معرفی بهترین کتاب‌های سیمین دانشور

24 بازدید

در تاریخ ادبیات داستانی ایران سیمین دانشور اولین زن ایرانی است که مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاهش را منتشر کرده است. حتی اولین زن ایرانی است که به فارسی رمان نوشته است. در این یادداشت از وبلاگ طاقچه، می‌خواهیم بهترین کتاب‌های سیمین دانشور را معرفی کنیم. سیمین دانشور متولد ۱۳۰۰ در شهر شیراز، در خانواده‌ای فرهنگی و ادب‌پرور به دنیا آمد. حدود هفده‌سالگی به همراه خواهر و برادرش به تهران می‌آید. پس از تحصیلات مدرسه‌اش در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران پذیرفته می‌شود. وی حدود سه سال پس از تحصیل در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی و کسب درجه‌ی دکترا، در سال ۱۳۳۱ از مؤسسه‌ی فولبرایت بورس تحصیلی دریافت می‌کند و به دانشگاه استنفورد آمریکا عازم می‌شود. در آنجا علاوه بر تحصیل در کلاس‌های داستان‌نویسی والاس استگنر و نیز کلاس نمایشنامه‌نویسی فیل پریک شرکت می‌کند. دانشور سال‌ها بعد در مصاحبه‌هایش به تأثیرپذیری از استگنر در کاربرد تکنیک‌های داستان‌نویسی اشاره می‌کند. تسلط وی بر زبان انگلیسی، علاقه‌اش به ادبیات بخصوص داستان و تحصیل در دانشگاه باعث می‌شود هم در داستان‌نویسی پیشرفت کند و هم رمان و نمایشنامه‌هایی از چخوف و سارویان ترجمه کند. دانشور پس از بازگشت به ایران، بیست سال در دانشگاه تهران تدریس کرد. وی تا سال ۱۳۸۶ که آخرین کتاب خود را منتشر می‌کند، بیش از شصت سال مشغول نوشتن و ترجمه بوده است.

چند سالی است جایزه‌ی ادبی سیمین با حمایت از استعدادهای داستان‌نویسی از سوی مؤسسه‌ی فرهنگی‌ ‌هنری راوی برگزار می‌شود. این جایزه البته هیچ ارتباطی با دانشور ندارد و صرفاً فقط به نام اوست و به کسانی که تازه داستان نوشته‌اند اختصاص می‌یابد.

در سایت طاقچه می‌توانید بیوگرافی سیمین دانشور را مطالعه کنید و کتاب‌های او را خرید و دانلود کنید.

معرفی بهترین کتاب های سیمین دانشور

آثار سیمین دانشور به چند دسته‌ی داستان و رمان، آثار پژوهشی، زندگی‌نامه و ترجمه تقسیم می‌شود که در این قسمت از یادداشت آن‌ها را به تفکیک معرفی می‌کنیم.

بهترین مجموعه داستان‌های کوتاه سیمین دانشور

مجموعه بهترین داستان‌های کوتاه سیمین دانشور شرح زیر است:

بستن تبلیغ

شهری چون بهشت

نویسنده: سیمین دانشور

انتشارات: انتشارات خوارزمی

خرید کتاب

دانشور در سال‌های ۱۳۲۷ (چاپ اولین مجموعه داستان) تا ۱۳۴۰ (چاپ دومین مجموعه داستان) صرفاً به تحصیل و تدریس و ترجمه پرداخت. اما ۱۳۴۰ شهری چون بهشت را منتشر کرد که شامل ده داستان بود. دانشور در این مجموعه تلاش می‌کند پستی و بلندی‌های زندگی را از نگاه راوی نوجوانی روایت کند. گذر زمان و تجربه‌هایی که دانشور در طی این سال‌ها اندوخته بر کیفیت کارش در این مجموعه قابل مشاهده است. مثلاً سعی دارد به مخاطب خود، ناامیدنشدن را بیاموزاند و اینکه شکست خوردن در زندگی بخشی از زندگی است.

به کی سلام کنم؟

نویسنده: سیمین دانشور

انتشارات: انتشارات خوارزمی

خرید کتاب

همه‌ی ده داستان کوتاه مجموعه‌ی به کی سلام کنم؟ (۱۳۵۹) پیش از انقلاب نوشته شده‌اند، حتی چهار داستان آن در مجله‌ی الفبا چاپ شده بوده. دانشور در این داستان‌ها با مسائل سیاسی و اجتماعی دوران خود یعنی سال‌های دهه‌ی پنجاه و جوّ خفقان حاکم بر جامعه را روایت می‌کند. از سویی، به تبعات منفی مصرف‌گرایی که سال‌ها بود به تبعیت از زندگی غربی وارد زندگی طبقه‌ی متوسط ایرانیان هم شده بود، اشاره می‌کند. با خواندن این مجموعه اطلاعات جامعه‌شناختی خوبی از جامعه‌ی دهه‌ی پنجاه ایران می‌توان به دست آورد.

انتخاب

نویسنده: سیمین دانشور

انتشارات: نشر قطره

خرید کتاب

انتخاب (۱۳۸۶) آخرین اثر چاپ‌شده‌ی سیمین دانشور در سال‌های پایانی زندگی‌اش است. شانزده داستان کوتاه که ده تایی از آن در از پرنده‌های مهاجر بپرس چاپ شده بود و شش داستان جدید. از نگاه منتقدان، داستان‌های انتخاب از نظر فرم و ساختار و تکنیک متفاوت از داستان‌های قبلی نویسنده هستند. همچنین دانشور تلاش کرده از تکنیک‌های پست‌مدرن بهره بگیرد.

از پرنده‌های مهاجر بپرس

دانشور موضوع‌های انقلاب و جنگ را در مجموعه‌ی از پرنده‌های مهاجر بپرس (۱۳۷۶) که از یازده داستان تشکیل شده روایت کرده است و جالب اینکه به شکل زندگی‌نامه‌ نوشته است. گفته می‌شود اغلب داستان‌ها از فضای واقعی و رئال رمان‌های نویسنده فاصله گرفته و مضمون و فضایی فراواقعی را روایت می‌کند.

آتش خاموش

سیمین دانشور سال‌ها پیش از ازدواج با جلال آل‌احمد (۱۳۲۹) به داستان‌نویسی روی آورده بود و در ۱۳۲۷ با تشویق مرتضی کیوان، تعدادی از داستان‌هایش را در قالب یک مجموعه با عنوان آتش خاموش منتشر می‌کند. این مجموعه شانزده داستان دارد ولی از آنجایی که اولین تجربه‌ی دانشور در داستان‌نویسی است، چندان حائز اهمیت نیست. ضمن آنکه پس از انتشار هم انتقادات منفی بسیاری از آن شد. به نظر منتقدان، داستان‌ها بسیار ضعیف ساخته و پرداخته شده است.

بهترین رمان‌‌های سیمین دانشور

در ادامه این یادداشت بهترین رمان‌های سیمین دانشور را معرفی کرده‌ایم:

سووشون

نویسنده: سیمین دانشور

انتشارات: انتشارات خوارزمی

خرید کتاب

سووشون (۱۳۴۸) از جمله رمان‌های پرفروش فارسی است که انتشارات خوارزمی آن را در سال ۱۳۴۸ منتشر کرد. سووشون تاکنون به هفده زبان از جمله چینی، ایتالیایی، فرانسوی و ژاپنی ترجمه شده است. زری شخصیت اصلی داستان سووشون و راوی آن است. داستان به سال‌های جنگ جهانی دوم در شیراز مربوط می‌شود. یوسف، همسر زری که از ملاکان شیراز است و تولیدکننده‌ی گندم، حاضر نمی‌شود محصول گندم خود را به سربازان انگلیسی که در جنوب و شیراز مستقر شده‌اند، بدهد. با اینکه برادر یوسف و دیگران در مورد تبعات گندم نفروختن به قشون انگلیسی با یوسف صحبت می‌کنند، وی راضی نمی‌شود و فقط می‌خواهد در این شرایط قحطی به مردم خودشان گندم بفروشد. سرانجام یوسف کشته می‌شود و زری که از خیلی پیش‌تر تحولی در شخصیتش در حال شکل‌گیری بود، پس از مرگ یوسف تصمیم می‌گیرد بچه‌هایش را با کینه و البته شجاع بزرگ کند.

رمان سووشون به لحاظ تاریخی و اجتماعی منبع مهمی است برای تاریخ شهریور ۱۳۲۰ و اوضاعی که با حضور انگلیسی‌ها تغییر می‌یابد. همچنین به نظر برخی منتقدان، اوضاع روایت‌شده در شیراز در سووشون تصویری قابل تعمیم به کل ایران است. زمانی که مردم و رعیت ایران تحت تأثیر جنگ در گرسنگی و قحطی به سر می‌بردند، اغلب به سمت نیروهای بیگانه گراییدند و هم‌وطن خود را رها کردند. مفاهیم استعمارستیزی و پایبندی به آرمان‌های راستین که فصل مشترک ادبیات متعهد تاریخ معاصر فارسی است، به‌وضوح در سووشون دیده می‌شود.

در عین حال، شخصیت یوسف و زری بسیار به جلال و سیمین در زندگی واقعی‌شان شباهت دارد. نکته‌ی جالب دیگر در این رمان، پیش‌گویی‌ای است که نویسنده در رمان خود می‌کند. یوسف که به‌نوعی نمادی از شخصیت جلال است در نهایت از سوی مخالفانش کشته می‌شود. آل‌احمد نیز دو ماه پس از انتشار سووشون در اسالم تالش فوت می‌کند.

پیشنهاد می‌کنیم اگر به کتاب سووشون علاقه‌مندید، یادداشت «نقد رمان سووشون» را نیز مطالعه کنید.

بخشی از کتاب صوتی سووشون را بشنوید.

سووشون

نویسنده: سیمین دانشور

گوینده: جمعی از گویندگان

انتشارات: آوانامه

خرید کتاب صوتی

ساربان سرگردان

نویسنده: سیمین دانشور

انتشارات: انتشارات خوارزمی

خرید کتاب

ادامه‌ی ماجرای هستی در رمان ساربان سرگردان (۱۳۸۰) این گونه است که هستی را به دلیل ارتباط با مراد و دوستانش که فعالیت‌های مبارزاتی داشتند دستگیر و به زندان می‌اندازند. سلیم از او جدا می‌شود و با دختری به اسم نیکو ازدواج می‌کند. هستی و مراد به جزیره‌ی سرگردانی تبعید می‌شوند، اما پس از مدتی، به کمک ناپدری هستی هر دو می‌توانند فرار کنند. پس از آن، مراد و هستی با هم ازدواج می‌کنند و صاحب یک پسر می‌شوند. در صفحات پایانی رمان جنگ ایران و عراق آغاز شده است و مراد تصمیم خود را در رفتن به جبهه عملی می‌کند.

جزیره‌ی سرگردانی

جزیره‌ی سرگردانی (۱۳۷۲) اولین تریلوژی (سه‌گانه) دانشور بود که از سوی انتشارات خوارزمی منتشر می‌شد. درواقع دانشور در سه رمان ماجرای اصلی خود را پی می‌گیرد و زندگی دو سه نسل از روشنفکران ایرانی را در چندین دهه به تصویر می‌کشد. هستی نوریان شخصیت اصلی و محوری داستان است. پدر هستی یکی از مبارزان ملی‌شدن صنعت نفت است که در تظاهرات مردمی در حمایت از مصدق کشته می‌شود. هستی با ازدواج مجدد مادرش، نزد مادربزرگش بزرگ می‌شود. هستی در دانشگاه پذیرفته می‌شود و از آنجایی که سال‌های دهه‌ی پنجاه تب و تاب سیاسی جامعه بالاست، وی هم به سیاست روی می‌آورد. در این بین، هستی با همکلاسی خود مراد آشنا می‌شود و کم‌کم به او دل می‌بندد. اما مراد که چپ‌گرا و رادیکال است، مبارزه‌ی سیاسی را به ازدواج و زندگی شخصی ترجیح می‌دهد. از سویی، مادر هستی پسر دوست خودش را برای ازدواج با هستی پیشنهاد می‌کند. سلیم فرخی پسر یک بازاری متمول و متدین و عرفان‌مسلک است و البته او هم اهل مبارزه‌ی سیاسی است. سرانجام هستی علی‌رغم میل باطنی‌اش با سلیم ازدواج می‌کند.

همان‌طور که از عنوان این دو رمان پیداست، ماجرا روایت سرگردانی آدم‌های بعضاً روشنفکر یا عامه‌ای است که در محیط پیرامون خود در سرگشتگی و تردید به سر می‌برند. هستی در تردید برای انتخاب شوهر بین مراد و سلیم، مراد سرگردان بین زندگی شخصی و سیاسی خود، مادر هستی به طریقی دیگر و شخصیت‌های دیگر، نیز، همین‌طور.

اما سومین رمان از این سه‌گانه با عنوان «کوه سرگردان» بنا به گفته‌ی انتشارات خوارزمی، ناشر آثار دانشور، گم می‌شود.

نقد و بررسی سه‌گانه‌‌ی سیمین دانشور

نکته‌ای کلی که در مورد این سه رمان دانشور می‌توان بیان کرد، راوی‌های زن داستان است که بسیار خوب و دقیق شخصیت‌پردازی شده‌اند. به علاوه، سیر داستان‌نویسی دانشور را نیز می‌توان مشاهده کرد. در سووشون زری و شخصیت‌های دیگر که اتفاقاً اغلبشان مرد هستند کمتر با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنند. با هم حرف می‌زنند، اما فقط برای اینکه حرف و نظر خودشان را به دیگری گفته باشند. به‌نوعی حالتی جزمی و قطعی در حرف زدن‌هایشان دیده می‌شود. حال آنکه در دو رمان جزیره‌ی سرگردانی و ساربان سرگردان عنصر گفت‌وگو مؤلفه‌ی اصلی‌ای محسوب می‌شود. شخصیت‌ها درباره‌ی هر مسئله‌ی جزئی یا کلی با هم گفت‌وگو می‌کنند. به نظر نویسندگان صدای زمانه، اینکه هر شخصیتی نظر شخصی خود را ابراز می‌کند، نشان‌دهنده‌ی فاصله گرفتن دانشور از دیدگاه‌های قطعی‌ای است که در رمان سووشون داشت.

ناگفته نماند که انتخاب شخصیت‌ از طبقات اجتماعی مختلف، بخصوص در دو رمان اخیر علاوه بر این که احاطه‌ی نویسنده را نشان می‌دهد، منبعی غنی برای شناخت تاریخ اجتماعی معاصر ایران نیز به شمار می‌آید. آشنایی با محیط دانشگاه و فضای ملتهب سیاست‌زده‌ی آن و به طور کلی جامعه‌ی ایران، نحوه‌ی رفتارهای غرب‌زده بعضی آدم‌ها و تعصب ورزیدن بر عقاید مذهبی و مبارزاتی از جمله مواردی است که در دو رمان آخر دانشور می‌توانید ملاحظه کنید.

بهترین ترجمه‌های سیمین دانشور

دانشور بخشی از دوران مدرسه‌اش را در مدارس آمریکایی گذرانده و به انگلیسی تحصیل کرده و درس آموخته است. جدای از این مسئله، علاقه‌ی وی به ادبیات جهان و تحصیل در رشته‌ی ادبیات باعث شد از زمانی که در آمریکا در رشته‌ی زیبایی‌شناسی مشغول به تحصیل شد، به ترجمه هم مبادرت بورزد. آثار ذیل بخشی از ترجمه‌های وی است.

باغ آلبالو

نویسنده: آنتوان چخوف

مترجم: سیمین دانشور

انتشارات: نشر قطره

خرید کتاب

کتاب باغ آلبالو آخرین نمایشنامه‌ی آنتون چخوف، نویسنده‌ی برجسته‌ی روس است که با ترجمه‌ی روان سیمین دانشور و از سوی نشر قطره منتشر شده. این اثر در سال ۱۹۰۳ نوشته و یک سال بعد به کارگردانی استانیسلاوسکی در تئاتر هنری مسکو اجرا شد. چخوف باغ آلبالو را کمدی می‌دانست، اما برداشت کارگردان از آن تراژیک بود. داستان درباره‌ی خانواده‌ای اشرافی است که در آستانه‌ی ورشکستگی قرار دارند و باغ آلبالوی محبوبشان قرار است به دلیل بدهی به حراج گذاشته شود. با وجود هشدارها، آن‌ها تلاشی برای نجات باغ نمی‌کنند و سرانجام آن را به مردی از طبقه‌ی پایین‌تر می‌فروشند. این نمایشنامه ترکیبی از طنز تلخ و واقعیت اجتماعی زمانه‌ی چخوف است.

دشمنان

نویسنده: آنتوان چخوف

مترجم: سیمین دانشور

انتشارات: انتشارات امیرکبیر

خرید کتاب

دشمنان مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه آنتون چخوف، با ترجمه‌ای خواندنی از سیمین دانشور است. این اثر با نگاهی دقیق و انسان‌محور، روابط انسانی و درگیری‌های درونی شخصیت‌ها را در بستر جامعه قرن نوزدهم روسیه روایت می‌کند. چخوف در این داستان‌ها، با سبکی واقع‌گرایانه و نگاهی عمیق به روان انسان، لحظات ظاهراً ساده اما پُرمعنا از زندگی را به تصویر می‌کشد. داستان‌هایش معمولاً پایان‌های قطعی ندارند، اما تأمل‌برانگیزند و ذهن خواننده را درگیر می‌کنند.

دانشور نمایشنامه‌ی باغ آلبالو و دشمنان از آثار آنتوان چخوف، نمایشنامه‌نویس و نویسنده‌ی مشهور روسی را در سال‌های تحصیلش در آمریکا ترجمه کرد.

بخشی از کتاب صوتی دشمنان را بشنوید.

دشمنان

نویسنده: آنتوان چخوف

گوینده: مهبد قناعت‌پیشه

انتشارات: آوانامه

خرید کتاب صوتی

چهل طوطی

نویسنده:

مترجم: جلال آل احمد

انتشارات: انتشارات مجید

خرید کتاب

چهل طوطی (۱۳۵۱) ترجمه‌ی مجموعه‌ای از حکایات و قصه‌های هندی است که نویسنده‌ای چینی به اسم لین یوتانک در کتاب خود با عنوان خِرد هندی (the Wisdom of India) جمع‌آوری کرده است. دانشور به همراه آل‌احمد آن را ترجمه می‌کند، اما سه سال پس از فوت همسرش آن را منتشر می‌کند. سوکه سپتاتی یا «هفتاد فسانه»، منبع اصلی داستان چهل‌طوطی است که در ترجمه‌های غربی به آن طوطی سحرشده می‌گویند.
این کتاب سانسکریت، مجموعه‌ای از داستان‌های پندآموز با ساختار حکایت در حکایت است که محور آن طوطی‌ای است که با قصه‌گویی، زن مرد مسافری را از رفت‌وآمد بیرون از خانه بازمی‌دارد. روایت‌ها با زبانی ساده و پر از مثل و حکمت، به سبک ادبیات کهن هند نوشته شده‌اند و از منابع طوطی‌نامه نیز به شمار می‌روند.

ماه عسل آفتابی: مجموعه داستان

نویسنده: راجه رائو

مترجم: سیمین دانشور

انتشارات: انتشارات نگاه

خرید کتاب

ماه عسل آفتابی (۱۳۶۲) مجموعه داستان‌هایی از نویسندگان مختلف ادبیات جهان از راجا رائو از هندوستان، آکوتاگاوا از ژاپن، کافکا از چک، موراویا از ایتالیا، توماس مان از آلمان، ایزاک بابل از روسیه، آلن پیتون از آفریقای جنوبی و جان اشتاین بک از آمریکا به ترجمه‌ی دانشور است. نکته‌ی قابل توجه اینکه دانشور اولین بار نویسنده‌ی ژاپنی، آکوتاگاوا، را در ایران به جامعه‌ی کتاب‌خوان معرفی می‌کند.

بئاتریس آرتور شنیتسلر؛ کمدی انسانی سارویان (۱۳۳۴)؛ داغ ننگ ناتانیل هاثورن (۱۳۳۴)؛ همراه آفتاب هارولد کورلندر (۱۳۳۷) و رمز موفق زیستن دیل کارنگی از دیگر ترجمه‌های ماندگار سیمین دانشور در طول زندگی ادبی‌اش است.

زندگی‌نامه

سیمین داشنور یک زندگینامه نیز نوشته است که در ادامه آن را معرفی کرده‌ایم:

غروب جلال

غروب جلال (۱۳۶۱) حدوداً چهل صفحه‌ای کوچک از دو بخش تشکیل شده؛ بخش اول با عنوان «شوهرم، جلال» توصیفی خواندنی از خصوصیات اخلاقی و رفتاری آل‌احمد از نگاه همسرش است که در سال ۱۳۴۱ نوشته شده. بخش دوم را بیست سال بعد می‌نویسد و ماجرای روز درگذشت آل‌احمد در اسالم است و با همین عنوان «غروب جلال». در کنار رمان‌های دانشور خواندن این کتاب را هم پیشنهاد می‌کنیم، چراکه تصویری شفاف و بدون تعصب از آل‌احمد به دست می‌دهد که در شناخت وی مهم و حائز اهمیت است. دانشور در همان سطرهای آغازین کتاب می‌نویسد: «جلال خیلی شبیه نوشته‌هایش است. یعنی سبک جلال خود اوست، با این تفاوت که من با چرک‌نویسش سروکار دارم و دیگران با پاک‌نویسش».

جمع‌بندی

این یادداشت درباره‌ی کتاب‌های سیمین دانشور، یکی از داستان‌نویسان برجسته‌ی معاصر ایران بود. اگر از علاقه‌مندان به رمان فارسی بپرسیم که نام ده رمان برتر و خواندنی فارسی را بگویید، یکی از آنها سووشون سیمین دانشور خواهد بود. بنابراین اگر هنوز آن را نخوانده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم در یک تعطیلی آخر هفته نسخه‌ی کاغذی یا الکترونیکی آن را که در طاقچه هم موجود است، بخوانید و لذت ببرید. اگر هم می‌خواستید نقد و تحلیلی از رمان‌های دانشور بخوانید کتاب جدال نقش با نقاش هوشنگ گلشیری و بخشی از کتاب صدای زمانه: جامعه‌شناسی شخصیت زن در رمان پس از انقلاب نوشته‌ی کارولینا راکوویتسکا عسگری و عسگر عسگری حسنکلو از جمله منابع خوبی است که پیرامون رمان‌های دانشور نوشته شده است.

در هیاهوی دنیا امروز، دسترسی آسان به کتاب‌ها فرصتی گران‌بهاست. طاقچه این امکان را برای شما فراهم کرده تا در هر لحظه و هر کجا که هستید، به دنیای بی‌پایان داستان‌ها و دانش سر بزنید. کافی است سری به سایت خرید کتاب طاقچه بزنید، کتاب موردنظرتان را پیدا کرده و بی‌درنگ مطالعه را آغاز کنید. طاقچه، کتابخانه‌ای همیشه همراه، درست در جیب شما!

اگر این مطلب را دوست داشتید، پیشنهاد می‌کنیم که مطلب زیر را هم مطالعه کنید