چرا باید آثار صادق هدایت را بخوانیم؟

صادق هدایت در این داستان کوتاه به مقوله مرگ می‌پردازد و آن را از دیدگاه خود تفسیر می‌کند. باآنکه موضوع به‌خودی‌خود نوعی تیرگی و غم به همراه دارد اما بنا بر نظر منتقدان این کتاب به نسبت دیگر کتاب‌ها و داستان‌های او سیاه نیست. هدایت مرگ را اگرچه همراه غم و ترک شادی می‌داند اما آن را مکمل زندگی وصف می‌کند و بودنش را متعاقب حضور زندگی برمی‌شمرد که اگر این نبود قطعا حیاتی نیز وجود نداشت.

«بوف کور» از مشهورترین آثار صادق هدایت است. هدایت در این اثر جوانی روشنفکر را قهرمان ماجرا کرده است که در مسیر خودشناسی و بحران روحی که دچارش شده و تحت تاثیر مصرف مواد مخدر واقعیت و خیال را گم می‌کند و مرز تشخیص این دو را پیدا نمی‌کند. هدایت با چیرگی این اتفاق را در مسیر روایت خود وارد کرده و با هنرمندی توانسته دنیای گم‌شده در وهم را به تصویر بکشد. در این مسیر خواننده به‌تدریج با نگاه نویسنده به موضوع آشنا شده و کم‌کم از دریچه ذهن او به موضوع می‌نگرد.

«زنده‌به‌گور» مجموعه‌ای از چند داستان کوتاه است و عنوان کتاب از نام داستان اول کتاب گرفته‌شده است و هرکدام از داستان‌ها روایت مخصوص به خود را دارند. این کتاب علاوه بر انگلیسی به چند زبان دیگر نیز ترجمه‌شده است. در ایران نیز ناشرهای متعدد آن را منتشر کرده‌اند.

این کتاب نیز مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که در کنار هم گردآوری‌شده‌اند. داستان نخست این مجموعه که نام آن بر کتاب نیز گذاشته‌شده در نوع خود بی‌نظیر است و بسیاری آن را زیباترین داستانی می‌دانند که از صادق هدایت به‌جامانده است. این تک داستان به‌تنهایی به زبان‌های مختلفی ترجمه‌شده است؛ مانند مجموعه داستان «زنده‌به‌گور» ناشران بسیاری کتاب «سگ ولگرد» را منتشر کرده‌اند.

مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه صادق هدایت که برخی از آنها مشهور هم هستند در مجموعه‌ای تحت عنوان «سه قطره خون» قرارگرفته‌اند. داستان معروف «داش آکل» نیز در همین مجموعه قرار دارد. نام کتاب از نام داستان نخست همین مجموعه انتخاب‌شده است. این داستان نه‌تنها از سوی علاقه‌مندان به ادبیات که از جانب افرادی با تخصص‌هایی متفاوت نیز مورد استقبال واقع‌شده و تحلیل‌های متفاوتی نیز بر آن نوشته‌اند.

هدایت سفرنامه‌ای دارد که ماحصل سفر او به اصفهان است. او در نوشتن این سفرنامه راه خود را رفته و به اسناد و مدارک موجود کاری نداشته است. همین امر سبب شده تا ماحصل سفرنامه‌ای متفاوت باشد. نوشتار او ماحصل مشاهدات شخصی خود اوست. او با بهره‌گیری از توانایی خود در نوشتن از شیوه سفرنامه‌نویسی‌های پیشین فاصله گرفته و با تکیه‌بر اصل وصف حقیقت، محصولی پدید آورده است که نه‌تنها در وصف که در برابری متن با حقیقت نیز حرف‌هایی برای گفتن دارد.

هدایت برای مدتی کوتاه در هند زندگی کرده و آنجا زبان پهلوی را آموخته بود. همین امر سبب شد تا چند متن را از پهلوی به فارسی ترجمه کند. این موارد عبارت از «گجسته ابالیش»، «زندِ وهومن‌یسن»، «شهرستان‌های ایران»، «کارنامه‌ی اردشیرِپاپکان»، «گزارش گمان‌شکن»، «یادگار جاماسپ»، «آمدن شاه بهرامِ ورجاوند» هستند.

این کتاب مجموعه‌ای دربردارنده داستان‌های کوتاه، نوشتارهای مختلف و مقالات صادق هدایت است. این گوناگونی بخشی از ویژگی‌ها و توانایی‌های نویسنده را در حوزه نگارش و برگردان متن، به ما نشان می‌دهد. این متون که پیش‌ازاین گاه تنها در مجله و یا نشریه‌ای چاپ‌شده بودند، اینجا در کنار هم و در قالب یک کتاب منتشرشده‌اند.

به گفته «سیدعلی میرافضلی» هدایت را می‌توان نخستین پژوهشگر ایرانی دانست که پایه‌گذار شیوه‌ای نو در بررسی انتقادی و تدوین رباعیات خیام شد. او تلاش داشته تا از میان رباعیاتی که به خیام نسبت داده‌شده است، آنهایی را که واقعا سروده خیام هستند تفکیک کند. کتاب «ترانه‌های خیام به انتخاب و روایت صادق»‌ را «جلال نوع‌پرست» گردآوری و تدوین کرده است.

«مسخ» از آثار مشهور «فرانتس کافکا» است که اکثر منتقدین به‌اتفاق آن را اثری کلیدی و مهم در میان دیگر آثارش می‌دانند. آشنایی صادق هدایت با زبان فرانسه سبب شد تا او این اثر مشهور را ترجمه کند. داستان کتاب ماجرای زندگی مردی است که روزی از خواب برمی‌خیزد و می‌بیند که دیگر انسان نیست و به سوسکی قهوه‌ای تبدیل‌شده است. ماجرا پیرامون این تغییر، پذیرش آن و حتی پذیرش تبعات آن از سوی مرد می‌گردد.