معرفی کتاب‌‌هایی برای دوستداران ملت عشق

همه‌ی کسانی که کتاب ملت عشق را خوانده‌اند یادشان هست که در صحنه‌ی آشنایی کیمیا و مولانا، کیمیا روح گوهر خاتون را می‌بیند. علاوه‌بر این صحنه‌ای که برای اولین‌بار شمس و مولانا یکدیگر را می‌بینند و زمانی که توانست برای اولین‌بار شعری بگوید. اما در کتاب ملت عشق به این موضوع‌ها کمتر پرداخته شده است. اگر دوست دارید، بیشتر با مرحله‌های مختلف زندگی مولانا آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم کتاب رومی را بخوانید.

کتاب کیمیا خاتون نوشته سعیده قدس به روایت زندگی جذاب دخترخوانده‌ی مولانا جلال‌الدین بلخی می‌پردازد و جلوه‌های تازه‌ای از زندگی شمس و مولانا را به خواننده معرفی می‌کند.
در گوشه‌ای از تاریخ، دختری به نام کیمیا خاتون قرار دارد که بین داستان‌های شمس و مولانا گم شده است. دختری که شمس در خانه‌ی مولانا می‌بیند و دل‌باخته‌اش می‌شود. شمس در آن روزگار و وقتی به قونیه رسیده بود، شصت‌سال سن داشت و کیمیا خاتون دخترکی نوجوان بود. زمانی که شمس بحث خواستگاری را نزد مولانا پیش می‌کشد، او با کمال میل قبول می‌کند، ولی در دل اهل خانه آشوب و نگرانی به‌پا می‌شود. کیمیا خاتون راضی به این وصلت نیست. پیش از این اتفاق، او و علاءالدین به هم دل‌بسته شده بودند، اما وقتی می‌بیند هیچ تلاشی از سمت پسر صورت نمی‌گیرد، خود را تسلیم تقدیر می‌کند و به ازدواج با شمس راضی می‌شود، و این آغاز زندگی پرفرازونشیب و سخت دختر جوان می‌شود. راهی که سرانجامی عجیب و غیرمنتظره داشت…

خیلی‌ها اولین‌بار با خواندن نقل‌قولی از کتاب ملت عشق وسوسه شدند آن را بخوانند. در این کتاب ۴۰ قانون عشق گفته شده که شبیه به چهل جمله‌ی کوتاه و تاثیرگذار است. از این نظر این کتاب شباهت بسیاری با کتاب سه‌شنبه‌ها با موری دارد. در این کتاب موری استاد دانشگاهی است که آخرین روزهای عمرش را می‌گذراند. میچ شاگرد قدیمیش تصمیم می‌گیرد به عیادت موری برود. بعد از اولین ملاقات تصمیم می‌گیرند به یاد گذشته‌هایشان سه‌شنبه‌ها با هم ملاقاتی داشته باشند و موری توصیه‌ها و تجربه‌هایش درباره‌ی زندگی را بگوید. توصیه‌هایی که به ما هم کمک می‌کند اولویت‌های اصلی زندگیمان را پیدا کنیم.

در تاریخ‌‌نگاری ادبیات، منابع و مراجع اندکی سراغ شخصیت‌‌های حاشیه‌‌ای داستانِ مولانا و شمس رفته‌‌اند. اهمیت پرداخت داستانی به زندگی شخصیت‌‌هایی از این دست در دهه‌‌های گذشته باعث خلق آثاری پیرامون این اشخاص شده است. رمان کیمیا، دختر مولانا نوشته‌‌ی ولید علاءالدین -نویسنده‌‌ی مصری- درباره‌‌ی سرگذشت کیمیا، دختری است که در خانه‌‌ی مولانا بزرگ شد و با اینکه علاقه‌‌مند به پسر مولانا بود مجبور به ازدواج با شمس شد. این رمان در سال 1397 با ترجمه‌‌ی کریم اسدی‌‌اصل با کمک انتشارات مروارید، منتشر شد. این ترجمه مورد پسند خوانندگان قرار گرفته است، به‌‌طوری‌‌که تاکنون پنج‌بار تجدید چاپ شده است. نکته‌‌ی بسیار مهم در خواندن این رمان جذاب، این است که نویسنده خود را در قید‌ و‌ بند تاریخ قرار نداده است و با حرکت میان واقعیت و خیال دنبالِ خلق شخصیتی منحصربه‌‌فرد از کیمیا است. نویسنده در رمانش با روایتی ساده و روان و زبانی شیرین، چندین پرسش سخت‌ و‌ مرموز را پیش‌روی خواننده‌‌اش قرار می‌‌دهد. مهم‌‌ترین این پرسش‌‌ها این است که چرا مولانا با وجود آگاهی از علاقه کیمیا به پسرش، او را به همسری شمس درآورد؟ چرا شمس با وجود اختلاف سنی زیاد، راضی به ازدواج با کیمیا شد؟ چرا مدت کوتاهی پس از ازدواج، کیمیا بیمار شد و نهایتا درگذشت؟ و غیره. سوالاتی که نویسنده در این رمان طرح می‌‌کند آن‌‌قدر جذاب هستند که خواننده به سراغ خواندن این رمان برود و از آن لذت ببرد.

راز یک قتل، داستانی عاشقانه و تنش‌‌های فرهنگی شرق و غرب در تاریخ، هسته‌‌ی مرکزی «نام من سرخ» اورهان پاموک را شکل داده‌‌اند. اورهان پاموک، برنده‌‌ی جایزه‌‌ی نوبل ادبیات (2006)، در سال 1998 میلادی رمان نام من سرخ را نوشت و از همان زمان این رمان در ترکیه بسیار پرفروش و موردپسند خوانندگان قرار گرفت. در سال 2001 میلادی ترجمه‌‌ی انگلیسی این رمان منتشر شد. داستان این کتاب در حدود یک‌هفته اتفاق می‌‌افتد؛ جایی که در قرن شانزدهم میلادی، سلطان عثمانی برای بزرگداشت قدرت امپراتوری خود کتابی مصور سفارش داده است و دستور داده که در نقاشی‌‌‌‌ها از تکنیک‌‌های رنسانس ایتالیا استفاده شود. نقاشان اسلامی و افراد مذهبی مخالف نقوش ایتالیایی هستند و آن‌‌ها را کفرآمیز می‌‌دانند. چنین تضادی بین سلطان و نقاشان زمینه‌‌ساز حوادث متعددی از جمله ناپدید شدن یکی از نقاشان و شروع عشقی در میانه‌‌ی داستان می‌‌شود. طرح داستانی رمان با آن‌‌که به بیش از 400سال قبل بازمی‌‌گردد اما مرور حوادث درونی آن، بسیار شبیه به تنازعات و تنش‌‌های فرهنگی روزگار کنونی است. ترجمه‌‌ی عین‌‌له غریب، اولین ترجمه از کتاب در ایران بود که با کمک نشر چشمه منتشر شد. این ترجمه تاکنون شانزده‌بار تجدید چاپ شده است. ترجمه‌‌ی دیگر این رمان را تهمینه زاردشت با کمک نشر مروارید در سال 1391 منتشر کرد.

وقتی نویسنده‌‌ی برزیلی، مراحل تصوف را دست‌‌مایه‌‌ی داستان کتاب خود می‌‌کند! این تک جمله، درباره‌‌ی رمان مشهور و معروف کیمیاگر نوشته‌‌ی پائولو کوئیلو است. نویسنده‌ی برزیلی در این کتاب داستان سیر و سلوکِ سالکی را برای خواننده تعریف می‌‌کند که به دنبال گمشده‌‌ی خویش، گنج حقیقت و یا همان عشق است؛ گنجی که شخصیت اصلی آن در فرجام کار، متوجه می‌‌شود در دل خود به امانت گذاشته شده است ولی رسیدن به آن، نیاز به سفر و تحمل سختی‌‌های ناشی از آن و آشنایی و کسب تجربه دارد. این سفر نیازمند اطاعت محض از دستورات پیر و مرشد دارد؛ همان‌‌چیزی که بیش‌‌ترِ صوفی‌‌ها، در انجام مراحل تصوف آن را لازم می‌‌دانند. کوئیلو در این اثر یک تیر و دو نشان زده است: اول در داخل داستان به مراحل تصوف رو آورده است و دوم این‌‌که به نظر بسیاری از اهالی ادب، او متأثر از حکایت «مرد و گنج» مثنوی مولانا، این اثر را خلق کرده است. کتاب کوئیلو در سال 1988 میلادی به چاپ رسید و طی نزدیک به چهار دهه، جزو رمان‌‌های پرفروش تاریخ قرار گرفت. در ایران نیز ترجمه‌‌های متعددی از این کتاب موجود است.

اللا در آستانه چهل‌سالگی و به واسطه‌ی یک کتاب با عزیز آشنا می‌شود. عشقی که زندگی او را از این‌رو به آن‌رو می‌کند. در کتاب ظرافت جوجه تیغی هم زن میانسال سرایداری که جهان درونی پیچیده و متفاوتی دارد، در میانه داستان با یکی از اهالی آپارتمان آشنا می‌شود و رابطه‌ای خاص را تجربه می‌کند. رابطه‌ای که به زن کمک می‌کند بیشتر خودش را بشناسد.

کتاب هزار خورشید تابان اثر خالد حسینی، روایتگر زندگی مریم و لیلا، دو زن افغان است که وادار به ازدواج با رشید می‌‌شوند. این کتاب داستانی تلخ و شیرین از وقایعی است که در جوامع مختلف از گذشته تاکنون اتفاق افتاده است. این داستان‌‌ها را آن‌‌قدر دیده و شنیده‌‌ایم که می‌‌توانیم به سرعت با دو شخصیت اصلی‌‌ کتاب، همذات‌‌پنداری می‌‌کنیم. کتاب خالد حسینی، در سال 2007 میلادی منتشر شد و در همان سال جزو پرفروش‌‌ترین کتاب‌‌های نیویورک‌‌تایمز قرار گرفت. حسینی که پیش‌‌تر نیز در رمان «بادبادک‌‌باز» به مصائب و مشکلات کنونی در افغانستان، نگاهی عمیق انداخته بود، این بار روایت دو زن از جامعه‌‌ی مردسالارِ کنونی افغانستان را پیش‌روی خواننده قرار می‌‌دهد. رشید، شوهرِ مریم و لیلا، مردی بسیار بی‌‌رحم و خشن است که هر دو زن را مورد آزار و اذیت قرار می‌‌دهد. داستانِ این کتاب، نمایانگر درهم‌‌تنیده شدن زندگی دو زن و نبرد آن‌‌ها علیه ظلم، جنگ، فقر و جامعه‌‌ی مردسالاری است که در آن زندگی می‌‌کنند. تنها دلخوشی و منبع آرامش دو زن در طول داستان، خودشان هستند که وقتی به هم نزدیک می‌‌شوند به همدیگر امید می‌‌دهند. امید به زندگی و آینده، این دو زن را متحد می‌‌کند تا از میان حوادث گوناگون عبور کنند. این اثر در همان سال انتشار (1386) به فارسی ترجمه شد و آن‌‌قدر نزد خوانندگان ایرانی موردپسند قرار گرفت که بیش از سی‌ترجمه از این کتاب روانه‌‌ی بازار نشر ایران گردید.

در جهان هستی، همه‌چیز به‌موقع، اتفاق می‌‌افتد. نه گُل‌‌ها زودتر از وقتشان شکوفه می‌‌دهند و نه خورشید قبل از موعد طلوع می‌‌کند. انسان هم بایستی صبوری به خرج دهد تا آن‌‌چه که از آنِ اوست، به سراغش بیاید. مضمون کتاب 21 قانون مولانا: گر تو راه افتاده‌‌ای راهت هویدا می‌‌شود او دغدغه‌‌های امروزی بشر را در ادبیات جستجو می‌‌کند. او با پژوهش و تفحص در آثار مولانا و رابطه‌‌ی او با شمس، توانسته راهکارهایی به انسان قرن بیست‌و‌یکمی ارائه دهد که او را از نگرانی‌‌های زندگی پرشتاب امروزی، نجات دهد. او، بیان انگیزشی را با بیان عرفانی درهم آمیخته و این‌‌گونه به سراغ منِ خواننده می‌‌آید: «اگر مولانا در قرن بیست‌و‌یکم زندگی می‌‌کرد و با انسانِ آشفته‌‌ی این عصر هم‌‌زیستی داشت، چه فکری می‌‌کرد؟ مولانای آن قرن، چگونه ما را برای حل مشکلاتی که در این عصر سرعت، با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌‌کنیم، راهنمایی می‌‌کند؟ و …». نویسنده پاسخِ این سوالات را با ارائه‌‌ی 21قانون طلایی پیش‌روی مخاطبانش قرار می‌‌دهد. به‌‌زعمِ کتاب، انسانِ امروزی تنها کافی است که با این قوانین آشنا شود، آن‌‌گاه از بسترِ آشفته‌‌ی خود، بلند شده و به جای موفقیت زودرس، برای موفقیت دائمی تلاش می‌‌کند. ترجمه‌‌ی شهرزاد صدر از کتاب در سال 1400، با کمک نشر گویا منتشر شد. این ترجمه تاکنون بیش از 27بار در بازار نشر ایران، چاپ مجدد شده است.

«خام بُدَم، پخته شدم، سوختم…»! به نظر شما ما تا چه حد توانسته‌‌ایم به مولانا نزدیک شده و افکار وی را درک نماییم؟ خیلی وقت‌‌ها از عشق مولانا به شمس سخن می‌‌گوییم، بی‌‌آن‌‌که بدانیم در کُنهِ این عشق چه چیزی نهفته است. یکی از راه‌‌های شناخت مولانا و افکارش، مسیری است که نهال تجدد در عارف جان‌‌سوخته: داستان شورانگیز زندگی مولانا ترسیم کرده است. احتمالا او به اصل داستانِ زندگی مولانا وفادار مانده است، زیرا در سه فصل درباره‌‌ی شمس، صلاح‌‌الدین و حسام‌‌الدین سخن می‌‌گوید، یعنی مولانا را در بستر زندگی خودش و آشنایی و ماجراهایش با این سه شخص برای منِ خواننده معرفی می‌‌کند. اثر تجدد، اثری پژوهشی به‌حساب می‌‌آید، زیرا وی زندگی مولانا را از منابع و مراجع متعددی از جمله دست‌‌نوشته‌‌های حسام‌‌الدین چلبی استخراج نموده است. نویسنده بدون تعاریف اساطیری و افسانه‌‌ای از مولانا، سعی در این دارد که این شخصیت را آن‌‌قدر ملموس و نزدیک به خواننده معرفی کند تا خواننده راحت‌‌تر به افکار و اندیشه‌‌های وی پی ببرد. مهستی بحرینی این کتاب را در سال 1386 به فارسی برگرداند که توسط انتشارات نیلوفر در دسترس مخاطبان ادبیات به‌‌خصوص مخاطبان آثار و افکار مولانا قرار گرفت. این ترجمه تا به امروز دوازده‌بار تجدید چاپ شده است.