند وگرنه زندگی را سخت می‌کنند. این کتاب کار برای شناسایی آسیب‌های کودکی و حل آن‌هاست. این کتاب علاوه‌بر آشنایی با نحوه‌ی آسیب تجربه‌های ناگوار دوران کودکی، راهکارها و فعالیت‌های مختلفی را نیز ارائه داده است تا با انجام آن‌ها مشکلات عمیق دوران کودکی را به‌صورت ریشه‌ای حل کنید.

نوجوانی دوران حساس و بحث‌برانگیزی است. نوجوانان در این دوران با مسائل هویت‌یابی، استقلال و احساسات مختلفی روبه‌رو هستند. گاهی رویدادهای آسیب‌زا برای نوجوانان اتفاق می‌افتد و مسلماً آسیب‌های ناشی از این حوادث در این برهه‌ی زمانی سخت و پیچیده خواهد بود و می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سلامت روان‌شناختی نوجوانان بر جای بگذارد. سیستم دفاعی نوجوانان در هنگام مقابله با حوادث سخت و ناگوار ضعیف است و بیشتر در معرض بروز تروما قرار می‌گیرند. این کتاب به نوجوانان مبتلا به اختلال تنش پس از آسیب و والدین آن‌ها برای مقابله و مواجهه با آسیب‌های آن‌ها بسیار کمک می‌کند. این کتاب را یک تیم روان‌شناس نوشته است که در آن به گفت‌وگو با نوجوانان مبتلا به این اختلال پرداخته‌اند؛ همچنین از جدیدترین تحقیقات علمی و روش‌های درمانی با زبان ساده سخن می‌گویند تا به نوجوانان و خانواده‌هایشان کمک کنند تا در مواجهه با این آسیب‌ها و در مسیر بهبود از خود تاب‌آوری نشان دهند. 

کتاب راهنمای سلامت روان کودکان؛ تروما برای کسانی است که از کودکان و نوجوانان مراقبت می‌کنند، چه به‌عنوان والد چه به‌عنوان مربی و چه با عناوین دیگر. خواندن این کتاب به آن‌ها کمک می‌کند تا بفهمند که کودکان چگونه به تروما واکنش نشان می‌دهند و اصولا تروما چیست. مراقبت و مواجهه با کودکانی که آسیب دیده‌اند کاری بسیار طاقت‌فرساست؛ زیرا واکنش‌های آن‌ها نسبت به آسیب‌ها و تروما بسیار متفاوت‌تر از بزرگسالان است. اگر بزرگ‌ترها و مراقبان این کودکان این واکنش‌ها را نشناسند، علت‌ رفتارهای آن‌ها را به چیزهای اشتباهی نسبت خواهند داد و بنابراین هیچ کمکی به آن‌ها نمی‌توانند بکنند. این کتاب یک راهنمای امیدبخش است. ایده‌ها و پیشنهاداتی کاربردی در زمینه‌ی بهبود تروما و جلوگیری از تأثیرات بلندمدت آن در این کتاب ارائه شده است. 

تروما معمولاً در خانواده‌هایی که در آن‌ها بدرفتاری، غفلت و خشونت دیده می‌شود بروز پیدا می‌کند و کودکان قربانیان اصلی این اتفاقات هستند. کتاب مداخله خانواده‌محور تروما نوشته‌ی پرنیکانو، روانشناس بالینی، به‌صورت تخصصی آسیب‌های ناشی از کودک‌آزاری را در سطح کودک و خانواده بررسی می‌کند. این کتاب شامل داستان‌هایی است که برای کار در زمینه‌ی بهبود تروما طراحی شده‌اند و می‌توانند در روند درمان تروماهای مختلف استفاده شوند. این کتاب برای روان‌درمانگران و روانشناسان مفید و کاربردی خواهد بود. 

گاهی برای درمان تروما به دارودرمانی نیاز است؛ اما درمان‌های روان‌شناختی به‌صورت چشمگیری مهم ومؤثر هستند. دکتر فاطمه زرگر، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در کتاب اختلال فشار روانی پس از سانحه، به انواع درمان‌های شناختی این اختلال اشاره می‌کند و فرایند درمانی جلسه‌به‌جلسه این اختلال را با استفاده از درمان شناختی کلاسیک شرح می‌دهد. این کتاب برای روان‌درمانگران و روانشناسان مفید خواهد بود. 

نجات زندگی از تجربه ضربه روحی یک کتاب کار تخصصی برای مواجهه با تروما و درمان آن است. فنون توصیه‌شده در این کتاب دقیق و با جزئیات تشریح شده‌اند. این کتاب اثری بسیار کارآمد برای روان‌درمانگران و روانشناسان خواهد بود و به آن‌ها کمک خواهد کرد برای هر جلسه‌ی روان‌درمانی خود برنامه داشته باشند.
این کتاب یکی از کتاب‌‌های مجموعه Treatments That Work TM از انتشارات آکسفورد است که تلاش کرده آخرین و مؤثرترین مداخله (بر اساس شواهد علمی) در هر اختلال را به زبان غیرتخصصی برای استفاده‌ی عموم توصیف کند. نویسندگان آن از مشاهیر پیشرو در توصیف و درمان PTSD هستند. فنون توصیف‌‌شده در این کتاب بسیار دقیق و با جزئیات تشریح‌‌شده و اثری بسیار مفید برای قربانیان ضربه‌ی روحی و روان‌‌درمانگرانی است که می‌‌خواهند برای لحظه‌به‌لحظه جلسه‌ی روان‌‌درمانی برنامه داشته باشند. همچنین رویکرد مواجهه‌ی مداوم و پردازش هیجانی به‌‌کاررفته در این کتابِ کار می‌‌تواند برای بسیاری از اختلالات روان‌‌پزشکی دیگر، ازجمله هراس و اختلال وسواسی- اجباری نیز مؤثر واقع شود.

این کتابْ راهنمای گام به گام درمان رویدادهای آسیب‌زا و سوءاستفاده در کودکان و نوجوانان است. تأثیر سوءاستفاده از کودکان و تجربۀ رویدادهای آسیب‌زا بر آنها می‌تواند بلندمدت، مزمن و آسیب‌رسان باشد. شواهد نشان می‌دهد که درمان شناختی- رفتاری، رویکرد روان‌درمانی بسیار مفیدی است که به کودکان در غلبه بر این تأثیرات کمک می‌کند. این کتاب با بهره‌گیری از یک برنامه‌ی درمانی شناختی- رفتاری متمرکز بر رویداد آسیب‌زا و مبتنی بر شواهد به کودکان و نوجوانان ۹ تا ۱۵ساله در حل نشانه‌های رویداد آسیب‌زا و بهبود مهارت‌های مقابله‌ای‌شان کمک خواهد کرد. این رویکرد که از ۱۶ جلسه‌ی گام‌به‌گام تشکیل شده است، همراه با کودکان انجام می‌شود و شامل کاربرگ‌ها و فعالیت‌های لذت‌بخشی است که در آنها از کاردستی‌ها و وسایل هنری استفاده می‌شود. برنامه‌ی حاضر شامل چهار مرحله است که عبارت‌اند از: ۱) تقویت بافت روانی- اجتماعی کودکان؛ ۲) افزایش مهارت‌های مقابله‌ای آنها؛ ۳) پردازش رویداد آسیب‌زا از طریق مواجهه‌ی تدریجی؛ و ۴) پرداختن به مسائل و موضوعات خاص کودک و پیشگیری از عود. در طول دوره‌ی درمانی، کودک از یک کتاب کار نیز استفاده می‌کند و کاربرگ‌ها، کارهای هنری و سایر فعالیت‌هایی را که انجام می‌دهد در آن ثبت می‌کند. اگرچه این رویکرد در قالب درمانی فردی طراحی شده، اما جلساتی نیز برای والدین و مراقبان در آن گنجانده شده است. کتاب حاضر با ارائه‌ی کاربرگ‌های قابل کپی‌برداری و جلسات سرراست، منبع ارزشمندی برای تمام متخصصانی است که با کودکان دارای تجربه‌ی سوءاستفاده و دچار ضربه‌ی روحی شدید، کار می‌کنند.