نویسنده: مصطفی رحماندوست
انتشارات: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

کودکیِ پیش از دبستان، دنیایی سراسر کشف و شگفتی است. سالهایی که واژهها کمکم در ذهن کودک ریشه میدوانند و خیال بر هر تصویر و صدایی مینشیند. گروه سنی «الف» در طبقهبندی کتابهای کودک، شامل سالهای قبل از دبستان، یعنی حدوداً تا ششسالگی است؛ دورانی که کودک با نگاه، لمس و شنیدن، جهان را میفهمد نه با خواندن و تحلیل. این دوره خود به دو بخش تقسیم میشود؛ پیش از فراگیری زبان و پس از آن؛ در اولی، تصویر، زبان کودک است و در دومی، واژه بهآرامی جای خود را در ذهن او پیدا میکند. در این سالها، ذهن کودک در حال ساختن پایههای شناخت است؛ پایههایی که هر رنگ و صدایی میتواند در آن نقش بیافریند.
کودک در این سن هنوز نمیتواند روابط علتومعلولی را درک کند، اما میتواند از ترکیب رنگها، صداها و تصاویر ساده، معنایی برای خود بسازد خیال و واقعیت هنوز مرز روشنی ندارند. یک تصویر ساده میتواند ساعتها ذهن کودک را درگیر کند، و یک واژه یا صدا، تخیلی بیانتها در ذهنش بیافریند. به همین دلیل است که کتاب در این دوره نقشی بسیار حساس دارد؛ زیرا هر تصویر، هر واژه و حتی رنگ روی جلد، میتواند در ساختن درک، احساس و حافظهی کودک تأثیر بگذارد. در واقع کتاب در این سالها نهتنها ابزار آموزش و سرگرمی، بلکه نخستین معلم زندگی و دریچهای برای ورود کودک به جهان احساس، تخیل و زبان است. در این یادداشت از بلاگ طاقچه، قرار است بهترین کتابهای گروه سنی الف معرفی شوند.
برای آشنایی با دیگر کتابهای جذاب کودکانه، از قفسه «کتاب داستانهای کودکانه» در سایت طاقچه دیدن کنید.
کودکان گروه سنی «الف» هنوز توانایی درک روابط پیچیده و مفاهیم انتزاعی را ندارند، اما در عوض، تخیلشان قوی است. آنها به اشیای پیرامون خود معنا میبخشند، با اسباببازیها حرف میزنند و در بازیهایشان نقشآفرینی میکنند؛ بنابراین کتابهایی که برای این گروه سنی نوشته میشوند، باید همین ویژگی را در نظر بگیرند؛ یعنی با زبان تصویر و روایتهای ساده اما خیالانگیز، دنیای ذهنی کودک را تغذیه کنند. در این دوره، کتابهایی دربارهی حیوانات، گیاهان، اشیای آشنا و موقعیتهای روزمره بیشترین جذابیت را دارند، چون کودک در آنها میتواند بخشی از خودش و دنیای اطرافش را بازشناسد. داستان کودکانه گروه سنی «الف»، نخستین گفتوگوی آرام با دنیا است.
کتاب کودک در این سن، باید به زبان تصویر سخن بگوید؛ چرا که تصویر، نخستین واژهای است که کودک میخواند. صفحات کتاب باید پر از رنگهای زنده باشند تا نگاه کودک را به بازی بگیرند. قصه برای گروه سنی الف باید از نظر محتوا نیز با دنیای عاطفی کودک همخوانی داشته باشد. داستانهایی دربارهی دوستی، مهر، همکاری، و احساسات ساده؛ ترس، شادی، تعجب، غم، یا شجاعت به کودک کمک میکنند احساسات خود را بشناسد و بیان کند. از سوی دیگر، سادگی نباید به معنای سطحیبودن باشد؛ کتاب خوب برای خردسال، در عین سادگی، باید تخیل کودک را برانگیزد و فرصت گفتوگو میان کودک و بزرگسال فراهم آورد. کتاب باید کنجکاوی کودک را برانگیزد، حواس پنجگانهاش را درگیر کند و او را به گفتوگو، تقلید یا حرکت دعوت کند. مهمتر از همه، کتاب برای کودک این سن باید شاد باشد؛ شاد در رنگ، در واژه و در احساس چراکه نخستین تجربههای خواندن، اگر با شادی و لذت همراه شوند، عشق به کتاب را در وجود کودک برای همیشه زنده نگه میدارند.
در این بخش از یادداشت به سراغ بهترین کتابهای داستان گروه سنی الف میرویم.

کتاب «بازی با انگشتها» یکی از آن کتابهای شیرین است که هم لبخند بر لب کودک مینشاند و هم پیوندی عاطفی میان او و بزرگترها برقرار میکند. مصطفی رحماندوست، شاعر نامآشنای شعر «صد دانه یاقوت»، در این اثر، شعر، بازی و قصه را چنان در هم میتند که دستانِ کودک، به صحنهی نمایش و خیال بدل میشود. این کتاب کودکانه گروه سنی الف و ب، الهامگرفته از بازی سنتی «لیلیلیلی حوضک» است.
این کتاب شامل چند شعر کوتاه و ریتمیک است و انگشتها دیگر فقط انگشت نیستند؛ ماهی میشوند، بزغاله میشوند، کلاغ و آدمبرفی میشوند و در همین بازی ساده، کودک با شمارش، فصلها، اندازهها و واژهها آشنا میشود. بازی با انگشتها به والدین یادآور میشود که برای آموزش، همیشه نیازی به ابزار پیچیده نیست. کافی است دستانشان را به بازی بگیرند. مصطفی رحماندوست از برجستهترین شاعران و نویسندگان ادبیات کودک ایران، در آثار دیگرش چون خانهی خاله و اون چیه که، اون کیه که نیز همین مسیر را دنبال کرده است؛ پیوند شعر و بازی برای پرورش تخیل و شادی در دل کودک.

«تاب، تاب، تاببازی» کتاب شعری شیرین و ریتمیک از اسدالله شعبانی است؛ این کتاب که از تولیدات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است، برای گروه سنی الف نوشته شده و با زبان ساده و موسیقایی خود، دنیای بازیها و شادیهای کودکانه را زنده میکند. در شعرهای این مجموعه، خورشید خانم با لبخندش به خانهها سر میزند، بچهها با هم دست در دست میدهند و با ریتمی دلانگیز میخوانند و میخندند. تصویرگری شاد و رنگارنگ میترا صمدی نیز دنیای شعر را برای کودکان زندهتر کرده است.
خواندن شعرهای این کتاب برای والدین فرصتی است تا در بازیهای کودکانهی فرزندانشان سهیم شوند و از خلال واژهها، همزمان مهارتهای زبانی، حسی و عاطفی کودکشان را پرورش دهند. این کتاب نمونهای دلنشین از قصه و شعر برای گروه سنی الف است؛ شعرهایی که نهتنها گوش کودک را با موسیقی کلام آشنا میکنند، بلکه تخیل و احساس او را نیز پرورش میدهند. اسدالله شعبانی از برجستهترین شاعران شعر کودک در ایران است؛ شاعری که با آثاری چون یه درو نبستی نمکی و زیبا زیبا زیبایی ای ایران، نقش پررنگی در خاطرات نسلی از کودکان داشته است.

مجموعهی دوازدهجلدی «میمینی» از محبوبترین آثار ادبیات کودک در ایران است؛ سرودهی شاعر نامآشنای کودکونوجوان، ناصر کشاورز. در این مجموعه، میمینی، بچهمیمون بازیگوش و شیرینی است که اشتباه میکند، میآموزد و دوباره میخندد. او در هر جلد با ماجرایی تازه روبهرو میشود و از دلِ تجربه، درسی مهم از زندگی میگیرد. کتابهای این مجموعه که برای گروه سنی الف مناسباند شامل شعرهایی کوتاه و موزون میشوند که گوش و دل کودک را همزمان درگیر میکنند. در هر جلد، گفتوگویی میان میمینی و دنیای پیرامونش شکل میگیرد؛ گفتوگویی که کودک را با مفهوم مسئولیت، نظافت، دوستی و مراقبت از خود آشنا میسازد. خواندن این کتابها برای کودک، نهتنها تمرینی برای گوشدادن و تکرار واژهها است، بلکه فرصتی برای نزدیکی بیشتر والدین و فرزند در لحظههای کتابخوانی فراهم میکند. والدین با خواندن این شعرها در کنار فرزندان خود، فرصتی مناسب برای تقویت عاطفه، زبان و تفکر کودک پیدا خواهند کرد.
از میان عنوانهای دلنشین این مجموعه میتوان به این کتابها اشاره کرد: میمینی الهی بد نبینی، میمینی گل میکشه یا نینی، می می نی چه دوست نازنینی، میمینی حالا تمیزترینی، میمینی یه عالمه شیرینی، میمینی پشت پرده یه سکه پیدا کرده، پنیر داداش ماسته، حرف میمینی راسته.

ناصر کشاورز، شاعر پرکار و ماندگار در ادبیات کودک ایران که تاکنون بیش از ۱۶۰ کتاب منتشر کرده، بهخاطر آثار درخشانش، نشان درجهی یک هنری را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده است. کلاغ زرد نیز مجموعهای از شعرهای کوتاه و تصویری اوست که هر شعر، قصهای کوچک و پرمعنا را روایت میکند.

«کوتیکوتی» مجموعهای دوستداشتنی از قصههای کودکانه است که شخصیت اصلی آن، کوتیکوتی، یک بچه هزارپای آبیرنگ و بازیگوش است. این هزارپا، هزارتا دردسر و ماجرای خندهدار دارد؛ وقتی فوتبال بازی میکند پای همه را قلم میکند، حمام رفتن او یک روز طول میکشد و هیچکس حاضر نیست با او اتلمتل توتوله بازی کند. اولین کتاب مجموعه، «شام سرد شد کوتیکوتی» ماجرای کوتیکوتی و لنگه جوراب گمشدهاش را روایت میکند و با طنز و تصویرگری جذاب، دنیای کودکانه را نشان میدهد. دو کتاب دیگر این مجموعه «سرما نخوری کوتیکوتی» و «دنیا را بلرزان کوتیکوتی» نیز مشکلات و ماجراهای جدید کوتیکوتی را با داستانی سرگرمکننده و آموزنده دنبال میکند. جلد چهارم این مجموعه نیز «پرواز کن کوتیکوتی» نام دارد. این مجموعه که تاکنون در جشنوارههای مختلف مورد تقدیر قرار گرفته است، علاوه بر سرگرمی، مهارتهای اجتماعی و همکاری را به کودکان آموزش میدهد و به والدین کمک میکند تا با همراهی و بازی با فرزندانشان، پیوند عاطفی و تعامل مثبت ایجاد کنند.
فرهاد حسنزاده، نویسندهی این مجموعه، تاکنون بیش از ۵۰ کتاب در زمینههای رمان، افسانه، داستان کوتاه و بلند، فانتزی و طنز منتشر کرده است. او آثار شاخصی مانند «هستی» و «زیبا صدایم کن» را در کارنامه دارد.

کتاب «کار موردعلاقهی من» داستان کودکانه گروه سنی الف است که با ماجرای باخت پسرکی به نام آرشیبالد در مسابقهی تنیس آغاز میشود. آرشیبالد، با اینکه بارها تمرین میکند، احساس میکند بیاستعداد است و ناامید میشود، اما مادرش با یک گردش کوتاه به او میآموزد که موفقیت تنها در کاری است که به آن علاقه داریم و قرار نیست در همهچیز بهترین باشیم. این تجربه باعث میشود آرشیبالد با امتحانکردن فعالیتهای مختلف مثل نقاشی، آوازخواندن و ورزش، کمکم کار موردعلاقهی خود را پیدا کند و از آن لذت ببرد.
این کتاب برای کودکان خردسال بسیار آموزنده است و به آنها یاد میدهد خود را همانگونه که هستند بپذیرند و بهخاطر ناتوانی در برخی کارها احساس کمبود نکنند. والدین میتوانند با خواندن کتاب همراه با کودکان، این مفاهیم ارزشمند را به شکلی جذاب و ملموس به فرزندان خود منتقل کنند و گفتوگویی آموزنده با آنها داشته باشند. این کتاب برای کودکان سه تا هفت سال مناسب است.
سایر کتابهای مجموعهی «دنیای ما» نیز داستانهایی شبیه به این کتاب ارائه میدهند و شامل «خواهر کوچک من»، «عشق من»، «خانهی من»، «علامت سؤالهای من» و «وقت خواب من» هستند. این مجموعه بهطورکلی فضایی سرگرمکننده، آموزنده و جذاب فراهم میکند و به کودکان کمک میکند تا مهارتهای شناختی و عاطفی خود را تقویت کنند و والدین نیز از طریق آن بتوانند همراه با کودکان، تجربهای آموزنده و شیرین داشته باشند.

کتاب «بازی با اسباببازیها» نوشتهی مریم اسلامی، یکی از آثار مجموعهی دهجلدی «حالا با چی بازی کنم؟» است. این داستان کودکانه گروه سنی الف، با لحن جذاب، کودکان را به دنیای بازی و خلاقیت دعوت میکند و به آنها نشان میدهد که برای سرگرمی و یادگیری نیازی به وسایل گرانقیمت نیست؛ با کمی خلاقیت میتوان از سادهترین وسایل خانه و اسباببازیها بازیهای متفاوت و سرگرمکننده ساخت.
مریم اسلامی در این مجموعه با شعرهای کوتاه و ریتمیک، بازیهایی مثل بازی با وسایل خانه، بازی با اشکال، بازی با وسایل آشپزخانه و دیگر فعالیتهای روزمره را به کودک آموزش میدهد. این کتاب و سایر جلدهای مجموعه شامل «بازی با لباسها»، «بازی با مامان و بابا»، «بازی با شکلها»، «بازی با وسایل خانه»، «بازی با وسایل آشپزخانه»، «بازیهای نمایشی»، «بازیهای ترسوندنی»، «بازیهای توی حیاط» و «بازی در پارک» هستند که همگی با هدف تقویت خلاقیت و پرورش مهارتهای کودکانه طراحی شدهاند.
والدین میتوانند در کنار کودک خود، بازیها را تجربه کنند و ضمن ایجاد لحظات مشترک شادیبخش، به رشد مهارتهای ذهنی و عاطفی فرزندشان کمک کنند. بازی با اسباببازیها نهتنها سرگرمکننده است، بلکه به والدین نیز فرصت میدهد تا با فرزندشان در فعالیتهای خلاقانه مشارکت کنند و محیطی امن، شاد و آموزشی برای رشد کودک ایجاد نمایند. این کتاب برای کودکانی که مدام میپرسند «حالا با چی بازی کنم؟» یک راهنمای جذاب و آموزنده است و به آنان نشان میدهد که دنیای بازیها بیپایان است و با تخیل میتوان سرگرمیهای خلاقانه و آموزنده خلق کرد.

مجموعهی «صدای چی بود» یکی از کتابهای مناسب کودکان گروه سنی الف است که با هدف تقویت حس شنوایی و آشنایی کودکان با صداهای مختلف دنیای اطراف طراحی شده است. این مجموعه با شعرهای ساده، روان و جذاب، داستان کودکانه گروه سنی الف را در قالبی جذاب ارائه میدهد و کودکان را به کشف و تجربهی صداهای روزمره تشویق میکند. هر جلد به موضوعی خاص اختصاص دارد و از طریق بازی و ریتم، مهارتهای زبانی، دایرهی واژگان و هوش موسیقیایی کودکان را تقویت میکند. این کتابها به کودک کمک میکنند تا با دقت به صداها گوش دهد، آنها را تحلیل کند و به طور غیرمستقیم با محیط پیرامون خود و مفاهیم جدید آشنا شود. استفاده از شعرهای زهرا موسوی که از متلهای قدیمی ایرانی الهام گرفته شده، یکی از ویژگیهای برجستهی این مجموعه است. شعرها علاوه بر سرگرمی، باعث افزایش علاقهی کودک به کتاب و مطالعه میشوند و فرایند یادگیری را لذتبخش میکنند.
دیگر کتابهای مجموعه صدای چی بود؛ تتق تتق تقونه صدای چیه تو خونه؟ قوقولیقوقو خروس بود منتظر عروس بود، قان و قان و قان ماشین مامان، تق و تق و تق رو چوبه نجاره میخ میکوبه، چشمه میگه با قلقل میخوام برم پیش گل، نهتنها سرگرمکننده است، بلکه برای والدین هم ابزاری کاربردی محسوب میشود تا به رشد مهارتهای شناختی، شنوایی، زبانی و اجتماعی فرزندشان کمک کنند و تجربهای آموزنده و نشاطآور در کنار کودک خود داشته باشند.

«چی شبیه چیه؟» یک مجموعهی صوتی دهجلدی ویژهی کودکان گروه سنی الف است که ماجراها را به شیوهای دلنشین روایت میکند. این مجموعه نوشتهی شونا آینز به کودکان کمک میکند تا احساسات و هیجانات خود را بهتر بشناسند و درک کنند و زمینهای را برای گفتوگو و تعامل والدین و کودکان فراهم میآورد. والدین میتوانند از طریق شنیدن این داستانها همراه با کودک، مهارتهای هیجانی و اجتماعی او را تقویت کنند.
قصهها با استعارهها و تشبیههای ساده اما عمیق، مفاهیم انسانی و عاطفی را منتقل میکند. بهعنوانمثال تشبیهکردن عشق به درخت، خانواده به کیک، دوستی به الاکلنگ و اینترنت به چاله. هر جلد باعث میشود که کودکان بتوانند احساسات خود را شناسایی و مدیریت کنند. این مجموعه به والدین ابزارهایی ارائه میدهد تا در گفتوگوهای روزمره، مسائل عاطفی و هیجانی کودکان را بررسی و حل کنند.
جلدهای این مجموعهی ده جلدی عبارتاند از: عشق شبیه درخت است، خانواده شبیه کیک است، دوستی شبیه الاکلنگ است، زندگی شبیه باد است، خشم شبیه سپر است، اینترنت شبیه چاله است، مغز شبیه باغ است، نگرانی شبیه ابر است، تو فقط شبیه خودت هستی، زمین بازی شبیه جنگل است.
بخشی از کتاب صوتی مجموعه کتاب های چی شبیه چیه را بشنوید.

مجموعه کتاب های چی شبیه چیه
نویسنده: شونا آینز
گوینده: گروه گویندگان
انتشارات: انتشارات مهرسا
کتاب صوتی مجموعهی «دایناسور کوچولو» نوشتهی ریچل برایت و ترجمهی سیده هستی حسینی و زینب طاهری، مجموعهای جذاب برای کودکان گروه سنی الف، دربارهی دایناسورهای کوچولویی است که با احساسات مختلفی مثل نگرانی، خشم یا همدلی روبهرو میشوند. این مجموعه، با زبانی ساده و تصاویر رنگی و جذاب، کودکان را با مهارتهایی مانند شناخت احساسات، مدیریت اضطراب و خشم، و پرورش همدلی و دوستی آشنا میکند و به والدین امکان میدهد تا در کنار کودک، این مفاهیم را با بازی و گفتوگو به او آموزش دهند. این مجموعه، ابزاری عالی برای والدین است تا در کنار کودک، درباره احساسات و رفتارهای روزمره گفتوگو کنند و او را در مسیر رشد هیجانی و اجتماعی حمایت کنند. مجموعهی «دایناسور کوچولو» شامل سه جلد است بغلیناسور و نگراناسور.
بخشی از کتاب صوتی مجموعه کتاب های دایناسور کوچولو را بشنوید.

مجموعه کتاب های دایناسور کوچولو
نویسنده: ریچل برایت
گوینده: زهره احمدی
انتشارات: انتشارات مهرسا

کتاب صوتی «زمزمههای مثبت ذهنی» و مجموعهی متنی آن، نوشتهی لوری رایت و ترجمهی شبنم حیدریپور، مجموعهای ۹ جلدی است که کودکان بالای ۵ سال را با مفاهیم ذهنآگاهی و خودشناسی آشنا میکند. این مجموعه به کودکان کمک میکند تا از افکار، احساسات و اعمال خود آگاه شوند و توانایی حضور کامل در زندگی روزمره و لذتبردن از تجربیات مختلف را به دست آورند.
در این کتابها کودکان میآموزند که با اعتمادبهنفس، جرئتورزی و خودکنترلی میتوانند در موقعیتهای مختلف بهترین واکنش را نشان دهند و مسائل و چالشهای زندگی را مدیریت کنند. داستانهای مجموعه با قراردادن کودک در موقعیتهایی غیرمعمول، او را تشویق میکنند تا راهحلهای مختلف را تجربه کند و بهترین گزینه را انتخاب نماید. بهاینترتیب توانایی خودشکوفایی، خودارزیابی و تنظیم هیجانی در کودک تقویت میشود. این مجموعه، ابزار ارزشمندی برای والدین و مربیان فراهم میآورد تا در مسیر رشد هیجانی و اجتماعی کودکان همراه آنان باشند.
هر جلد از مجموعه زمزمههای مثبت ذهنی با یک موضوع ویژه همراه است که عبارتاند از: «من میتوانم»، «من امتحانش میکنم»، «من به خودم افتخار میکنم»، «من بهترین رفتار را میکنم»، «من مهم هستم»، «من مراقب حالم هستم»، «من از پسش برمیآیم»، «من خودم را باور دارم»، «من هم شبیه تو هستم».
بخشی از کتاب صوتی مجموعه کتاب های زمزمه های مثبت ذهنی را بشنوید.

مجموعه کتاب های زمزمه های مثبت ذهنی
نویسنده: لوری رایت
گوینده: گروه گویندگان
انتشارات: انتشارات مهرسا

کتاب «جوجه بغلی» نوشتهی جد آدامسون با ترجمهی روان مریم عظیمی یکی از آن داستانهای کودکانهی دلنشین برای گروه سنی الف است که در عین سادگی، پیامی بزرگ در دل دارد. قصه از پرندهای کوچک به نام برنارد میگوید؛ پرندهای با بالهایی آنقدر بلند که نمیتواند پرواز کند. او هرچه تلاش میکند، باز هم از زمین جدا نمیشود و کمکم از خودش میپرسد: «وقتی نمیتوانم پرواز کنم، فایدهام چیست؟» اما روزی با دوستی تازه آشنا میشود، یک اورانگوتان غمگین و همانجا درمییابد که بالهایش برای پرواز نیستند، بلکه برای در آغوشگرفتن و آرامکردن دیگران ساخته شدهاند. در این داستان، کودک به زبانی شیرین و صمیمی یاد میگیرد که مهربانی و همدلی، میتواند جای هر ناتوانی را پر کند. جوجه بغلی به والدین نیز یادآور میشود که تفاوتها همیشه ضعف نیستند، گاهی تواناییهای پنهانیاند که باید فرصت شکفتن پیدا کنند. این قصه برای گروه سنی الف نهتنها احساس همدردی و محبت را در دل کودک زنده میکند، بلکه به او میآموزد راه رسیدن به شادی، پذیرش خویشتن است.

مجموعهی ششجلدی «نینیها» نوشتهی افسانه شعباننژاد نویسنده و شاعر نامآشنای کودکان با تصویرگری غزاله بیگدلو شامل داستانهای آهنگین و خیالانگیزی است که خردسالان میتوانند با همراهی والدین خود آنها را گوش کنند و از ماجراهای جذاب لذت ببرند. داستانهای این مجموعه بهگونهای طراحی شدهاند که سه جلد آن ویژهی نینی دخترها و سه جلد دیگر ویژهی نینی پسرها هستند. عناوین این مجموعه عبارتاند از «نینیها و اجی مجی»، «نینیها و پریها» و «نینیها و هولولو». هر داستان با زبانی ساده و آهنگین، کودکان را با موقعیتهایی سرگرمکننده و خیالانگیز روبهرو میکند و مهارتهایی مانند شجاعت و مواجهه با ترس را به آنها آموزش میدهد. یکی از نکات جذاب مجموعه، حضور شخصیت هولولو است؛ موجودی که قصد دارد کودکان را بترساند، اما با هوشمندی و شجاعت نینیها، همیشه فراری داده میشود. والدین یا مربیان میتوانند هنگام خواندن داستان، نام کودک خود را جایگزین نینی دختر یا نینی پسر کنند تا حس مشارکت و هیجان بیشتری ایجاد شود.

مجموعهی «حیوانات شگفتانگیز» نوشتهی کلی تیلز، دنیایی شاد و تعاملی از حقیقتهای علمی دربارهی جانوران را برای کودکان به تصویر میکشد. این مجموعه شامل کتابهایی است که هر یک ویژگی جالب و بامزهای از یک حیوان را معرفی میکنند، از جمله کتابهای «جوجهها آبنبات نمیخورند»، «گکوها پلک نمیزنند»، «خوکها عرق نمیکنند»، «مارها پا ندارند»، «گاوها دندان بالایی ندارند» و «لاکپشتها گوشهای مخفی دارند»
ویژگی برجستهی همهی کتابهای این مجموعه، ترکیب آموزش و سرگرمی است؛ نویسنده با زبانی ساده و طنزآلود و تصاویر جذاب، کودک را به تعامل و پاسخدادن به سؤالات بامزه دعوت میکند. این رویکرد باعث میشود کودکان در کنار یادگیری حقایق علمی، خلاقیت و علاقهی خود به مطالعه را تقویت کنند.

کتاب «وقتی بن پستانکش را کنار میگذارد» نوشتهی جنی آلبوم با تصویرگری کلیر کی و ترجمهی زینب طاهری، داستانی کودکانه و دلنشین است که به موضوع کنارگذاشتن پستانک میپردازد و برای کودکان گروه سنی الف طراحی شده است. این اثر با تصاویر رنگی و جذاب و زبانی ساده، تجربهی بن را در مسیر ترک عادت پستانک روایت میکند و با حضور شخصیت فانتزی پری پستانک، فرایند جدایی از این عادت را برای کودک شیرین و قابلپذیرش میسازد.
این کتاب نهتنها به کودک در کنارگذاشتن پستانک کمک میکند، بلکه اعتمادبهنفس او را تقویت و آمادگی او را برای مراحل جدید زندگی افزایش میدهد. والدین و مربیان میتوانند از داستان بهعنوان ابزاری برای گفتوگو و همراهی کودک در تغییر عادات استفاده کنند. پرسشهای تعاملی کتاب مانند «به نظرت بن حالا باید چهکار کنه؟» یا «تو هم مثل بن دوست داری بزرگ بشی؟»، فرایند یادگیری را جذابتر و مشارکت کودک را فعال میکند. کتاب تجربهای آموزشی است که جدایی از پستانک را به بخشی شیرین از مسیر بزرگشدن تبدیل میکند و والدین را در این مرحله حساس همراهی مینماید.

کتاب «وقتی بتی پستانکش را کنار میگذارد» نوشتهی جنی آلبوم و تصویرگری کلیر کی، با ترجمهی زینب طاهری یک داستان کودکانه برای گروه سنی الف است که به کودکان کمک میکند با یکی از چالشهای رایج دوران خردسالی، یعنی کنارگذاشتن پستانک، روبهرو شوند. این کتاب تصویری با داستانی ساده و روان و تصاویر رنگی و جذاب طراحی شده و تجربهای دلنشین برای کودک و والدین فراهم میکند.
این کتاب برای والدین و مراقبان کودک ابزاری کاربردی است تا فرزندشان را در مسیر ترک عادتهای کوچک اما مهم همراهی کنند. والدین میتوانند هنگام خواندن داستان، با کودک گفتوگو کنند، سؤالاتی مانند «به نظرت بتی حالا چه کار باید بکند؟» یا «تو هم دوست داری بزرگ بشی؟» بپرسند و با پاسخهای کودک، تجربهی ترک پستانک را برای او ملموس و مثبت کنند.

کتاب «بغلم کن» نوشتهی سیمونا چیرائولو با ترجمهی رامتین فرزاد، یک داستان کودکانه برای گروه سنی الف است که به کودکان یاد میدهد همه به محبت و یک آغوش نیاز دارند و پیداکردن دوست میتواند شادی و اطمینان بیاورد. این اثر با تصاویر جذاب و داستانی شیرین، تجربهای دلنشین برای کودک و والدین فراهم میکند. داستان دربارهی کاکتوس کوچکی به نام کاکی است که دوست دارد خانوادهاش او را بغل کنند و به او محبت نشان دهند، اما خانوادهی کاکی فکر میکنند هیچکس نباید مزاحم دیگری شود و کاکی باید ساکت و آرام باشد. کاکی اما میخواهد محبت و توجه دریافت کند، بنابراین تصمیم میگیرد راه بیفتد و برای خود یک دوست پیدا کند؛ دوستی که بتواند او را بغل کند و به او عشق و توجه بدهد. این کتاب با لحن جذاب و فضایی خیالانگیز، کودک را با مفاهیمی مانند همدلی، نیاز به محبت و جستوجوی دوستان صمیمی آشنا میکند. والدین نیز میتوانند از آن برای گفتوگو با فرزندشان دربارهی اهمیت ابراز محبت و بیان احساسات استفاده کنند. این کتاب کودک را تشویق میکند تا احساساتش را بیان کند، با تغییرات عاطفی روبهرو شود و تجربهی آغوش و محبت را به شکلی سرگرمکننده و آموزنده بیاموزد.

کتاب «من تنبل نیستم!» نوشتهی جوری جان با تصویرگری پیت آزولد، یک داستان برای گروه سنی الف است که با لحن جذاب و طنزآلود، به کودکان نشان میدهد چگونه میتوانند بین بازی با تلویزیون و فعالیتهای واقعی زندگی تعادل ایجاد کنند. داستان دربارهی یک سیبزمینی به نام ولوزمینی است که عاشق ولو شدن روی مبل راحتی و دیدن تلویزیون است. او دوست دارد همه چیز با دستگاههای دیجیتال و نمایشگرها انجام شود و خودش هیچ تلاشی نکند، اما یک روز برق میرود و ولوزمینی مجبور میشود از کاناپه بلند شود و به دنیای بیرون سر بزند. در این مسیر، او شادی واقعی، دوستی و تجربههای تازهای را کشف میکند. این کتاب با لحن جذاب و طنز کودکانه، علاوه بر سرگرمکردن کودکان، به والدین ابزار مناسبی میدهد تا دربارهی اهمیت فعالیت بدنی، کشف دنیای واقعی و ایجاد تعادل میان سرگرمی دیجیتال و تجربههای واقعی زندگی با فرزندشان صحبت کنند.

نویسنده: ایوا ایلند
مترجم: مژگان بدریان
انتشارات: انتشارات زعفران
کتاب «وقتی غصه در خانهات را میزند» نوشتهی ایوا ایلند با تصویرگری دلنشین پولی دانبار، یک داستان کودکانه گروه سنی الف است که با لحن جذاب و شاعرانه، به کودکان کمک میکند تا احساس غم و اندوه را بشناسند و با آن کنار بیایند. این کتاب، ابزار مناسبی برای گفتوگو دربارهی احساسات و مهارتهای مدیریت هیجان به والدین ارائه میدهد. داستان کتاب دربارهی کودکی است که غصه مثل یک مهمان ناخوانده به خانهاش میآید. اولش این حضور سخت و آزاردهنده به نظر میرسد، اما کودک میآموزد با مهربانی با غصه رفتار کند، به آن گوش دهد و آن را بپذیرد. با پذیرش این احساس، غم کمکم کمرنگتر میشود و جای خود را به آرامش و شادی میدهد. این اثر به کودکان کمک میکند تا غم و اندوه را بهعنوان بخشی طبیعی از زندگی بشناسند، آن را بپذیرند و با مهارت و آرامش، جای خود را به شادی بدهند.

مجموعه داستانهای «فیلی و فیگی» روایتگر ماجراهای دو دوست صمیمی به نامهای فیلی و فیگی است. آنها با هم لحظاتی پر از شادی، هیجان و اتفاقهای بامزه را تجربه میکنند و در طول داستانها یاد میگیرند که ارزشمندترین داراییشان داشتن یک دوست واقعی است، دوستی که میتوانند همهی این ماجراها را با او شریک شوند. این مجموعه داستان کودکانه ویژهی گروه سنی الف است و برای همراهی کودکان در مسیر رشد و تجربه مهارتهای زندگی طراحی شده است.
داستانهای این مجموعه با تصویرگریهای خلاقانه و رنگارنگ، دنیای کودکانهای را به نمایش میگذارند که توجه کودکان را به خود جلب میکند و آنها را تشویق میکند تا با علاقه داستانها را دنبال کنند. فیلی و فیگی در هر ماجرا چیزهای جدیدی یاد میگیرند و تجربههایشان به کودک میآموزد که برای هر کاری آماده باشد و از داشتههایش بهترین استفاده را کند. این مجموعه علاوه بر سرگرمی، کودکان را با مهارتهای اجتماعی، اخلاقی و خلاقانه آشنا میکند و به آنها نشان میدهد که دوستی و همکاری با دیگران چه ارزش بزرگی دارد. این مجموعه فرصتی است برای والدین تا همراه با فرزندانشان از مطالعه لذت ببرند و با داستانها گفتوگوهای آموزنده و شادیآفرین داشته باشند.

کتاب «خرگوش گوش داد!» نوشتهی کوری دورفلد با ترجمهی رضی هیرمندی، داستانی کودکانه برای گروه سنی الف است که با لحن جذاب و دلنشین، مفاهیمی مهم مانند همدلی، گوش شنوا بودن و مدیریت احساسات را به کودکان آموزش میدهد. این قصه برای گروه سنی الف طراحی شده و با تصاویر ساده و جذاب، تمرکز کودک را بر روی شخصیتها و احساساتشان میگذارد. والدین هم میتوانند همراه با کودک خود از داستان لذت ببرند و مفاهیم آن را در زندگی روزمره به کار ببرند.
این کتاب، ماجرای پسربچهای به نام تیلور را روایت میکند که با ذوقوشوق سازهای با اسباببازیهایش میسازد، اما وقتی سازهی او توسط دستهای پرنده خراب میشود، دچار ناراحتی و ناامیدی میشود. دوستانش یکییکی میآیند تا به او کمک کنند، اما هیچکدام از راهکارهایشان برای تیلور مناسب نیست. تنها خرگوش است که با آرامش کنار او مینشیند و با گوشدادن صبورانه به تیلور، او را همراهی میکند. این تجربه به کودکان نشان میدهد که گاهی بهترین کمک، فقط حضور و گوشدادن است. این داستان، علاوهبر آموزش مهارت همدلی و شنیدن دیگران، مفاهیمی مانند امید، تلاش دوباره و مواجهه با شکست را نیز به کودک منتقل میکند. والدین میتوانند با استفاده از این کتاب، گفتوگوهایی دربارهی احساسات کودک خود داشته باشند و او را در درک و مدیریت هیجاناتش همراهی کنند.

کتاب «بازی برای کودک نوپا» نوشتهی آتمن مککی با ترجمهی وحید توکل صدیقی، یک راهنمای عملی و سرگرمکننده برای کودکان نوپا از یک تا سه سال است که با فعالیتهای متنوع، مهارتهای مختلف را به کودک آموزش میدهد. این کتاب با لحن جذاب و قابلفهم، فعالیتهایی طراحی کرده که هم سرگرمکنندهاند و هم آموزشی. والدین نیز میتوانند با همراهی کودک خود از این بازیها بهره ببرند و همزمان در رشد مهارتهای او نقش داشته باشند. بازیها به تقویت مهارتهای حرکتی، شناختی و اجتماعی کودک کمک میکنند و مفاهیمی مانند احترام به دیگران، شراکت، قانونمندی و دوستی را به او میآموزند. کتاب با ارائهی توضیحات مرحلهبهمرحله و معرفی وسایل موردنیاز، والدین را قادر میسازد تا بدون دغدغه، فعالیتها را اجرا کنند و تجربهای لذتبخش و آموزشی برای کودک بسازند.

نویسنده: آلموت بارتل
مترجم: لیلا لفظی
انتشارات: انتشارات صابرین
کتاب «بازیهای پنجدقیقهای برای بچههای چهار سال به بالا» نوشتهی آلموت بارتل، مجموعهای کاربردی و جذاب از بازیها و فعالیتهای کوتاه و سرگرمکننده برای کودکان چهار سال به بالا ارائه میدهد. والدین میتوانند با همراهی فرزندان خود، اوقات شاد و پرنشاطی را تجربه کنند و همزمان مهارتهای مختلف کودک را تقویت نمایند.
بازیهای عملی و تجربهمحور این اثر، کودک را به فعالیت، حرکت و یادگیری تشویق میکند. این بازیها شامل فعالیتهای فکری، آموزشی، تخیلی، هیجانی و حرکتی هستند که علاوهبر سرگرمی، مهارتهای شناختی، اجتماعی و حرکتی کودک را توسعه میدهند. بازیها طوری طراحی شدهاند که والدین با وسایل ساده و توضیحات مرحلهبهمرحله، بتوانند آنها را بهراحتی اجرا کنند و تجربهای مفید و لذتبخش برای فرزند خود بسازند. کتاب به والدین نشان میدهد که بازی و تحرک چقدر در رشد کودکان اهمیت دارد و چگونه میتوان در خانه و با شرایط محدود، شادی، نشاط و مهارتهای مختلف زندگی را به کودکان آموزش داد.
سالهای پیش از دبستان، سرشار از نخستین تجربهها و نخستین معناهاست؛ دورانی که کتاب میتواند پلی باشد میان خیال و شناخت، میان بازی و یادگیری. در این سالها، تصویر و رنگ و ریتم، زبان کودکاند و هر قصه، فرصتی برای لمس جهان.
کتابهای مناسب گروه سنی «الف» با سادگی، شادی و تخیل خود، ذهن و دل کودک را همزمان تغذیه میکنند و به او میآموزند که احساس، دوستی، مهربانی و کنجکاوی چه ارزش بزرگی دارند.
انتخاب درست کتاب در این دوره، فقط سرگرمی نیست؛ نوعی تربیت عاطفی و زبانی است که میتواند بنیان عشق به خواندن و یادگیری را برای همیشه در وجود کودک زنده کند.
هر کتابی که در این یادداشت معرفی شد، دنیایی کوچک اما پرمعناست؛ جهانی که در آن واژهها میرقصند، تصاویر جان میگیرند و کودکان، نخستین گامهای خود را در مسیر تخیل، احساس و اندیشه برمیدارند. برای خواندن آنها به فروشگاه طاقچه سر بزنید.
دانلود کتاب از اپلیکیشن طاقچه